کاهش 19هزار تن آلاینده‌ با 34هزار میلیارد تومان

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

نخستین موج آلودگی هوا در 6روز از هفته گذشته، هوای تهران و کرج را آلوده کرد و با وقوع بارش‌ها و باد فروکش کرد، اما موج جدید آلودگی هوا این بار قرار است در 6  استان کشور نمایان شود. در این باره سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست و هواشناسی طی اطلاعیه‌هایی اعلام کردند که در هفته جاری سکون هوا و افزایش غلظت آلاینده‌های جوی در ۶استان کشور رخ خواهد داد و نسبت به مدیریت بهینه در استفاده از سوخت‌های فسیلی، کاهش تردد غیرضروری و انجام ندادن حرکات ورزشی در فضای باز، به‌ویژه برای سالمندان، کودکان و افراد باسابقه بیماری‌های قلبی و تنفسی هشدار دادند.
سازمان هواشناسی در اطلاعیه‌ای با هشدار آلودگی هوای سطح زرد، شرایط را برای پایداری هوا از روز یکشنبه، ۲۹آبان‌ تا روز سه‌شنبه اول آذر آورده است که سکون هوا و افزایش غلظت آلاینده‌های جوی در اراک، اصفهان، تبریز، ارومیه، کرج و تهران پیش‌بینی می‌شود. بر این اساس، احتمال افزایش غلظت آلاینده‌ها، افزایش شاخص‌های آلودگی هوا، کاهش کیفیت هوا در حد ناسالم برای گروه‌های حساس و در صورت عدم مهار منابع آلاینده (ثابت و متحرک) در بعضی از ساعت‌ها در حد ناسالم برای تمام گروه‌ها وجود دارد. از سویی در تهران، کرج و اصفهان تا پایان هفته شرایط برای پایداری هوا مساعد خواهد بود، از حجم آلودگی تنها در ساعاتی که باد و باران می‌وزد کاسته می‌شود و در دیگر ساعات هفته آلودگی باقی خواهد ماند.
در ایران بسیاری از شهرهای بزرگ و متوسط هر سال با آلاینده‌های هوایی مواجه هستند که انتشار آن شرایط استانداردی ندارد. حتی برآورد می‌شود با احتساب تأثیر پدیده ریزگردها، بیش از 65درصد جمعیت کل کشور در معرض آلودگی قرار دارند. در عین حال منابع متحرک آلودگی شامل خودروها، موتورسیکلت‌های کاربراتوری و کامیون‌ها همچنان به سهم فزاینده خود در آلودگی هوا ادامه می‌دهند. از سویی در بخش منابع ثابت، صنایع، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های دارای سوخت مازوت و گازوئیل،‌ پایانه‌های اتوبوسرانی و جایگاه‌های عرضه بنزین طی سال‌های اخیر از سهم 20 تا 46درصدی خود در آلودگی هوا هیچ گاه نکاسته‌اند.

گزارش موثر مرکز پژوهش‌های مجلس
موج‌های آلودگی هوا در 6 ماه دوم هر سال بخش وسیعی از کشور را دربر می‌گیرند، اما هنوز اقدام عاجلی برای کاهش و کنترل آنها در نظر گرفته نشده است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به تازگی در گزارشی به بیان راهکارهای سریع برای کاهش میزان معتنابهی از آلاینده‌های جوی پرداخته است. طبق این گزارش که 23مهر امسال با عنوان «راهکارهای کم‌هزینه و زودبازده برای کاهش آلودگی هوا» تهیه شده و نسخه‌ای از آن در اختیار همشهری قرار گرفته است، در شهری مثل تهران با اجرای ۱۵راهکار منتخب کم‌هزینه و زودبازده، حداقل 27.8درصد از انتشار آلاینده‌های گازی و 19.6درصد از انتشار آلاینده ذرات معلق کاهش پیدا خواهد کرد. برای این میزان کاهش چیزی در حدود ۱0.7هزار میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است که بخشی از آن توسط دولت، بخشی توسط شهرداری‌ها، بخشی آورده متقاضیان و باقی از سایر منابع قابل تأمین است. با صرف این هزینه، حداقل ۱7.6هزار میلیارد تومان عایدی اقتصادی ناشی از کاهش آلودگی هوا خواهد شد که نشان می‌دهد طول دوره بازگشت سرمایه کمتر از یک سال است. این ارقام در مقایسه با اجرای راهکارهای اصلی کاهش آلودگی هوا بسیار مقرون به‌صرفه‌تر و مؤثرتر است؛ به‌گونه‌ای که با صرف کمتر از یک سوم هزینه، بین ۲ تا ۳برابر کاهش آلودگی هوا ایجاد خواهد شد. از سویی حدود ۵0هزار دستگاه اتوبوس در کل کشور وجود دارند که نوسازی این تعداد اتوبوس با فرض قیمت ۵0میلیارد ریالی هر اتوبوس نو، حدود 2.5هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. این رقم برابر با ۲0 درصد از کل بودجه عمومی کشور در سال ۱۴0۱ است. از سویی طبق گزارش مجلس،‌ با صرف 34هزار میلیارد تومان از بودجه، می‌توان سالانه 19هزار و 100 تن از آلاینده‌های خطرناک شامل اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق کاست که رقم بسیار معتنابه و مهمی است.