سیاست خارجی
بن‌بست راهبردی واشنگتن در مواجهه با ایران
سخنگوی وزارت خارجه: اگر آمریکایی‌ها اعلام می‌کنند «مذاکرات متوقف شده» چرا برای توافق، از طریق واسطه‌ها پیام می‌دهند؟
پس از بروز حوادث اخیر در ایران، رویکردهای دوگانه آمریکا در مواجهه با جمهوری‌اسلامی بیش از گذشته عیان شده و در شرایطی که واشنگتن مذاکرات برجامی را به بن‌بست کشانده، از یک‌سو برای به نتیجه رساندن گفت‌وگوها، به تهران پیام پنهانی ارسال می‌کند و ازسوی دیگر با مداخله‌جویی در امور داخلی ایران و اعمال تحریم‌های جدید به بهانه حوادث اخیر، به خصومت‌ورزی‌ها در قبال تهران ادامه می‌دهد. به‌گزارش همشهری، برهمین اساس هم بود که سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان در نشست‌خبری دیروز خود با اشاره به دوگانگی‌های موجود در طرف آمریکایی، بار دیگر تأکید کرد که درصورت وجود اراده سیاسی در طرف مقابل، زمینه برای دستیابی به توافقی پایدار مهیاست. دولت آمریکا که این روزها به تعبیر مقام‌های ایرانی، در حال «ماهی گرفتن از آب گل‌آلود» است، همچنان به حمایت‌های مداخله‌جویانه از ناآرامی‌های داخل ایران ادامه می‌دهد. در آخرین موضع‌گیری‌ها در این رویکرد، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران مدعی شد: «تجمعات در برخی شهرهای جهان نشان‌دهنده حمایت از مردم ایران است.» رویکردهای تناقض‌آمیز دولت آمریکا در قبال ایران در شرایطی است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان در روزهای اخیر در جریان سفر به ارمنستان، در جمع خبرنگاران از پیام‌های تازه طرف آمریکایی پرده برداشت که از تمایل آنها برای سرعت دادن به مذاکرات برجامی با هدف دستیابی به توافق حکایت داشت. این درحالی بود که برخی مقام‌های واشنگتن در روزهای گذشته به‌صراحت اعلام کرده بودند در شرایط کنونی تمرکز آنها روی مذاکرات هسته‌ای با ایران نیست و آمریکا روی ناآرامی‌های اخیر در ایران متمرکز شده است.
ادامه مداخله‌جویی‌های آمریکا
با وجود این، اما رابرت مالی در روزهای اخیر در پیامی در حساب کاربری خود در توییتر، به تجمع گروهی از ایرانیان در برلین، پایتخت آلمان اشاره و ادعا کرد: «شرکت‌کنندگان در این تجمع از مردم ایران حمایت کرده‌اند». وی در پیام خود مدعی شد: «تظاهرات‌کنندگان در واشنگتن و شهرهای اطراف جهان، حمایت خود را از مردم ایران اعلام کردند؛ مردمی که به‌طور مسالمت‌آمیز تظاهرات می‌کنند تا دولت‌شان به حقوق بشر و کرامت آنها احترام بگذارد.»
ازسوی دیگر، معاون وزیر امورخارجه آمریکا نیز در ادامه مداخله مقام‌های این کشور در امور داخلی ایران، از تجمع‌های اعتراضی در شهرهای آمریکا علیه جمهوری‌اسلامی حمایت کرد و مدعی شد این کشور از مردم ایران حمایت می‌کند. وندی شرمن با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود، به تجمع روز شنبه جمعی از ایرانیان در شهرهای واشنگتن و لس‌آنجلس واکنش نشان داد و نوشت: «زنان ایران و تمام مردم بدون اینکه در معرض خشونت و ارعاب قرار گیرند، سزاوار برخورداری از حق آزادی بیان و اجتماعات مسالمت‌آمیز هستند. امروز، آمریکایی‌ها از واشنگتن و لس‌آنجلس در همبستگی با مردم ایران یک بیانیه محکم صادر کردند.»
