تلاش جهانی برای‌کاهش گازهای گلخانه‌ای

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

بیست‌وهفتمین اجلاس جهانی تغییرات اقلیمی (Cop 27) در شرم‌الشیخ مصر شروع به‌کار کرد. معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران نیز در چند روز پایانی، به این اجلاس خواهد رفت. هم‌اکنون تیمی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط با تغییر اقلیم، مانند وزارت بهداشت و نفت، مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت نهاد ریاست‌جمهوری و دفتر تغییر اقلیم سازمان حفاظت‌محیط‌زیست به این اجلاس رفته‌اند.
علی سلاجقه، چندی پیش در دیدار با نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران اعلام کرد که «بهره‌برداری از ظرفیت‌های دیپلماسی در حوزه محیط‌زیست برای ما خیلی مهم است و باید با دست پر در اجلاس کاپ۲۷ شرکت کنیم.»
اصلی‌ترین نکاتی که کشورها برای رسیدن به آن، اجلاس‌های متعددی برگزار کرده‌اند، کاهش انتشار 45درصدی گازهای گلخانه‌ای و کاهش 1.5درجه‌ای گرمایش زمین در مقایسه با دوران پیش از صنعتی شدن است. چندی پیش، همشهری گزارشی به نقل از اقلیم‌شناسان منتشر کرد که نشان می‌داد میزان گازهای گلخانه‌ای در جو زمین افزایش داشته است. براساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی نیز 3گاز گلخانه‌ای اصلی یعنی دی‌اکسیدکربن، متان و اکسید نیتروژن همگی در سال2021 به رکورد جدیدی دست یافته‌اند. به اعتقاد دانشمندان فعالیت‌های انسانی و فعالیت‌های بیولوژیکی در جو زمین، مهم‌ترین دلایل افزایش این گازها به‌خصوص متان است.
پیام جامعه علمی بسیار واضح است؛ اثرات تغییرات آب‌وهوایی هم‌اکنون بسیار قابل مشاهده است و بدتر نیز خواهد شد. پروفسور پتری تالاس، دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی (WMO) همزمان با انتشار این گزارش اعلام کرد: Cop 27 باید سطوح جاه‌طلبی را برای کاهش و سازگاری با تغییرات آب و هوایی تسریع بخشد. تداوم افزایش غلظت گازهای اصلی گرمایش جهانی، ازجمله شتاب بی‌سابقه در افزایش سطوح متان، نشان می‌دهد که ما در مسیر اشتباهی حرکت می‌کنیم.
پذیرش مسئولیت و انجام اقدامات لازم برای «کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای» یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جامعه جهانی است، ولی این روند به کندی صورت می‌گیرد. از آنجایی که هزینه توسعه در کشورهای ثروتمند را عمدتا کشورهای درحال توسعه و فقیر با تحمل خسارات‌های اقلیمی می‌پردازند، رسیدن به یک توافق جهانی و زود هنگام از اهمیت زیادی برخوردار است. سیل عظیم در پاکستان و نیجریه، تشدید خشکسالی در آفریقا و غرب ایالات‌متحده، وقوع توفان در کارائیب و موج بی‌سابقه گرما در 3قاره ازجمله آنهاست.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در افتتاحیه کاپ27 خواستار آن شد تا پیمانی بین ثروتمندترین و فقیرترین کشورهای جهان منعقد شود تا روند جایگزینی سوخت‌های فسیلی سرعت گیرد و تخصیص بودجه مورد نیاز برای اطمینان از اینکه کشورهای فقیرتر می‌توانند انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند و با تأثیرات اجتناب‌ناپذیر گرمایش جهانی مقابله کنند، تسریع شود.
 او خاطرنشان کرد: با وجود چندین دهه گفت‌وگوهای آب و هوایی، پیشرفت لازم برای نجات کره زمین از گرم شدن افراطی محقق نشده؛ زیرا کشورها کند عمل کرده یا تمایلی به اقدام ندارند. انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنان روند افزایشی دارد و دمای جهانی همچنان در حال افزایش است.
روز گذشته در نخستین روز این اجلاس، نمایندگان نزدیک به ۲۰۰کشور حاضر در نشست آب و هوایی سازمان ملل متحد توافق کردند تا در مورد جبران خسارت به کشورهای فقیر ناشی از گرمایش جهانی بحث شود. این در حالی است که کشورهای جهان بیش از یک‌دهه است که زیر بار حمایت مالی از کشورهایی که بیشترین زیان را از تغییرات اقلیمی می‌بینند، نمی‌روند. این نخستین بار از زمان آغاز مذاکرات آب‌وهوایی است که این موضوع بحث‌برانگیز در دستور کار قرار گرفته است. در روزهای آینده نشست‌های تخصصی برای تعیین میزان خسارات و نحوه پرداخت یا تهاتر آن برگزار خواهد شد.

چشم‌انداز پیش‌روی کاپ 27
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد خطاب به کشورهایی که در آغاز نشست آب و هوایی سازمان ملل موسوم به COP27 در مصر گرد هم آمدند، گفت: با یک انتخاب جدی روبه‌رو هستیم یا باید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای همکاری شود یا نسل‌های آینده به فاجعه آب‌وهوایی محکوم شوند؛ چون بشر یک انتخاب دارد؛ همکاری یا هلاک شدن.

مکث
جهان در کاپ 26، بر سر چه موضوعاتی توافق کرد؟
از جمله توافق‌های به‌دست آمده در در اجلاس پیشین که در گلاسکو اسکاتلند برگزار شد، می‌توان به این موارد اشاره کرد: از کشورها درخواست شد برای کاپ27 برنامه‌های اقلیمی سخت‌گیرانه‌تر یا به‌عبارتی بلندپروازانه‌تری ارائه دهند. با مخالفت کشورهایی مثل هند، چین و آفریقای جنوبی بر «حذف» مصرف زغال‌سنگ، کشورهای دنیا به این نتیجه رسیدند که مصرف این سوخت فسیلی را «کاهش» دهند. به‌عنوان بخشی از این توافق، کشورهای توسعه‌یافته متعهد شدند تا سال۲۰۲۵ مبلغی را که برای کمک به کشورهای فقیرتر برای سازگاری با آثار اقلیمی بر مبنای مبلغی که در سال۲۰۱۹ هزینه کرده‌اند، دوبرابر کنند. در کاپ 100،26کشور تعهد دادند که برای مهار انتشار آلاینده متان تا سال2030 (در مقایسه با سطح سال۲۰۲۰) همه تلاش خود را به کار ببندند، ولی گزارش سازمان جهانی هواشناسی نشان داد که عملا در سال اول در سطح جهانی چنین اتفاقی نیفتاده است. همچنین ۱۳۰کشور که ۹۰درصد از جنگل‌های جهان را زیر پوشش دارند، تعهد دادند به جنگل‌زدایی تا سال۲۰۳۰ پایان دهند.