امتحان خونین در پایتخت افغانستان

شاید از میان 600دانش‌آموزی که صبح روز جمعه در کلاس‌های مدرسه‌ای در شهر کابل پشت میز و صندلی نشسته و در حال پاسخ دادن به سؤالات امتحان ورودی دانشگاه بودند، هیچ‌کدام‌شان این تصور را نداشتند که هنوز امتحان تمام نشده، برخی از آنها جسدشان از حوزه امتحانی بیرون می‌رود. ماجرا از آنجا آغاز شد که فردی انتحاری و مسلح در ابتدا نگهبانان ورودی مدرسه را به رگبار بست و سپس با ورود به کلاس امتحان، خودش را منفجر کرد. آمار اولیه کشته‌شدگان در حمله انتحاری صبح جمعه به مرکز آموزشی در غرب کابل تا 20نفر اعلام شد، اما ساعاتی بعد الجزیره به نقل از یک مقام دولت موقت طالبان اعلام کرد که شمار کشته‌شدگان این انفجار حداقل 32نفر است. در این حادثه حداقل 40نفر دیگر هم زخمی شدند. خبرگزاری فرانسه پس از وقوع این انفجار گزارش داد که ویدئوها و تصاویر منتشر شده در فضای مجازی، قربانیان خونین را نشان می‌دهد که از صحنه انفجار به سمت مراکز درمانی خارج می‌شوند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز این حمله را به‌عنوان یک اقدام وحشیانه محکوم کرد و وعده داد که با عاملان این حمله برخورد جدی صورت خواهد گرفت. خبرنگار خبرگزاری فرانسه در این ارتباط گفت: بیشتر قربانیان حمله در مرکز آموزشی کابل دختران هستند. یکی از دانشجویان شاهد این انفجار نیز که برای مداوا در بیمارستان بستری بود، به خبرگزاری فرانسه گفت: ما حدود 600دانش‌آموز در کلاس بودیم و بیشتر قربانیان این اقدام دختران هستند.

بحران داعش‌ساز
اگرچه تا ساعات اولیه پس از وقوع این انفجار هیچ گروهی مسئولیت این حمله را برعهده نگرفت، اما به‌طور معمول چنین انفجارهایی از سوی عوامل گروه تروریستی داعش سازماندهی و انجام می‌شود. گروه تروریستی داعش این روزها بزرگ‌ترین دغدغه امنیتی مقامات طالبان و عامل نگرانی مردم افغانستان است. این گروه تروریستی که در افغانستان با نام «شاخه خراسان» در حال فعالیت است، طی ماه‌های اخیر حملات تروریستی مشابهی انجام داده است.
پایگاه خبری اطلاعات روز که در کابل مستقر است، در گزارش خود پیرامون حادثه انتحاری روز جمعه، این حادثه را در منطقه دشت‌برچی کابل عنوان کرد و افزود که تقریبا هر جمعه، انفجارهای مشابهی عبادتگاه‌ها و یا دیگر مؤسسات عمومی در افغانستان را هدف قرار می‌دهد که عامل آن گروه تروریستی داعش است. محله دشت‌برچی در غرب کابل به‌طور عمده محل سکونت اقوام هزاره‌ افغانستان است که از جامعه شیعیان این کشور به‌شمار می‌روند. طی ماه‌های گذشته حملات کوچک‌تری نیز از سوی داعش در دشت‌برچی انجام شده که در آنها نیز بیشتر قربانیان از میان هزاره‌ها و شیعیان ساکن در غرب کابل بوده‌اند. ازجمله در ماه آوریل همین امسال، 2انفجار در بیرون دبیرستانی در دشت‌برچی رخ داد که جان 6نفر را گرفت. مدرسه دیگری در همان محله در ماه مه2021 مورد حمله قرار گرفت و در آن حادثه نیز دست‌کم 85نفر کشته شدند که بیشتر آنها دانش‌آموزان هزاره بودند. همچنین یک زایشگاه در همان محله در ماه می‌2020 صحنه حمله هولناکی بود که 16کشته ازجمله از میان نوزادان برجای گذاشت.
در عین حال نمی‌توان همه حملات تروریستی و انتحاری اخیر در افغانستان را فقط متوجه اقوام هزاره یا دشت‌برچی در غرب کابل کرد، بلکه در مواردی حتی اعضای طالبان در دیگر بخش‌ها و شهرهای افغانستان قربانی حملات تروریستی داعش بوده‌اند. براساس آمار مؤسسه مطالعات شرق در مشهد، از زمان به قدرت رسیدن طالبان در شهریورماه سال گذشته تا 27شهریورماه امسال گروه تروریستی داعش حداقل با 247حمله در اشکال گوناگون در برابر طالبان عرض‌اندام کرده است. از این حملات، 12مورد به‌صورت انتحاری، 129حمله با پرتاب راکت و یا انفجار بمب و 106حمله نیز از طریق ترور و حمله مستقیم صورت گرفته است. در عین حال کابل با 9حمله انتحاری، 64حمله راکتی و انفجار بمب و 3ترور میزبان بیشترین عملیات‌های تروریستی داعش بوده است. پس از کابل، ولایت‌های ننگرهار و کنر نیز ناامن‌ترین ولایت افغانستان در رویارویی با حملات داعش بوده‌اند.

طالبان کجای کار است؟
در پی حمله انتحاری روز جمعه به مرکز آموزشی در غرب کابل، سمیرا حمیدی، فعال عفو بین‌الملل در جنوب آسیا، این قتل‌ها را شرم‌آور و نشان‌دهنده ناتوانی و شکست مطلق طالبان در حفاظت از مردم افغانستان عنوان کرد.
حقیقت هم آن است که طالبان از زمان تصرف قدرت در آگوست2021 همواره تأکید کرده که پس از سال‌ها جنگ، امنیت افغانستان را تامین می‌کند، اما با وقوع ده‌ها انفجار طی ماه‌های اخیر در مناطق مختلف افغانستان، هنوز این کشور ناامن است و با وجود خروج نیروهای آمریکایی، همواره داعش به حملات خود ادامه می‌دهد.
به‌نظر می‌رسد که از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، طالبان برای حفاظت از مردم، به‌ویژه شیعیان هزاره که در مدارس، مساجد و مراکز آموزشی هدف قرار گرفته‌اند، اقدامات چندانی انجام نداده است. در این ارتباط، وبگاه اطلاعات روز به نقل از کاربران افغانستان می‌گوید: طالبان مقصر اصلی حملات به مراکز آموزشی هستند؛ زیرا آنها با مسئولان مراکز آموزشی همکاری نمی‌کنند و برای این مراکز مجوز استفاده از سلاح را صادر نمی‌کنند.
از سوی دیگر عدم‌تشکیل دولت فراگیر و همه‌شمول باعث شده تا سایر گروه‌های قومی، مذهبی و سیاسی در افغانستان رابطه محدودی با دولت موقت طالبان دنبال کنند و همین انحصارگرایی در قدرت یکی از مهم‌ترین دلایل عدم‌مشارکت دیگر گروه‌ها در تامین امنیت فراگیر در افغانستان است.