کوتاه درباره سه‌مستند «اکران حقیقت»

پلان 1
گلوله‌باران
و بارانی که می‌بارد

مستند «گلوله‌باران» تولید مشترک مرکز مستند حقیقت و مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی در سیزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» روی پرده رفت و مورد توجه قرار گرفت. مرتضی پایه‌شناس در این روایت ضدقصه و خاص، سرنوشت 3مرد را روایت کرده که در بحران گرفتار شده‌اند.  نام فیلم، اشاره‌ای تلویحی به موقعیتی است که تعدادی از مدافعان حرم در آن محصور شده‌اند. در سکانس پایانی و جایی که همه‌‌چیز ظاهرا به آرامش و زندگی ختم شده، بارش باران نوید زندگی است.؛ نوید یک فرصت دوباره برای تجربه زیبایی‌های زندگی. فیلم شرح این همجواری است؛ همجواری تنگاتنگ زندگی و مرگ. «گلوله‌باران» شروع مسیری تازه در کارنامه فیلمسازی است که با «فیلم ناتمامی برای سمیه» شناخته شده است. او یک فیلم خوب کوتاه هم در کارنامه دارد: «چوب». «چوب» بدون دیالوگ، بدون هیچ نشانه و عنصر اضافه به کمک تصویر و صدا، باز هم تقابل زندگی و مرگ را به تصویر کشیده است. از این جهت، «گلوله‌باران» و «چوب» از یک سلیقه و نگاه برخاسته‌اند و به ذات سینما نزدیکند. مرتضی پایه‌شناس که با «فیلم ناتمامی برای سمیه» نشان داده راوی خوبی است، با «گلوله‌باران» و «چوب» به عرصه‌ای تازه پا گذاشته است؛ جهانی که به سینما نزدیک‌تر است تا ادبیات.

پلان 2
جان‌پناه
کرونا، تهران و زندگی


فرزاد جعفری در مستند «جان‌پناه» به موضوع مواجهه انسان با بحران، بعدی تازه داده است. فیلم، روایتی از یک گروه از مهندسان ساختمان است که باید بخشی از بیمارستانی را بازسازی کرده و در اختیار بیماران مبتلا به کرونا قرار دهند. برای بیننده‌ای که آن روزهای سخت و دشوار را به یاد دارد، تماشای «جان‌پناه» تجربه‌ای است که احساسی دوگانه را در  بییننده به‌وجود می‌آورد. خاطرات تلخ با دیدن تصاویر زنده می‌شوند و از سوی دیگر شرح این روایت و مقابله، غرورآفرین است. فیلمساز کوشیده با محور قراردادن شخصیت مهندس، او را به‌عنوان قهرمان مبارزه با کرونا در آن بیمارستان، به مخاطب معرفی کند. قهرمانی با اراده که با وجود مخالفت‌ها و مشکلات می‌کوشد، پروژه بسامان برسد. «جان‌پناه» به‌عنوان یک مستند گزارشی، اطلاعاتی کامل از پروژه تجهیز بیمارستان دارد و در کنار آن، روند شیوع ویروس کرونا در روزهای نخست را ثبت می‌کند. به این دلیل فیلم در سال‌های آتی هم ارزش تماشا دارد.

پلان 3
کنترپوان
یک چهره، هزار راز

مستندهای پرتره، محبوب و پرتماشاگر هستند و در ایران، دوستداران پرشماری دارند. «کنترپوان» به کارگردانی محمد فرزین‌نیا که در پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» نمایش داده شد یکی از بهترین مستندهای پرتره سال‌های اخیر است که براساس پژوهشی همه‌جانبه و دقیق ساخته شده است. فیلمساز روایت پرجزئیاتش از شخصیت چند بعدی و غریب رکن‌الدین مختاری را به‌کمک تصاویر بازسازی شده و گفتار متنی جذاب به گوش مخاطبش می‌رساند. فیلم، از این منظر که تماشاگرش را با یک چهره مهم تاریخ معاصر آشنا کرده و وجوه مختلف شخصیت او را عیان می‌کند، به‌عنوان سندی تاریخی اهمیت یافته و بارها قابل دیدن است. کارگردان در روایتی دقیق و پرنکته، پرده از راز و رمزهای زندگی مختاری برمی‌دارد. «کنترپوان» زندگی دوگانه مختاری را به‌هم پیوند می‌زند، از دنیای موسیقی به گستره سیاست می‌رسد و بخش‌هایی جذاب از تاریخ معاصر را برای بیننده بازگو می‌کند. ظهور رضاخان، خفقان حاکم بر جامعه، سرکوب مردم و در کنار آن، رونق موسیقی و هنر در آن مقطع، مواردی است که فیلم مطرح می‌کند. فرزین‌نیا در کمبود تصویر و عکس از آن مقطع، با بازسازی بعضی فصل‌های زندگی مختاری، مثل فصل دادگاه، ساختار بصری فیلمش را غنا بخشیده است. استفاده از صدای بازیگران مطرح (پیام دهکردی، رضا بابک، حمیدرضا آذرنگ و...) اجرای گفتار متن‌ها را تنوع و گرما داده است.

​​​​​​​