قمار شولتز در پکن

اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، خود را برای نخستین سفر رسمی‌اش به چین آماده می‌کند. در شرایطی که کشورهای اروپایی پس از تشدید تنش‌ها با روسیه، به‌دنبال کاهش وابستگی خود به چین هستند، رویکرد اقتصادی و تجاری چین‌محور اولاف شولتز، آنها را عمیقا ناامید کرده است. شولتز نه‌تنها درخواست متحدان اروپایی خود برای لغو این سفر را رد کرده که به درخواست امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه، برای سفر مشترک به پکن نیز پاسخ منفی داده است.
صدراعظم آلمان در شرایطی پنجشنبه هفته جاری برای تنوع‌بخشی به روابط اقتصادی و تجاری دوطرفه راهی پکن می‌شود که بیش از یک میلیون شغل در آلمان به‌طور مستقیم به اقتصاد چین وابسته است. این رقم درباره مشاغلی که به‌طور غیرمستقیم به چین ارتباط دارند، بسیار بیشتر است. همچنین بیش از نیمی از سرمایه‌گذاری‌های اروپا در چین مربوط به آلمان است و تقریبا بیش از نیمی از مشاغل تولیدی آلمان حداقل در بخش زنجیره تامین، به چین متکی هستند. علاوه بر بازار صادرات، صنعت آلمان نیز برای موادخام و فناوری‌های حیاتی که برای‌گذار به «اقتصاد بدون کربن» نیاز دارد، عمیقا به چین وابسته است. چین از تامین ماژول‌های خورشیدی گرفته تا باطری‌های مورد نیاز برای خودروهای برقی برای آلمان اهمیت دارد. توماس هالدن وانک، رئیس سازمان اطلاعات داخلی آلمان، در آستانه سفر شولتز به چین گفته: «تنش‌ها با روسیه برای آلمان حکم توفان داشت اما تنش‌های احتمالی با چین برای ما چیزی شبیه سونامی خواهد بود. ما نباید اجازه دهیم شرایطی ایجاد شود که چین بتواند از طریق کنترل زیرساخت‌های حیاتی بر مسائل سیاسی آلمان تأثیر بگذارد.»
با وجود این هشدارها، دولت اولاف شولتز مصرانه در مسیر توسعه روابط اقتصادی با چین حرکت می‌کند. نیویورک‌تایمز نوشته: با وجود هشدارهای متحدان اروپایی، دولت آلمان در آستانه سفر صدراعظم به پکن برای واگذاری 25درصدی سهام یک پایانه حمل‌ونقل دریایی در بندر هامبورگ به شرکت چینی کوسکو (cosco) به توافق رسیده است.
گفته شده، پیشنهاد قبلی شرکت کوسکو خرید 35درصد از سهام بوده که به‌دلیل مخالفت 6 وزارتخانه آلمان و روسای سازمان‌های اطلاعات داخلی و خارجی این کشور، دولت شولتز درنهایت با فروش 25درصد از سهام موافقت کرده است. سیاستمداران آلمانی نگران هستند که چین از سهام شرکت کوسکو به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر دولت آلمان استفاده کند؛ به‌ویژه اینکه چین پیش‌تر نیز سهامی را در بندر ویلهلمشاون، شبکه تلفن همراه و راه‌آهن آلمان خریداری کرده است. این کشور در سال 2016میلادی نیز «کوکا» بزرگ‌ترین شرکت روباتیک آلمان را خریداری کرد.

 چین؛ اقتصاد بزرگ، بازار محدود 
هویت آلمان پس از جنگ جهانی دوم، به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپایی با استفاده از گاز ارزان روسیه و دسترسی به بازار چین شکل گرفت. آنگلا مرکل، خلف اولاف شولتز، در طول 16سال صدراعظمی خود بارها به چین سفر کرد و در هر سفر ده‌ها تن از مدیران و روسای کسب‌وکارهای آلمانی را با خود همراه ساخت. صادرات گسترده آلمان به چین باعث شد تا مرکل بتواند بیکاری گسترده‌ سال‌های اولیه به قدرت رسیدن خود را کنترل کند و سال‌های بعد نیز تبعات بحران مالی را کاهش دهد. همچنین زمانی که رشد اقتصادی چین شتاب گرفت، رشد اقتصادی آلمان نیز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان به این کشور رشد کرد؛ برخلاف آمریکا که رشد اقتصادی چین منجر به افت صنعتی و از دست رفتن مشاغل در این کشور شد.
با این حال، اروپایی‌ها درباره وابستگی آلمان به چین حتی پیش از جنگ اوکراین هم هشدار می‌دادند. چین در سال‌های اخیر طیف گسترده‌ای از تجهیزات کارخانه‌ای را که پیش‌تر از آلمان خریداری می‌کرد، تولید می‌کند. پکن در راستای کاهش وابستگی خود به واردات کارزار داخلی گسترده‌ای راه‌اندازی کرده است. سیاست‌های سختگیرانه قرنطینه و تعطیلی‌ کارخانه‌ها در چین در زمان همه‌گیری کرونا باعث شد تا از حجم واردات چین از آلمان کم شود. این در حالی است که آمار و ارقام‌ها از افزایش خرید آلمان از چین در همان دوره حکایت دارد. نتیجه اینکه، مازاد تجاری بلندمدت آلمان با چین در اواخر سال گذشته میلادی از بین رفت و جای خود را به کسری تجاری داد که روزبه‌روز نیز در حال بیشتر شدن است.
یورگ ووتکه، رئیس اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا در چین، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «همیشه صحبت از این است که چین بازار گسترده‌ای دارد. اما این درست نیست. چین اقتصاد بزرگی است که دسترسی به بازار آن بسیار محدود است. مجموع صادرات کشورهای عضو اتحادیه اروپا به چین کمی بیشتر از صادرات این کشورها به سوئیس است.»
انتقادها در شرایطی است که شرکت‌های بزرگ آلمانی چون فولکس‌واگن، دایلمر و بی‌ام‌و در چین بیش از هر جای دیگر دنیا فروش دارند. بی‌ام‌و سال‌جاری 3.7میلیارد یورو برای افزایش سهام خود در یک سرمایه‌گذاری مشترک در زمینه خودروسازی در چین هزینه کرده است. شرکت بزرگ آلمانی BASF نیز که چندین کارخانه در چین دارد، در حال ساخت یک مجتمع بزرگ صنعتی در جنوب این کشور به ارزش 10میلیارد یورو است. اما این سرمایه‌گذاری‌ها نیز ناظران غربی و آلمانی را نگران کرده است. برخی ناظران آلمانی معتقدند، چنین سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی می‌تواند درصورت تشدید احتمالی تنش‌های غرب با چین، به تهدیدی علیه امنیت ملی و منافع اقتصادی آلمان و اروپا تبدیل شود. نوربرت روتگن، نماینده محافظه‌کار آلمانی با مقایسه کردن روابط کشورش با روسیه و چین می‌گوید: «درسی که از تشدید تنش‌ها با روسیه گرفتیم این است که اگر تغییر نکنیم مجبوریم بعدها هزینه زیادی بپردازیم.»