جشن هولی هندوها به ایران رسید

محمد باریکانی/ خبر‌نگار
همه‌‌چیزمان به همه‌‌چیزمان می‌آید. همین هفته قبل جشن رنگ هندوها هم به تورهای شاد شاد شاد اضافه شد و گردشگران غیرمسئول، طبیعت مظلوم ایران را با رنگ‌های پودری از ریخت انداختند.

تورهای بدون مجوز در گوشه و کنار ایران جشن هولی به راه انداخته‌اند؛ جشنی که هندوها هر‌سال در اسفندماه در هندوستان برپا می‌کنند. اما ظاهرا شرکت‌کنندگان در تورها و حتی برگزار‌کنندگان جشن هولی در طبیعت بکر ایران هیچ اطلاعی از محتوای این جشن ندارند و اگر هم دارند، به قیمت تخریب طبیعت ایران، شادمانی لحظه‌ای را ترجیح داده‌اند.
داستان کاملا ساده است؛ تورهای بدون مجوز برای شاد کردن مسافرانشان در طبیعت، بسته‌های پودرهای رنگی را به گردشگران می‌دهند تا به سر و روی هم بپاشند و اینگونه یک تور شاد برایشان تدارک ببینند.

در اینکه رنگ‌های ارائه شده به گردشگران و بازی‌های ساخته شده برای آنها اینقدر جذاب است که توانسته‌اند قیمت تور را بالاتر ببرند شکی نیست اما هولی یا جشن رنگ در هندوستان هیچ ارتباطی با جامعه ایرانی ندارد و یک سنت تقلیدی است که برخی گردانندگان تورهای غیرمجاز آن را باب کرده‌اند و حالا مشخص شده این جشن آسیب‌هایی نیز به طبیعت در حال احتضار ایران وارد کرده است.

همین چند روز پیش یک کشاورز در مناطق جنگلی ایران که مقصدی برای گردشگران ایرانی است از چرا نکردن گوسفندان خود در مناطقی که آغشته به رنگ‌های پودری گردشگران شده‌اند گلایه کرده و گفته بود گوسفندان قادر به تشخیص چراگاه نیستند.

حفاظت از محیط‌زیست و دستکاری نکردن فرهنگ و رسوم جامعه محلی از ابتدایی‌ترین آموزه‌های گردشگری در جهان است؛ به همین دلیل است که اگر یک گردشگر خارجی به روستایی در دورافتاده‌ترین نقطه ایران سفر کند نه‌تنها به دستکاری فرهنگ جامعه محلی اقدام نخواهد کرد بلکه حتی خود را نیز با رسوم محلی همساز می‌کند. اما حالا چه شده است که تورهای طبیعت‌گردی که شنیده می‌شود بیشترشان هم غیرمجازند جشن هولی هندوها را به ایران کشانده‌اند و بدون آنکه خود را به آگاهی‌رسانی در این خصوص ملزم بدانند گردشگران همراه خود را به رنگ‌پاشی در طبیعت تشویق می‌کنند تا به زعم خودشان اوقات شادی برای گردشگران بسازند؟ جالب آنکه برپا‌کنندگان این تورها اطلاع‌رسانی و جذب گردشگر را در صفحات اینستاگرامی خود انجام می‌دهند و از این طریق اقدام به جذب گردشگر برای تورهای هولی در مناطق بکر جنگلی و بیابانی کشور می‌کنند.



فقط کپی می‌کنیم

علی شادلو، مدیر یک مؤسسه گردشگری و متخصص طبیعت‌گردی در گفت‌وگو با همشهری با اعلام اینکه پدیده جشن هولی در تورهای طبیعت‌گردی ایران امری جدید است، گفت: متأسفانه در ایران وضعیت اینگونه است که بیشتر پدیده‌ها را از کشورهای دیگر کپی می‌کنیم و خودمان مولف نیستیم. در مورد تورهای رنگی نیز تنها می‌توانم بگویم اصلا ریشه این جشن و نوع رنگ‌های آن و محیطی که در آنها هولی برپا می‌شود در کشورهای دیگر متفاوت است و در سال یک‌بار برگزار می‌شود و جنبه آیینی دارد.

او گفت: اینگونه نیست که جشن رنگ در هندوستان و کشورهای دیگر هر هفته در یک نقطه از طبیعت برگزار شود و بعد هم که آن نقطه لو رفت دوباره تور رنگ به یک نقطه دیگر از طبیعت برود و رنگ‌های شیمیایی را مانند آنچه در ایران وجود دارد به سر و روی یکدیگر بریزند.

او دلیل برپایی تورهای رنگی و اقبال گردشگران و جوانان به این رفتار غیرعادی را در بحران شادی در جامعه ایران خلاصه می‌کند و می‌گوید: جامعه ایرانی خاکستری شده است و آدم‌ها حالشان خوب نیست؛ به همین دلیل است که شاهد بروز چنین پدیده‌ای در جامعه هستیم.

شادلو با اعلام اینکه در برابر چنین موضوعاتی نباید صورت مسئله را پاک کرد بلکه باید برای آن راهکار گذاشت، گفت: متأسفانه در گردشگری ایران راهکار نظارتی برای تورها نداریم و جشن رنگ یکی از مشکلات موجود در تورها است که آن هم حالا صدایش درآمده است و مردم محلی هم به‌دلیل تأثیرات بدی که رنگ‌ها بر زندگی‌شان داشتند صدایشان درآمد و اطلاع‌رسانی شد وگرنه اگر مردم هم واکنش نشان نمی‌دادند جشن رنگ به حیات خود ادامه می‌داد.



