استمرار حضور ریزگردها

سیدمحمد فخار- روزنامه‌نگار

موج‌های گردوغبار طی 3ماه اخیر بارها بخش‌های بزرگی از کشور را درنوردید و بخش بزرگی از شهرهای کشور را متاثر کرد. هجوم گردوغبار علاوه بر تاثیرات مخرب بر سلامت به تعطیلی شهرها منجر شده و خسارات اقتصادی فراوانی به کشور وارد کرده است.
موج گردوغباری که از چند روز قبل کشور را درگیر کرده اما فردا (اول خردادماه) فروکش می‌کند و توده گرد و خاک جدید از روز دوشنبه (دوم خرداد) تنها با یک روز تاخیر وارد کشور می‌شود. در این هجوم همه جانبه توده گردوخاک انتقالی از شرق مدیترانه که روز گذشته به پا خاست، به کشور می‌رسد و بار دیگر شهرهای غرب و بیشتر شهرهای کشور را خاک‌آلود می‌کند.
۲۸ اردیبهشت بود که رئیس جمهور، سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت خارجه را مامور حل ریشه‌ای پدیده گردوغبار کرد. سیدابراهیم رئیسی گفته بود که‌ «حل ریشه‌ای موضوع گردوغبار نیازمند همکاری با کشورهای منطقه و همسایه است و در این زمینه سازمان حفاظت محیط‌زیست با همکاری وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های ذیربط باید از طریق رایزنی با کشورهای همسایه، مشکل آلایندگی هوا را حل کنند.»
تیرماه سال جاری نیز قرار است وزرای محیط زیست ۱۲ کشور ریزگردخیز، نشستی در ایران برگزار کنند تا برنامه عمل منطقه‌ای برای حوزه خلیج‌فارس به ویژه برای کشور‌هایی که با بیشترین هجوم گردوخاک مواجهند کلید زده شود.

همکاری ایران و عراق برای مقابله با گردوغبار
ایران براساس آخرین یافته‌ها متاثر از 270میلیون هکتار کانون گردوغبار خارجی است. یکی از مهم‌ترین کشورهای غبارخیز در غرب ایران نیز کشور عراق است که 24میلیون  هکتار کانون گردوغبار دارد و باید برای رفع آن اقدام جدی صورت گیرد. به همین دلیل سازمان منابع طبیعی کشور، طرح کاشت نهال در 15 میلیون هکتار از بیابان‌های عراق و 15میلیون هکتار در بیابان‌های مرزی غرب ایران را در دستور کار دارد.
خبر همکاری ایران و عراق در مقابله با ریزگرد اما ظهر پنجشنبه هفته گذشته در دیدار رئیس مرکز امور بین‌الملل سازمان حفاظت محیط‌زیست و سفیر عراق در تهران منتشر شد و سیدحسین موسوی‌فر در این باره به همشهری گفت: این دیدار با توجه به شرایط اقلیمی و محیط‌زیستی با رویکرد بسترسازی برای رسیدن به راهکارهای اجرایی و عملیاتی مناسب برای رفع پدیده گردوغبار و ضرورت تقویت همکاری‌های بین‌المللی آتی انجام شد. به گفته موسوی‌فر، دولت ایران آماده است برای  رفع مشکل گردوغبار با برنامه‌ریزی و تعاملات بین‌المللی پیش رود. البته ایران خواستار اجرای سریع توافقات قبلی و عملیاتی شدن آن برای مبارزه با معضلات محیط‌زیستی از جمله گردوغبار است و این آمادگی وجود دارد که هرچه زودتر اقدامات عملی و ملموس به نفع دو ملت انجام شود.
بررسی‌های علمی و ماهواره‌ای که توسط دانشمندان کشور صورت گرفته است نشان می‌دهد با توجه به تغییرات اقلیمی و شرایط جوی به‌ غیر از کشور عراق سایر کشورهای همسایه در پیدایش پدیده‌ گردوغبار دخیل هستند و می‌طلبد این تعاملات و همکاری با سایر کشورهای همسایه درگیر این موضوع، با قدرت و توجه بیشتر مورد پیگیری قرار بگیرد. ایران در این زمینه با تقویت حوزه دیپلماسی پیشقدم بوده و با برگزاری نشست‌های مختلف با سایر کشورهای همجوار در این زمینه گام مؤثر برداشته و تمام تلاش  خود را به کار می‌گیرد.
نصیر عبدالمحسن عبدالله، سفیر عراق در ایران نیز در دیدار با مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرده است که عراق به همکاری با سایر کشورهای همسایه برای مقابله با گردوغبار نیاز دارد. زیرا عراق در موضوع گردوغبار بیشترین آسیب را دیده و مجاب به انجام اقدامات اولیه درخصوص مقابله با پدیده گردوغبار شده است که یکی از این موارد کاشت نهال در قالب کمربند سبز است. عراق در تمامی شهرهای خود عملیات اجرایی علیه مقابله با ریزگردها را آغاز کرده است.

نحوه هزینه‌کرد بودجه
از سال ۹۶ تا99، مبلغ ۳۷۰ میلیون یورو معادل ۲۴۰ میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای جلوگیری از ریزگرد‌ها برداشت شده و در سال ۱۴۰۰ نیز مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان از منابع عمومی دریافت و در اختیار ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت گرد و غبار کشور قرار گرفته است. عمده بودجه نیز در اختیار سازمان جهاد کشاورزی برای بخش‌های مرتع و کشاورزی، مابقی به وزارت نیرو برای  لایروبی و هدایت آب به تالاب‌ها، سازمان هواشناسی برای پایش و پیش‌بینی هوا، سازمان زمین‌شناسی برای آزمایش عناصر و محیط زیست برای نظارت قرار گرفته است. همچنین ۳۰ درصد بودجه مقابله با گردوغبار برای پاکسازی تجهیزات و ترانس‌های برق مناطق جنوب کشور هزینه شد تا وقتی ترکیب هوای شرجی و خاک روی ترانس‌های برق می‌نشیند خطر انفجار رخ ندهد. بدین ترتیب به نظر می‌رسد نزدیک به 500میلیارد تومان برای کنترل هزینه‌های ناشی از گردوغبار در 4 سال اخیر هزینه شده و باید برای کاهش هزینه‌های پیش رو، هر چه سریع‌تر اقدام فوری با مشارکت کشورهای منطقه صورت گیرد.