آبخیزداری منجی کرمان از خشکسالی

طرح‌های آبخیزداری، تنهاترین، ارزان‌ترین و سریع‌ترین راه نجات استان کرمان از بحران خشکسالی هستند. دستاوردهای طرح‌های آبخیزداری با نزدیک به 8هزار سازه که در 18درصد حوضه آبخیز شمال استان اجرا شده، این است که با این میزان درصد اجرا و براساس بارش میانگین سالانه استان (130میلی‌متر)، تقریبا 460میلیون مترمکعب رواناب مدیریت شده است. بنابراین 12.5میلیون تن فرسایش خاک کنترل و همچنین بین 170 تا 200میلیون مترمکعب آب به سفره‌های زیرزمینی تزریق شده است.
به‌گزارش همشهری، مهدی رجبی‌زاده، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان درباره آبخیزداری و مدیریت رواناب گفت: اگر بارش باران مدیریت شود به جای آنکه تبدیل به جریان سیلابی شود، می‌توان آن را به سفره‌های زیرزمینی نفوذ داد و با این اقدام ضمن جلوگیری از فرسایش خاک، پوشش گیاهی نیز احیا می‌شود.
میانگین فرسایش سالانه خاک در دنیا 4تن در هکتار و در ایران حدود 16تن در هکتار است اما در استان کرمان بین 30 تا 40تن در هکتار است، لذا فرسایش خاک در کرمان حداقل 2برابر کشور و 8برابر میانگین جهانی است.
به‌گفته رجبی زاده، چون خاک را ارزشگذاری نمی‌کنیم، نمی‌دانیم چه سرمایه عظیمی را از دست می‌دهیم. وسعت حوضه‌های آبخیز شمال استان 10.5میلیون هکتار است که باید کارهای اجرایی در آن انجام شود که تا امروز در سطح 4میلیون هکتار آن مطالعات انجام شده و عملیات اجرایی روی تقریبا یک میلیون و 800هزار هکتار صورت گرفته است؛ لذا در سطح حدود 18درصد از حوضه آبخیز شمال استان، طرح‌های آبخیزداری اجرا شده است. متأسفانه تا 4سال پیش به بحث آبخیزداری توجه جدی نمی‌شد و نگاه‌ها بیشتر به سمت سدسازی بود اما در سیل‌های اخیر همه نگاه‌ها بر اجرای طرح‌های آبخیزداری متمرکز شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان البته آفت اجرای طرح‌های آبخیزداری را عدم‌انجام مطالعات دقیق دانسته و گفت: برخی اوقات جوی ایجاد می‌شود و شروع به ساخت‌وساز بدون پشتوانه کارهای کارشناسی کرده که بعدها تبعات آن را مشاهده می‌کنیم. در دهه70 بندهای خاکی با نگاه دپوی آب احداث می‌شد. شاید برای دوره کوتاه‌مدت این طرح خوب بود اما جلوی عبور طبیعی آب که سفره‌های زیرزمینی و قنات و... در این مسیر تغذیه می‌کرد، گرفته و باعث خشک شدن قنات‌ها و چاه‌ها شد. طرح‌های آبخیزداری به‌گونه‌ای است که باید ظرف 24 تا 72ساعت آب را از خود عبور دهند و فقط جلوی سرعت آب را می‌گیرند ضمن آن‌که رسوب سیلاب پشت بند خاکی گرفته می‌شود.