مشکلات محیط‌زیستی جشن رنگ در طبیعت

مهسا کاظمی خواه، فوق لیسانس محیط‌زیست و از پرسنل آموزشی موزه دارآباد تهران ازجمله نخستین افرادی است که 9‌ماه قبل وجود جشن رنگ و رنگ‌پاشی در تورهای غیرمجاز طبیعت‌گردی را به سازمان حفاظت محیط‌زیست و کمیته ملی طبیعت‌گردی در معاونت گردشگری خبر داد. او حالا به همشهری می‌گوید: تاکنون اتفاقی نیفتاده است. او در صفحه شخصی خود در اینستاگرام هم با انتشار تصاویر برپایی جشن رنگ‌پاشی در مناطق زیست‌محیطی به این رفتارها اعتراض کرد اما آنقدر با واکنش منفی مواجه شد که صفحه اینستاگرام خود را بست.

وی می‌گوید: بار اول تور رنگ‌پاشی در یکی از مناطق جنگلی برگزار شد. بار دوم در هرانده بود که با محیط‌زیست فیروزکوه صحبت کردیم و نتوانستیم کاری انجام بدهیم. بار سوم هم در جزیره قشم این اتفاق افتاد و چهارمین بار از 9‌ماه پیش کویر مرنجاب آغشته به رنگ‌های شیمیایی شد.

به گفته این کارشناس محیط‌زیست، رنگ‌پاشی‌هایی که تورها در طبیعت انجام داده‌اند موجب شده پرندگان دیگر اقدام به لانه‌گذاری نکنند و چرای دام‌ها نیز با مشکل مواجه شود.
براساس یافته‌های همشهری، تورهای رنگ‌پاشی به یکدیگر در طبیعت که تقلیدی کورکورانه از جشن هولی هندوها در هندوستان است 30تا 50هزار تومان برای یک‌روز هزینه دارد و حتی در یکی از تورهای برگزار شده 150مسافر به طبیعت رفتند تا بر سر و روی یکدیگر رنگ بپاشند و شاد شوند.

یکی از برپا‌کنندگان تورهای رنگ‌پاشی در صفحه اینستاگرام خود نوشت که چون پول رفتن به هند را نداریم همین‌جا جشن رنگ برگزار می‌کنیم. اما بعد از واکنش‌های شدید دوستداران محیط‌زیست و مخالفان این اقدام به ناچار نوشته خود را از صفحه اینستاگرامش حذف کرد.



رنگ‌ها از کجا تهیه می‌شود؟

اما رنگ‌ها از کجا تهیه می‌شود؟ نه از هند به ایران می‌رسد و نه کارخانه رنگ‌های خوراکی آنها را می‌سازند.

یکی از برگزارکنندگان تورهای رنگ‌پاشی به همشهری گفته است که رنگ‌ها از بازار تهران تهیه می‌شود و رنگ‌های صنعتی هستند. اگرچه بسیاری از فروشندگان رنگ‌های صنعتی بر محصولات خود علامت خطر را نصب کرده‌اند اما برخی دیگر در بازار تهران به‌دلیل حجم خرید این رنگ‌ها ترجیح داده‌اند علامت بی‌ضرر را روی رنگ‌ها بچسبانند تا فروش بیشتری داشته باشند.

یک برگزار‌کننده پشیمان تورهای غیرمجاز رنگ‌پاشی به همشهری گفته است، پس از اطلاع از زیان رنگ‌ها و آسیب‌های زیست‌محیطی آن دیگر به برپایی تورهای رنگ‌پاشی اقدام نمی‌کند.
به گفته او که تنها در اینستاگرامش بیش از 19هزار دنبال کننده دارد و همچنان به برگزاری تورهای طبیعت گردی مشغول است رنگ‌های صنعتی حتی در جشن هولی هند هم کشته داده و
به‌دلیل دارابودن سرب آثار زیانباری بر انسان دارد و تنفس در آن فضا نیز خطرناک است.


   جشن هولی چیست؟



جشن هولی یا «جشن رنگ‌ها» نام مراسمی است که هرسال، در‌ماه مارس میلادی به هنگام شروع فصل بهار در کشور هندوستان برگزار می‌شود. مردم هندوستان در این زمان، پایان زمستان و آغاز بهار طبیعت را جشن می‌گیرند و براساس یک سنت قدیمی، اهالی هر منطقه با پاشیدن آب و رنگدانه‌های مخصوص به سوی یکدیگر و اجرای موسیقی و رقص به پایکوبی می‌پردازند. در این آیین، همه افراد شرکت می‌کنند و باور دارند که با فرارسیدن بهار، بار دیگر روشنایی بر تاریکی و خوبی بر بدی پیروز شده‌است. جشن هولی از اعیاد مهم مردم هند و نقطه مقابل جشن دیوالی است که هرسال در آغاز فصل سرما جشن گرفته می‌شود. در سال‌های اخیر در کشورهایی که جمعیت بزرگی از هندوها در آنها حضور دارند این مراسم برگزار می‌شود و جغرافیای تاریخی آن در هندوستان، نپال و پاکستان است. اما چرا جشن هولی هندوستان در بین ایرانی‌ها به‌عنوان یک بازی شاد شکل گرفته است؟