این در شرایطی است که مقام‌های آمریکایی در هفته‌های اخیر تلاش کرده‌اند از یک‌سو با ابزارهای مختلف، ازجمله اعمال تحریم‌های تازه، به ناآرامی‌ها در ایران دامن بزنند و ازسوی دیگر جمهوری‌اسلامی را برای کوتاه آمدن از مطالبات بحق خود در جریان گفت‌وگوهای برجامی، تحت فشار بگذارند.
بحران‌سازی علیه کشورهای مستقل
در این میان، اما وزیر امورخارجه کشورمان در جدیدترین موضع‌گیری خود درباره ادامه مداخله‌جویی‌های طرف‌های غربی در امور داخلی ایران، در گفت‌وگوی تلفنی با فیصل مقداد، همتای سوری خود، تأکید کرد فشارهای سیاسی و تبلیغاتی خللی در عزم و اراده ملت و دولت ایران در پیمودن راه عزت و استقلال و پیشرفت و حمایت از ثبات و امنیت کشورهای منطقه و مخالفت با دخالت بیگانگان و تجاوزگری رژیم غاصب صهیونیستی ایجاد نمی‌کند و ملت ایران با هوشیاری توطئه دشمنان را ناکام می‌گذارد.
حسین امیرعبداللهیان همچنین در گفت‌وگوی تلفنی با همتای عمانی خود با تأکید بر جدیت جمهوری‌اسلامی از زمان ورود به مذاکرات لغو تحریم‌ها برای حصول به توافقی «خوب»، «قوی» و «پایدار»، از تلاش‌های عمان در این مسیر قدردانی کرد.
ازسوی دیگر، مشاور تیم مذاکره‌کننده کشورمان در گفت‌وگوهای برجامی نیز در پاسخ به استقبال مقام‌های آمریکایی از تجمع برخی از ایرانیان خارج از کشور تأکید کرد تأمین مالی اغتشاشات همزمان با اعتراضات مردمی در غرب بی‌فایده است. محمد مرندی با انتشار توییتی در حساب کاربری خود در واکنش به موضع‌گیری اخیر نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، نوشت: «رژیم شما از طریق تحریم‌های فشار حداکثری علیه مردم ایران مرتکب جنایات علیه بشریت می‌شود و شما در این جنایت، شریک هستید. به رؤیاپردازی ادامه دهید، اما ایران درحال رشد است. تأمین مالی اغتشاشات و تروریسم همزمان با اعتراضات مردمی در پایتخت‌های غربی بی‌فایده است؛ اینجا ایران ۱۹۵۳ نیست.»
ادامه سیاست‌های دوگانه آمریکا
سیاست‌های دوگانه طرف‌های غربی و به‌ویژه آمریکا در قبال جمهوری‌اسلامی در شرایطی ادامه دارد که سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان ضمن تأکید بر اینکه آمریکایی‌ها در موضوع مذاکرات همچنان دچار دوگانگی هستند، گفت: «آمریکایی‌ها حتماً می‌دانند که ایران از شرایط جاری عبور کرده و اگر روی تحولات داخلی ایران شرط‌بندی کردند، اشتباه می‌کنند.» ناصر کنعانی در نشست خبری دیروز خود، به رفتار ریاکارانه واشنگتن به‌ویژه در جریان حوادث اخیر در ایران اشاره کرد و گفت که آنها هم ریاکاری می‌کنند و هم رسما دروغ می‌گویند: «آمریکایی‌ها بارها از کانال‌های مختلف پیام داده‌اند و بر آمادگی خود برای بازگشت به توافق تأکید کرده‌اند و مذاکراتی نیز در این زمینه انجام می‌دهند.» وی پاسخ جمهوری‌اسلامی در این زمینه را «قانونی»، «روشن» و «منطقی» ارزیابی و تأکید کرد که اگر آمریکایی‌ها اعلام می‌کنند «امکان بازگشت به توافق وجود ندارد» یا «مذاکرات متوقف شده» یا اینکه «برنامه‌ای دراین زمینه ندارند»، چرا پیغام می‌دهند و چرا بر آمادگی خود برای ازسرگیری توافق از طریق واسطه‌ها تأکید می‌کنند؟ کنعانی معتقد است آمریکایی‌ها از یک‌سو می‌خواهند به توافق برگردند و ازسوی دیگر قصد ندارند هزینه‌های آن را پرداخت کنند؛ رویکردی که بارها در دستورکار آنها قرار داشته و از آن نتیجه گرفته‌اند.
