گره کار نهضت خانه‌سازی کجاست؟

نهضت خانه‌سازی دولت سیزدهم با هدف رفع کسری مسکن کشور و رفع جهادی مشکل این بازار به راه افتاده، اما همچنان آمارها، شواهد و بررسی‌های میدانی حکایت از این دارد که این نهضت وارد مسیر پیشرفت نشده است؛ هرچند برخی متولیان امر تلاش می‌کنند با ارائه آمارهای پراکنده، وضع را مطلوب نشان دهند.
بررسی‌های میدانی همشهری در شهر جدید پرند، حاکی از این است که همچنان نهضت ملی مسکن در این شهر در حد ثبت‌نام، تشکیل پرونده و اخذ تعهدنامه محضری باقی مانده و بخش عمده افرادی که آورده اولیه را واریز کرده‌اند نیز هنوز معطل تعیین پروژه هستند. در این میان، آمارهای وزارت راه از وضعیت اجرای نهضت ملی نیز جدای از تناقض جدی با آمارهای بانک عامل مسکن، عقب‌ماندگی عملیات اجرای نهضت را تأیید می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال، بانک عامل مسکن تعداد افتتاح حساب متقاضیان نهضت ملی مسکن را 717هزار و 207نفر اعلام کرده که رقم پایینی است، اما آخرین آمارهای دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی حتی از آمار بانک مسکن نیز کمتر است.

پیشرفت نهضت از نگاه وزارت راه
در دومین سال از اجرای قانون جهش تولید مسکن، آمارهای ناامیدکننده‌ای از وضعیت تخصیص تسهیلات بانکی به نهضت ملی مسکن منتشر می‌شود؛ تسهیلاتی که در سال نخست باید به 360هزار میلیارد تومان می‌رسید و البته همین رقم جزئی پرداخت شده نیز از محل بانک عامل مسکن محقق شده و همکاری چند بانک بزرگ دیگر حتی به 2هزار میلیارد تومان نیز نرسیده است. سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی رقم پرداخت شده تسهیلات بانک‌ها به اجرای طرح نهضت ملی مسکن را حدود ۲۴هزار میلیارد تومان برشمرده است. ابوالفضل نوروزی در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر اعلام کرده است ۲۰ هزار میلیارد تومان را بانک مسکن به پروژه‌های طرح نهضت ملی مسکن اختصاص داده، اما همکاری سایر بانک‌ها نامناسب بوده است. این در حالی است که بنا بر اظهارات سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، به‌تازگی ابلاغیه‌ای توسط بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ شده که براساس آن، بانک‌ها مکلف شده‌اند تا درمجموع ۵۰۰ هزار میلیارد تومان برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تخصیص دهند. نوروزی می‌گوید: بانک‌ها به سامانه طرح نهضت ملی مسکن متصل هستند و امکان پرداخت تسهیلات بانکی وجود دارد و برای فعال کردن سایر بانک‌ها در پرداخت تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن نیز مقرر شده تا جلسات شورای‌عالی مسکن به ریاست رئیس‌جمهور با حضور مدیران عامل بانک‌ها برگزار شود تا چنانچه موانعی وجود دارد، آن موانع برطرف شود. این در حالی است که چندی پیش نماینده بانک مرکزی در واکنش به اتهام همکاری نکردن بانک‌ها در نهضت ملی مسکن گفته بود دلیل این اتفاق، نرسیدن پروژه‌های نهضت به مرحله پرداخت تسهیلات است و بانک‌ها مقصر نیستند. به‌گفته او، تاکنون علاوه بر بانک مسکن، 4بانک ملی، ملت، تجارت و پارسیان نیز به سامانه طرح نهضت ملی مسکن متصل شده و پرداخت تسهیلات بانکی را آغاز کرده‌اند، اما سایر بانک‌ها همچنان فعالیتی ندارند. سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در مورد وضعیت عقد قرارداد پرداخت تسهیلات نیز می‌گوید: هم‌اکنون ۶۰۰ هزار افتتاح حساب انجام شده و مجموع قراردادهای منعقد شده برای پرداخت تسهیلات نیز به حدود ۳۰۰ هزار واحد می‌رسد که ۲۴هزار میلیارد تومان تسهیلات به آنها پرداخت شده است.

