مثلث توسعه مکران

سیده زهرا عباسی-خبرنگار

2سال از ابلاغ سند توسعه منطقه ساحلی مکران در افق 1415می‌گذرد و حالا خبر می‌رسد 5 شهرستان جنوبی استان کرمان هم قرار است پس از مطالعات به فهرست 5 شهرستان دیگر سند یعنی چابهار، جاسک، سیریک، کنارک و میناب در 2استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان اضافه شوند؛ با وجود این، سند توسعه منطقه ساحلی مکران هنوز بعد از گذشت 2سال ابهاماتی دارد که تغییر چندباره متولی، شفاف نبودن اقدامات انجام شده و مشخص نبودن سازوکار بخشی از آنهاست. مسئولان استان‌های حاضر در این سند خبر می‌دهند اقدامات اجرایی در سطح شهرستان‌های سند در جریان است، اما احیای سازمان توسعه مکران در دستور کار قرار دارد و می‌تواند ضامن شفافیت بیشتر سازوکار آن باشد.

احیای سازمان توسعه سواحل مکران
هرمزگان با شهرستان‌های جاسک، سیریک و میناب یکی از 2استان حاضر در سند توسعه منطقه ساحلی مکران است. مدیرکل توسعه جزایر استانداری هرمزگان با تأکید بر اینکه اقدامات صورت‌گرفته در این شهرستان‌ها در حوزه‌های عمرانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همه در راستای سند تعریف شده است به همشهری می‌گوید:‌ هر دو استان سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان حسب سند ابلاغ شده پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اما دولت تدابیری برای احیای سازمان توسعه سواحل مکران که در زمان ابلاغ سند دیده شده بود، اتخاذ کرده است تا این سازمان پیگیری سند را با بازوهای استانی دنبال کند.
یاسر سلیمانی با تأکید بر اینکه حضور دستگاه مستقل مرکزی می‌تواند به پیشبرد اهداف سند کمک کند، می‌افزاید: این دستگاه مستقل و تدابیر قانونی سازمان توسعه سواحل مکران باید طوری طراحی شود که نقش تسهیلگر داشته باشد نه اینکه به‌عنوان سازمان بالادستی با تعریف نادرست ارتباط طولی و عرضی با استان‌ها فعالیت کند. به‌گفته او، هم‌اکنون در مجموعه استانداری‌ها جایگاهی با عنوان مشاور استاندار در این‌باره دیده شده است، اما طبیعتا این جایگاه باید ربط و نسبتش با سازمان توسعه مکران هم تعریف شود که این موضوع در دست تدوین است. سلیمانی اضافه شدن مناطق جنوبی کرمان به سند را هم درصورت تعریف بهینه ارتباط سازمان با استان‌ها، سازمان منطقه آزاد و همچنین منطقه ویژه اقتصادی مفید می‌داند، اما معتقد است اگر سازو کارهای قانونی و روابط به درستی تعریف نشود در روند سند اختلال ایجاد خواهد شد.

کرمان، پس‌کرانه مکران
کار مطالعه و اقدامات عملیاتی الحاق مناطق جنوبی کرمان به سند توسعه مکران نیز با دستور معاون اول رئیس‌جمهوری به دبیراجرایی شورای توسعه مکران‌ چند هفته‌ای است آغاز شده؛ این الحاق توجه به ظرفیت‌های مناطق جنوبی در زمینه کشاورزی، دامپروری و معدنی و به‌دلیل توجه جزو محروم‌ترین و کم‌برخوردارترین مناطق جنوب‌شرق کشور محسوب می‌شوند و الحاق این مناطق به سند توسعه مکران موجب توزیع عادلانه امکانات و رشد و توسعه این مناطق در جنوب کرمان خواهد شد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کرمان این الحاق را بر مبنای سند آمایش استان می‌داند و به همشهری می‌گوید: در این سند اشاره شده است کرمان به‌عنوان پس‌کرانه سواحل مکران دیده شود و به همین دلیل شهرستان‌های جنوبی استان قرار است به سند اضافه شوند.
حسین مهرابی با تأکید بر اینکه هر چه ظرفیت‌های مکران بیشتر مورد توجه قرار گیرند و توسعه یابند کرمان از این الحاق منتفع خواهد شد، می‌افزاید: مسیر ترانزیتی، فرودگاه، ریل راه‌آهن، دشت‌های وسیع و منطقه ویژه اقتصادی کرمان از امتیازهای این استان برای پس‌کرانه بودن است و همچنین موقعیت کرمان طوری است که می‌تواند بندر خشک هم داشته باشد.

توسعه مکران بدون دورنمای روشن
با وجود انتشار اخباری درباره الحاق مناطق جنوبی کرمان یا احیای سازمان توسعه مکران اما نگاه نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی به این قضیه خوشبین نیست. معین‌الدین سعیدی یکی از موارد عجیب سند توسعه مکران را مواجهه دولت‌ها با فرمان معظم رهبری می‌داند و به همشهری می‌گوید: رهبری وقتی موضوع را مطرح کردند، قید گذاشتند که سواحل مکران به قید فوریت توسعه یابد و از کلیدواژه گنج پنهان در این‌باره استفاده کردند، اما از آن زمان تا‌کنون نحوه مواجهه دولت‌ها با سند مایه تأسف بوده است.
وی تصریح می‌کند:‌ با وجود گذشت 2سال از ابلاغ سند نه‌تنها در این مدت اتفاقی نیفتاده است، بلکه حتی می‌بینیم منطقه آزاد چابهار به‌عنوان موتور محرکه سواحل مکران در 7ماه گذشته بدون مدیرعامل بوده است. با این روند دورنمای روشن، سازوکار اجرایی یا عزم جدی برای افزایش شاخص‌های توسعه انسانی در منطقه مکران نمی‌بینم. سعیدی تأکید می‌کند گزاره‌هایی مبنی بر عزم دولت درباره احیای سازمان توسعه مکران مطرح می‌شود، اما این سازمان بدون اهرم اجرایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و از سوی دیگر این نگرانی وجود دارد که توسعه محلی در این روند زیر سایه توسعه ملی نادیده گرفته شود.

مکث
سند توسعه مکران و افق 1415

شورای‌عالی آمایش سرزمین سال 1399سند توسعه منطقه ساحلی مکران در افق ۱۴۱۵ را تصویب کرد. براساس این سند منطقه ساحلی مکران شامل 5شهرستان چابهار، جاسک، سیریک، کنارک و میناب در 2استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان و دارای قطب توسعه جاسک به‌عنوان بندر و پایگاه نیروی دریایی، هاب گاز، نفت و انرژی و منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار به‌عنوان بندر آزاد و اسکله‌های با ظرفیت ایجاد مناطق صنعتی و حمل‌ونقل بین‌المللی است. سال گذشته اعلام شد ۸۵پروژه مصوب برای توسعه سواحل مکران در ۱۲حوزه کاری در دستور کار ۱۳دستگاه اجرایی قرار دارد.‌‌