تکرار یک سیاست اشتباه
سخنگوی دستگاه دیپلماسی به حمایت‌های مستقیم آمریکا از اغتشاشات در داخل ایران نیز اشاره کرد و چنین رویکرد مداخله‌جویانه‌ای را تکرار سیاست اشتباهی دانست که آنها سال‌هاست در قبال جمهوری‌اسلامی در پیش گرفته‌اند: «درحال‌حاضر آمریکایی‌ها یک‌سوی اغتشاش و حمایت از اغتشاشات در داخل ایران هستند و تحریم‌های آنها تکرار همین اشتباه‌هاست؛ بنابراین آنها باید راجع به این دوگانگی به افکار عمومی توضیح بدهند که اگر توافق نمی‌خواهند پس برای چه پیام می‌دهند؟» کنعانی به این نکته هم اشاره کرد که زمینه بازگشت به توافق کاملا مشخص است؛ آمریکایی‌ها می‌توانند در چارچوب توافق شده و ابعادی که در وین مورد تأکید قرار گرفته، به توافق و مذاکرات بازگردند. این در شرایطی است که به‌نظر می‌رسد آنها همچنان دچار دوگانگی هستند و از یک‌سو به مسائل سیاسی و داخلی خود نگاه می‌کنند و از سوی دیگر نیم‌نگاهی نیز به تحولات داخلی ایران و حمایت از اغتشاشات دارند. وی همچنین تأکید کرد ایران کشور مقتدری است که با «ارعاب»، «تحریک» و «تهییج» وادار به دادن امتیازات یکجانبه نخواهد شد؛ «مسیر توافق دوجانبه و «تعهد در برابر تعهد» است.» کنعانی همچنین به دولت آمریکا توصیه کرد معقولانه رفتار کند و به تعهدهای خود در مذاکراتی که از طریق واسطه‌ها انجام داده و می‌دهد، پایبند بماند و به توافق برگردد: «این پاسخ روشن و محکم ما به طرف آمریکایی است.»
پاسخ ایران به اقدام‌های طرف‌های غربی
سخنگوی وزارت امورخارجه از رویکرد غربی‌ها در قبال تحولات اخیر در ایران نیز انتقاد کرد و گفت ایران همواره اعلام کرده در مقابل اقدام‌های غیرسازنده طرف‌های غربی، مشخصا دولت آمریکا و اتحادیه اروپا و برخی کشورهای برجسته این اتحادیه، واکنش متقابل و متناسب نشان خواهد داد: «اقدام سازنده درمقابل اقدام سازنده» و «اقدام متقابل در مقابل اقدام غیرسازنده» پاسخ جمهوری‌اسلامی به اقدام‌های طرف مقابل خواهد بود. کنعانی به تحریم‌های اخیر دولت انگلیس علیه برخی نهادها و افراد ایرانی اشاره و تأکید کرد که جمهوری‌اسلامی در مقابل رفتار غیرسازنده دولت این کشور در اعمال تحریم علیه برخی نهادها و شخصیت‌های ایرانی، اقدام متقابل و متناسب انجام داد؛ چراکه دولت انگلستان در ارتباط با تحولات اخیر ایران رفتار غیرسازنده‌ای داشته‌است.
وی با بیان اینکه برخی رسانه‌نماهای مستقر در لندن نیز مشمول تحریم‌های ایران شده‌اند، به این نکته اشاره کرد که این رسانه‌نماها فعالیت و رفتار تروریستی از خود نشان می‌دهند: «هم بی‌بی‌سی فارسی و هم رسانه موسوم به ایران اینترنشنال به‌عنوان بازوی رسانه‌ای تروریستی گروه‌های آشوب‌طلب و تروریستی علیه ایران عمل می‌کنند.» کنعانی به نقش برخی سفارتخانه‌های خارجی در حوادث اخیر ایران هم اشاره کرد و گفت که برخی سفارتخانه‌ها در تهران در طول دوره اغتشاشات، رفتارهای غیردیپلماتیک داشته‌اند که تذکرهای لازم به آنها داده شده‌است: «سفرا و روسای نمایندگی‌های برخی کشورها ازسوی وزارت امورخارجه احضار شدند و در این رابطه هم اعتراض جدی و هم تذکر لازم به آنها داده شد. جمهوری‌اسلامی در این زمینه دقت‌نظر و اشراف لازم را دارد و دستگاه دیپلماسی به وظیفه خود در این ارتباط به‌موقع عمل کرده‌است.»