روایت بانک عامل مسکن
بررسی آمارهای موجود در مورد پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن نیز تأیید می‌کند که تا اینجای کار، تنها بانک پای‌کار نهضت خانه‌سازی، بانک عامل مسکن بوده که تاکنون برای حدود 18درصد متقاضیان 4میلیون واحد مسکن دولتی افتتاح حساب کرده و قرارداد پرداخت تسهیلات به 4.3درصد از کل واحدهای موضوع نهضت خانه‌سازی را منعقد کرده است. با این حساب، به‌نظر می‌رسد، در غیاب آمارهای شفاف وزارت راه و شهرسازی در مورد وضعیت اجرای پروژه‌های نهضت ملی مسکن، تنها آمارهایی که می‌تواند نمایی قابل‌اتکا از وضعیت این نهضت به‌دست دهد، همین آمارهای بانک عامل مسکن است که به‌صورت هفتگی اعلام می‌شود.

پیشرفت نهضت ملی مسکن از دریچه بانک
آخرین آمارهایی که علی عسکری، سرپرست بانک عامل مسکن در 15آبان به پایگاه خبری وزارت راه ارائه داده، حاکی از این است که تا این تاریخ، ۷۱۷ هزار و ۲۰۷ نفر از متقاضیان نهضت ملی مسکن نزد این بانک افتتاح حساب کرده‌اند. این تعداد حدود 117هزار نفر بیش از آماری است که سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه در مورد ثبت‌نام متقاضیان در کل بانک‌ها ارائه می‌دهد. همچنین براساس اطلاعات ارائه شده از سوی عسکری، مبلغ کل واریزی به‌حساب سازندگان نهضت ملی مسکن از محل تسهیلات بانک مسکن معادل ۲۲هزار و ۵۵۷ میلیارد تومان بوده که این رقم نیز با ارقام اعلامی از سوی سرپرست دفتر اقتصاد مسکن برای پرداخت کل بانک‌ها، حدود 1500میلیارد تومان اختلاف دارد؛ یعنی فقط 6درصد تسهیلات پرداختی به 4بانک بزرگی اختصاص دارد که به جرگه پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن پیوسته‌اند و 94درصد از آن به بانک عامل مسکن اختصاص دارد. در بخش عقد قرارداد پرداخت تسهیلات با واحدهای نهضت ملی مسکن نیز آمارهای بانک عامل مسکن از انعقاد قرارداد با ۱۷۳ هزار و ۱۳ واحد به مبلغ ۵۸هزار و ۷۸۱میلیارد تومان حکایت دارد که تاکنون 38.4درصد تسهیلات مورد نیاز آنها توسط بانک عامل مسکن اختصاص یافته است. از این منظر نیز آمار وزارت راه 127هزار واحد بیش از آمار بانک مسکن است و از آنجایی‌که سایر بانک‌ها فعالیت چشمگیری در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن ندارند، عقد قرارداد پرداخت تسهیلات با این 127هزار واحد نمی‌تواند صحت داشته باشد. همچنین بانک مسکن کل واحدهای معرفی شده به این بانک برای دریافت تسهیلات را ۴۰۸ هزار و ۹۱ واحد اعلام کرده است و بر این اساس اگر آمارهای وزارت راه به واحدهای معرفی شده نیز اختصاص داشته باشد، همچنان با آمارهای بانک عامل مسکن مغایرت جدی دارد. بانک مسکن ماه‌هاست که به‌صورت منظم آمارهای نهضت ملی مسکن را منتشر می‌کند، پس اشتباهات آماری دقیقاً از جایی است که مغز متفکر نهضت است. اگر متولیان حوزه مسکن فقط جواب این مغایرت‌ها را پیدا کنند، یک گام اساسی به باز کردن گره از کار نهضت خانه‌سازی نزدیک خواهند شد.