بیمارستان اتوبوس‌ها

مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار


اتوبوس‌های کهنه و زهوار دررفته وارد می‌شوند و پس از آنکه مورد ارزیابی کارشناسان قرار می‌گیرند، به خط مخصوصی برای بازسازی اساسی انتقال می‌یابند. درست عین بیمارستان‌ها که بخش تریاژ دارند تا هم مشخصات و وضعیت کامل بیمار به ثبت برسد و هم مشخص شود به چه نوع درمانی احتیاج دارد. این روند برای اتوبوس‌هایی که سال‌ها به‌خاطر نبود قطعات و بی‌توجهی در پایانه‌های شهر تهران خاک می‌خوردند اکنون در چند مرکز تعمیر اساسی سامانه‌های اتوبوسرانی در حال انجام است. اینگونه، اتوبوس‌هایی که از رده خارج لقب گرفته بودند با چندین اقدام و تعویض قطعات فرسوده (چه قطعات موتوری و چه بدنه‌) از هر نظر بازسازی می‌شوند تا مانند یک‌اتوبوس نو و تازه‌نفس بتوانند به‌کمک حمل‌ونقل عمومی شهر بیایند. از قرار معلوم شهرداری برای استقبال از پاییز و پیش از آغاز سال تحصیلی اورهال (بازسازی اساسی) 550 اتوبوس را دنبال می‌کند.
براساس آمارها، بین 90 تا 95درصد ناوگان اتوبوسرانی پایتخت، فرسوده یا از رده خارج شده اعلام شده است. به همین دلیل، شرکت اتوبوسرانی در 3مرکز به‌صورت شبانه‌روزی مشغول اورهال اتوبوس‌هاست. در بازدید میدانی از مرکز اورهال اتوبوس‌های فرسوده و زمینگیر شده غرب تهران، از نزدیک شاهد مراحل مختلف کار و تلاش بی‌وقفه‌ای بودیم که برای اورهال اتوبوس‌ها در جریان است.

بازسازی از صفر تا صد
در بدو ورود به محوطه بزرگ و باز کارگاهی، خارج از سوله اصلی، با ده‌ها دستگاه اتوبوس مواجه می‌شویم که در کنار هم قطار شده‌اند و بخشی از محوطه را اشغال کرده‌اند. بخشی از این اتوبوس‌ها در نوبت بهسازی و بازسازی قرار می‌گیرند و برخی هم امکان و ارزش اورهال ندارند و به‌اصطلاح کاملا از رده خارج شده هستند. بعد از پشت سر گذاشتن محوطه بزرگ و باز، وارد سوله نسبتا بزرگی می‌شویم که از 2سالن بزرگ و تقریبا هم‌شکل و هم‌اندازه تشکیل شده است. در سالن اول که درب ورودی کارگاه به داخل آن باز می‌شود، قطعات خراب و جدا شده‌ای از اتوبوس‌های فرسوده که دیگر قابل استفاده نیستند و به‌اصطلاح داغی اطلاق می‌شوند، روی هم تلنبار شده‌اند. در سالن بعدی بوی رنگ، ضد‌زنگ و الکترودهای سوخته جوشکاری به مشام می‌رسد و صدای پتک، چکش و دستگاه برش ورق‌های فلزی هم گوش را نوازش می‌کند. تماشای اتوبوس‌های کاملا لخت‌شده‌ای که جز اسکلت بدنه چیز دیگری ندارند و تعمیرکاران حرفه‌ای که مانند جراحان اتاق عمل با ابزار و وسایل مختلف در حال احیای این آهن‌پاره‌ها هستند، به‌نظر جالب می‌رسد. کارشان را با جدیت و بدون مکث انجام می‌دهند؛ آنقدر که حتی حضور ما برای تهیه گزارش هم باعث نمی‌شود لحظه‌ای دست از کار بکشند و فقط سلام‌مان را علیک می‌گویند و به کارشان ادامه می‌دهند. مسئول کارگاه می‌گوید تیم‌های مختلف 24ساعته به‌صورت شیفت‌بندی‌شده فعال هستند: «یک گروه قطعات و بخش‌های اتوبوس‌ها را باز و به‌اصطلاح اسکلت و بدنه آن را کاملا پیاده و اصطلاحا لخت می‌کنند. گروه دیگر مشغول بازسازی، بهسازی و تعویض قسمت‌های مختلف اتوبوس از کف و سقف تا بدنه و ستون‌های زنگ‌زده و خراب می‌شود. به همین ترتیب کارها تا نهایی شدن و تکمیل اورهال، به نوبت پیش می‌رود. اگر اتوبوس به لحاظ موتوری هم دچار مشکل بوده و نیاز به بازکردن موتورباشد، آنوقت موتور اتوبوس برای بازسازی و تعمیرات اساسی به مرکز دیگری فرستاده می‌شود تا پس از بازسازی کامل بدنه دوباره روی آن نصب شود.» 
در این مرکز صافکاری، نقاشی، جلوبندی و مکانیکی تا برقکار، باتری‌ساز، شیشه‌کار، دوزندگی، تودوزی و... همه کارها و مراحل باید به نوبت و ترتیب خودش توسط تیم‌های مختلف انجام شود. مسئول کارگاه تأکید می‌کند اتوبوس‌های اورهال شده نه‌تنها چیزی از یک اتوبوس نو کمتر ندارند که با توجه به کیفیت بازسازی و قطعات و مواد درجه یکی که توسط متخصصان و تعمیرکاران خبره استفاده می‌شود، از کیفیت و استحکام بالاتری نسبت به خیلی از اتوبوس‌های فعلی برخوردار هستند.

اورهال در 2 تا 3هفته 
در گوشه‌ای از سوله بازسازی، قطعات نو و خریداری شده مثل لاستیک، ورقه‌های فولادی و تخته‌های چوبی مخصوص کف اتوبوس، روی هم چیده و به‌اصطلاح دپو شده است. از میان تعمیرکاران و کارگران، یکی بدنه، کف و سقف اتوبوس‌ها را جدا می‌کند و دیگری مشغول برش، نصب و جوش دادن ورقه‌های فولادی جدید روی اتوبوس‌هاست. از مسئول کارگاه درباره زمان بازسازی یک اتوبوس سؤال می‌کنیم که در جواب می‌گوید این موضوع بستگی به میزان فرسودگی آنها دارد، اما به‌طور میانگین اورهال کامل یک اتوبوس بین 2 تا 3هفته زمان می‌برد. هرچند هزینه خرید قطعات و دستمزد کارگر و تعمیرکار بسیار بالاست اما به عقیده کارشناسان، با توجه به قیمت و زمانی که برای خرید اتوبوس صرف می‌شود، اورهال اتوبوس‌های فرسوده به‌لحاظ اقتصادی و زمانی به صرفه‌تر از سفارش خرید یک اتوبوس نو و جدید خواهد بود.

مکث
اتوبوس‌های تهران به روایت اعداد

2300 اتوبوس قابل اورهال در شهر تهران وجود دارد.
1400 اتوبوس شهر تهران امسال اورهال می‌شوند.
550 اتوبوس پیش از شروع سال تحصیلی اورهال می‌شوند.
95 درصد اتوبوس‌های شهر تهران فرسوده یا از رده خارج شده به‌حساب می‌آیند. 
20 تا 30درصد تقاضای سفر در نیمه  دوم سال افزایش می‌یابد.