فیلم‌ها و سیاست‌ها

با اینکه هنوز تا برگزاری چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر زمان زیادی باقی مانده، اما از الان حدس و گمان‌ها درباره اینکه چه فیلم‌هایی در جشنواره به نمایش درمی‌آید، قوت گرفته است. در سالی که سینمای ایران در اکران عمومی اصلا و ابدا وضعیت خوبی نداشته و جز 4،3 فیلم اغلب فیلم‌ها نتواسته‌اند اکران موفقی را تجربه کنند، این سؤال وجود دارد که سینمای ایران برای جشنواره فجر چه چیزی در چنته دارد؟ درحالی‌که به‌نظر می‌رسد سینماروهای ایرانی در شرایط کنونی کشور میل و رغبتی به سینما رفتن ندارند، آیا سینمای فجر می‌تواند تغییری در این وضع ایجاد کند؟ واقعیت این است که جشنواره فیلم فجر از حضور مردم شور و نیرو می‌گیرد و بخش عمده‌ای از اهمیت و جایگاهش به مشارکت مردم وابسته است. هنوز که هنوز است وصف صف‌های طولانی جشنواره در دهه 60 برای یادآوری روزهای طلایی جشنواره وِرد زبان کسانی است که ساعت‌ها در این صف‌ها در سرمای بهمن‌ماه منتظر نمایش فیلم مورد علاقه‌شان می‌ایستادند. حضور کارگردانانی که مورد علاقه سینماروها و حتی کسانی هستند که صرفا در ایام جشنواره به سینما می‌روند، عامل اصلی رونق جشنواره است. اگر جشنواره امسال هم همچون سال گذشته باشد که بیشتر کارگردانانش فیلم اولی و دومی بودند، نباید انتظار داشت اتفاق خاصی رقم بخورد و در نتیجه نه‌تنها جشنواره که اکران سال1401 هم وضعیت خوبی نخواهد داشت. اما احتمال دارد چه فیلم‌هایی به جشنواره41 برسد؟

سیاست یک جشنواره
سال گذشته وقتی فهرست فیلم‌های جشنواره چهلم فجر اعلام شد، سؤالات زیادی درباره آثاری که بیرون مانده بودند، به‌وجود آمد. صحبت‌های بعدی برخی اعضای هیأت انتخاب هم نه‌تنها حاوی پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای نبود، بلکه بر ابهامات موجود افزود. به‌طور مشخص، «عروسک» ساخته مرحوم اصغر یوسفی‌نژاد ازجمله فیلم‌هایی بود که گویا مورد پسند هیأت انتخاب واقع شده بود، اما در نهایت وارد جشنواره نشد و تا به امروز هم اکران نشده است؛ بنابراین آنچه از فیلم‌های تولیدشده که به‌طور بالقوه امکان نمایش در جشنواره را دارند مهم‌تر است، سلیقه و پسند هیأت انتخاب و البته درنظر گرفتن مصلحت‌هاست. ممکن است فیلمی باکیفیت، به‌دلیل سیاست‌های جشنواره، مناسب حضور در بخش مسابقه یا حتی بخش‌های جنبی تشخیص داده نشود. جشنواره فجر مثل هر جشنواره دیگری در دنیا سیاست‌هایی دارد و فیلم‌هایی را که متناسب با این سیاست‌ها باشد، انتخاب می‌کند. با اینکه دبیر جشنواره فجر، برخلاف رویه اغلب جشنواره‌های بین‌المللی، ثابت نیست و دبیر این جشنواره سینمایی به‌صورت سالانه انتخاب می‌شود، اما سیاست‌های کلی این جشنواره معمولا چندان زیر و رو نمی‌شود و تقریبا دست‌اندرکاران سینما و کارشناسان و حتی سینماروها می‌دانند که چه فیلم‌هایی در این جشنواره نمایش داده می‌شود. در جشنواره پیش‌رو هم، با اینکه فیلم‌های زیادی هستند که می‌توانند به نمایش درآیند، اما واقعیت این است که ممکن است بعضی از این فیلم‌ها با سیاست‌های این جشنواره یا حتی سلیقه دبیر جشنواره تناسب نداشته باشند و در نهایت راهی به جشنواره پیدا نکنند.