اسپانیا و چارچوب برای اعتصاب دانشجویی

سیدجواد رسولی-کارشناس رسانه

در اسپانیا تا امسال هیچ چارچوب و مقرراتی در دانشگاه‌ها برای اعتصاب وجود نداشت. همه می‌دانستند که دانشجوها به هر حال در طول سال در اعتراض به مسائل صنفی یا سیاسی اعتراض خواهند کرد و دست به اعتصاب و تجمع خواهند زد اما هرگز قاعده و قانونی برای این کار وضع نشده بود. از بهار امسال وزارت دانشگاه‌های اسپانیا قانونی را به دانشگاه‌های این کشور ابلاغ کرد که در آن ضمن به روز شدن جریمه‌ها و مجازات‌های تخلفات انضباطی (از جمله انجام تقلب یا کپی کردن پایان‌نامه و دزدی علمی) بخشی نیز به حق دانشجویان در اعتراض و اعتصاب اختصاص داده شد. در این مقررات 2قاعده اصلی مدنظر قرار داده شده. اول اینکه هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی دیگران را برای حضور و شرکت در کلاس بگیرد. به‌عبارتی این حق دانشجویان است که در کلاس حضور داشته باشند. دوم اینکه استادان نمی‌توانند در روزهایی که برای اعتصاب اعلام شده است امتحان بگیرند که یعنی حق دانشجویان است که بتوانند برای اعتصاب در کلاس شرکت نکنند.
از اینجا به بعد همه‌‌چیز به‌خود دانشگاه‌ها واگذار شده است. نهاد دانشجویی که قصد اعتصاب دارد، باید اول از همه یکی از نهادهای قانونی و ثبت شده در دانشگاه باشد. این نهاد باید از پیش، زمان اعتصاب را به اطلاع مسئولین دانشگاه برساند. در واقع باید بازه زمانی اعتصاب مشخص شود. همچنین باید موضوع مطالبه دانشجویان نیز به روشنی مشخص شده باشد. اعتراض به چه چیزی است و خواسته دانشجویان چیست؟ بعد از اینهاست که پروسه آغاز می‌شود. آنها می‌توانند درباره اعتصاب دانشجویی اطلاع‌رسانی کنند و دست به تجمع، تحصن یا اقدامات مشابه بزنند.
در مقررات ابلاغ شده به دانشگاه‌ها اختیاراتی نیز به روسای دانشگاه داده شده است. از آنجا که هدف اصلی ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز و مشارکت در امور دانشگاه از سوی همه است، رئیس دانشگاه می‌تواند در زمانی که موقعیت پیچیده‌ای پدید آمده است، مثلا گروه معترض جلوی ورودی ساختمان یا کلاس‌ها را گرفته‌اند یا تنشی میان افراد پیش آمده است، در موضوع دخالت و مسئله را حل‌و‌فصل کند. موضوعاتی نیز هست که دانشجویان باید پیش از آغاز اعتصاب حل‌و‌فصل کنند؛ مثلا برای اینکه حق هیچ‌کس تضییع نشود درباره جزئیاتی مثل اینکه اگر کسانی باید در آزمایشگاه حضور یابند و نبودنشان می‌تواند باعث از دست رفتن نمراتی شود، یا درصورتی که مطالبی از کلاس از دست می‌رود و دانشجویانی که در کلاس حضور ندارند از پیش برنامه‌هایی را تنظیم کنند. دانشجویانی از دانشگاه‌های مختلف در سویا، بارسلونا و مادرید از این حق خود استفاده کرده‌اند تا مطالبات خود را با مسئولان دانشگاه مطرح کنند. با این حال در چارچوب قرار دادن اعتراض دانشجویی و کنترل آن تجربه تازه‌ای برای فضای دانشجویی اسپانیا به‌خصوص دانشگاه‌های کاتالونیا و باسک (که فضای تندتری نسبت به دیگر نقاط دارند) به شمار می‌رود و تجربه آن در سال‌های آینده کارایی چنین قوانینی را نشان خواهد داد.