تالاب انزلی در تب پنجمین آتش

سیدمحمد فخار- روزنامه‌نگار

سریال آتش‌سوزی در منابع طبیعی تجربه تلخ سال99 استان فارس و آتش‌سوزی‌های مکرر میانکاله در بهار1400 در امسال تابستان نیز در تالاب انزلی در حال تکرار است. تنها طی 7هفته اخیر که از تابستان گذشته، 5آتش‌سوزی عمدی در محدوده تالاب رخ داده که 50هکتار از نیزارهاو زمین‌های این محدوده از منابع طبیعی کشور را خاکستر کرده است.
تالاب بین‌المللی انزلی با مساحت ۲۰هزار هکتاری از شمال به انزلی، از جنوب به صومعه‌سرا، از شرق به خمام، از جنوب شرقی به رشت و از غرب به کپورچال و آبکنار انزلی محدود است. اما آتش زدن زمین‌های این محدوده هر سال وسعت بیشتری می‌یابد. در سال گذشته 40هکتار از این عرصه به‌صورت عمدی آتش گرفت و در سال99 نیز 10هکتار از نیزارها عمدا طعمه حریق شد. طبق گزارش‌های دادستانی منطقه، سودجویانی که قصد فروش زمین یا ویلاسازی حوالی تالاب را دارند، بیشترین سهم را در آتش‌سوزی سال‌های اخیر داشته‌اند.
تالاب انزلی سال۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید. همچنین سازمان بین‌المللی حیات پرندگان، این تالاب را به‌عنوان زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده‌ که جزو تالاب‌های طبیعی و آب شیرین کشور و ازجمله زیباترین مناظر آبی منطقه است. این تالاب محل تخم‌ریزی آبزیان و پناهگاه و مامن پرندگان بومی و مهاجر است و با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده،  ۵۰ گونه ماهی و صدها گونه موجودات گیاهی، اکوسیستم کم‌نظیری دارد.

تکرار تلخ سال‌های گذشته
تالاب انزلی که این روزها مکررا در آتش می‌سوزد، در سال۱۴۰۰ نیز شاهد چندین مورد آتش‌سوزی بزرگ بود که در آن بخش وسیعی از نیزارهای روستاهای شانگهای‌پرده،  طالب‌آباد، لیجارکی و منطقه چراغ‌پشتان انزلی طعمه آتش شدند که همه این حریق‌ها به قصد تصرف اراضی و توسط سودجویان انجام شد. در این سال 40هکتار از تالاب انزلی سوخت. همچنین در سال99 حدود ۱۰هکتار از نیزار‌های تالاب بین‌المللی انزلی توسط سودجویان به آتش کشیده شد.

7 تیر  ۳حریق عمدی 
در هفته نخست تابستان امسال 3فقره حریق عمدی در تالاب انزلی رخ داد که با سرعت مهار شد. نکته قابل توجه که مورد اشاره دادستان بندرانزلی نیز هست اینکه حریق‌ها بیشتر با هدف تصرفات غیرقانونی و دست درازی به بیت المال در حاشیه تالاب صورت می‌گیرد. اکبر سبحانی در این‌باره به همشهری گفت: افراد خاطی که قصد دست‌درازی به تالاب را داشتند شناسایی شدند و برای آنها پرونده تشکیل شد. در یک دادرسی عادلانه با رعایت اصل بی‌طرفی به اقدامات این افراد رسیدگی و پرونده پس از صدور رأی به دادگاه تجدید نظر ارسال شد. خاطیان از حیث حریق عمدی و آلودگی محیط‌زیستی به مجازات محکوم شدند و احکام کیفری به مرحله اجرا در آمد.

۳۱تیر حریق 9/5هکتاری
چهارمین آتش‌سوزی ۳۱تیرماه به وقوع پیوست و طی درگیری لکه‌ای حریق، 9.5هکتار از اراضی حاشیه تالاب انزلی به‌طور کامل سوخت. اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بندرانزلی در این‌باره اعلام کرد که متأسفانه افرادی هستند که توجهی به اهمیت و ارزش اکولوژیکی تالاب انزلی ندارند و سهل انگاری آنان موجب می‌شود شاهد وقوع آتش‌سوزی حتی با ته‌سیگار باشیم؛ گاهی نیز هدف از ایجاد آتش‌سوزی تصرف اراضی حاشیه تالاب است. از سویی این منطقه باتلاقی است و عملیات اطفا در آن بسیار سخت ادامه می‌یابد و بیش از هر چیز به امکانات پیشرفته و دستگاه‌های سنگین مانند هلی‌کوپتر آب پاش نیاز دارد.

11شهریور 40هکتار
طی پنجمین آتش سریالی، قسمت مرکزی تالاب انزلی در محدوده چراغ پشتان از بامداد روز جمعه اسیر شعله‌های آتش شد. بنابر اعلام فرماندار انزلی، ۴۰هکتار از تالاب سوخته است. 2بالگرد سپاه برای اطفای آتش به تالاب اعزام شدند. در عین حال طبق پیش‌بینی محیط‌زیست اگر آتش خاموش نشود حدود ۱۲۰هکتار از تالاب را آتش فرا می‌گیرد. دلیل این آتش‌سوزی نیز عمدی است.
حسن جعفری، سرپرست اداره محیط‌زیست بندر انزلی به همشهری گفت: برای اطفاء حریق اقدامات لازم در حال انجام است. پس از دریافت خبر آتش‌سوزی در تالاب انزلی مدیریت بحران به محل مورد نظر اعزام شدند. دستگاه‌های خدمت رسان هم در منطقه مستقر هستند. این پنجمین آتش‌سوزی تالاب انزلی در تابستان امسال است.

مکث
خطر آتش‌سوزی در منابع طبیعی ادامه دارد
مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که بادهای فون که این روزها در جنگل‌ها و تالاب‌های کشور می‌وزند، خطری جدی برای تشکیل حریق‌های احتمالی هستند. وزش این بادها موجب افزایش محسوس دما در شمال کشور می‌شود و خطر آتش‌سوزی جنگل‌ها را در پی دارد. به گزارش همشهری، صادق ضیاییان، رئیس این مرکز اعلام کرد که بادهای جنوبی، بادهایی هستند که در استان‌های ساحلی دریای خزر واقع در شمال رشته‌کوه البرز می‌وزند و از لحاظ علمی به «بادهای فون» معروف هستند. این بادها با شکل‌گیری جریانات باد در جنوب رشته‌کوه‌ها شکل می‌گیرند. وقتی بادهای گرم می‌وزند و به سمت پایین‌ یا دشت حرکت می‌کنند، در یک گرمایش آدیاباتیک (افزایش دما بدون افزودن یا حذف گرما)، هوای گرمی را با خود به سمت پایین‌دست کوه‌ها منتقل می‌کنند ؛ بنابراین از روی رشته‌ کوه‌ها به سمت پایین ‌دشت می‌روند و در سمت شمالی به آنها «گرم‌باد» نیز گفته می‌شود. براساس پیش‌بینی‌ها طی هفته جاری بادهای گرم، نواحی شمالی کشور به‌ویژه استان‌های گیلان، مازندران، گلستان و بخش‌هایی از استان اردبیل را درگیر می‌کنند و یکباره در یک روز دمای هوای این مناطق ۸درجه سانتی‌گراد یا بیشتر افزایش می‌یابد. این بادها احتمال وقوع آتش‌سوزی را به نحو مؤثری در منابع طبیعی افزایش می‌دهند.