آخرین وضعیت تبادل زندانیان و آزادسازی دارایی‌ها
سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره تبادل زندانیان با آمریکا و نیز دارایی‌های بلوکه شده ایران و زمان آزادسازی آن نیز گفت که ایران بر مبنای توافقی که از طریق واسطه‌ها با دولت آمریکا انجام داده، اعلام کرده‌است آمادگی دارد بر مبنای نگاه انسانی، موضوع تبادل زندانیان را انجام دهد. کنعانی با بیان اینکه موضوع تبادل زندانیان هیچ ارتباطی به توافق برجام و مذاکرات برای رفع تحریم‌ها ندارد، گفت که ایران، به‌عنوان حسن‌نیت در یک اقدام انسان‌دوستانه، یکی از زندانیان دوتابعیتی را که اتفاقاً جرم جاسوسی وی محرز و دولت آمریکا نیز از این موضوع مطلع بود،آزاد کرده‌است. وی همچنین عنوان کرد ایران برای تکمیل روند تبادل زندانیان، بر مبنای تعهدهایی که دولت آمریکا طی مذاکرات اخیر و هم از طریق واسطه‌ها داده، آماده است: «منتظر اقدام آمریکایی‌ها هستیم که در بحث تبادل زندانیان اقدام‌های لازم و متقابل را انجام دهند.» کنعانی درباره آزادی دارایی‌های بلوکه شده ایران نیز اعلام کرد مذاکرات در این زمینه از راه‌های مختلف درحال انجام است و پیشرفت‌هایی نیز به‌دست آمده و گفت‌وگوها دراین حوزه با پیشرفت‌هایی همراه بوده‌است: «بحث آزادسازی دارایی‌های ایران موضوعی فنی است و مذاکرات در این زمینه ادامه دارد و همچنان خوش‌بین هستیم که در بازه زمانی معقول و نزدیک، بحث آزادسازی دارایی‌های جمهوری‌اسلامی محقق شود.»
اتهام‌های واهی به ایران درباره جنگ اوکراین
سخنگوی وزارت امور خارجه به اتهام‌ها و ادعاهای اخیر ازسوی طرف‌های غربی مبنی بر دخالت ایران در جنگ اوکراین نیز واکنش نشان داد و تأکید کرد که جمهوری‌اسلامی بارها اعلام کرده یک طرف جنگ در اوکراین نیست و ایران به هیچ‌کدام از طرف‌ها برای جنگ در اوکراین تسلیحات صادر نمی‌کند.
کنعانی گفت که اوکراین در نتیجه فضاسازی و جوسازی غلط طرف‌های دیگر، وارد یک رفتار غیرسازنده در ارتباط با ایران و تقلیل سطح رابطه شده‌است، اما همچنان ارتباطات برقرار است: «آمادگی داریم به پایان جنگی که ازنظر ما، غیرضروری است، کمک کنیم، اما کسانی که با فضاسازی رسانه‌ای و یک رفتار فرافکنی و اتهام‌زدن بی‌حاصل، ایران را متهم به طرفداری از یک طرف جنگ می‌کنند، خودشان در یک طرف جنگ قرار دارند.» وی درباره تحولات منطقه قفقاز نیز گفت که ایران بارها اعلام کرده استقرار نیروهای خارجی در منطقه کمکی به ثبات، امنیت و صلح نمی‌کند و حضور این نیروها، از هر کشوری، ازجمله از حوزه اروپا را در مرزهای مشترک برنمی‌تابد و آن را خط قرمز خود تلقی می‌کند.
