گزارش
بازگشت «لولا»
لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور پیشین برزیل با ورود به انتخابات، قصد دارد برای سومین‌بار کرسی ریاست‌جمهوری را به‌دست آورد
لولا داسیلوا، محبوب‌ترین چهره سیاسی این روزهای برزیل، ششمین کارزار انتخاباتی خود را در 76سالگی از دیروز رسما آغاز کرد. او که به‌تازگی از اتهامات فساد مالی مبرا شده، در شرایطی با وعده نجات اقتصاد برزیل قدم به میدان مبارزات انتخاباتی در برابر ژائیر بولسونارو گذاشته که اقتصاد برزیل وضعیتی بیمارگونه را تجربه می‌کند. باوجود نارضایتی گسترده‌ای که از بولسونارو وجود دارد، پایگاه مستحکم او در میان نظامیان برزیل نگرانی‌های گسترده‌ای را نسبت به شکنندگی دمکراسی و ظهور اقتدارگرایی در بزرگ‌ترین دمکراسی جهان لاتین ایجاد کرده است. باوجود سوابق و اتهامات قضایی، لولا هنوز از محبوبیت بسیار زیادی در میان برزیلی‌ها برخوردار است. مردم برزیل هنوز طعم رونق و شکوفایی اقتصادی را که در 2دوره ریاست‌جمهوری او (در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶) تجربه کرده‌اند در خاطر خود دارند. لولا داسیلوای چپ‌گرا، در انتخابات پیش‌رو ژائیر بولسونارو را در برابر خود دارد که سیاستمداری ملی‌گرا و دارای اعتقادات راست افراطی است. بولسونارو بارها بدون ارائه مدرکی مستدل ادعا کرده که سامانه الکترونیکی اخذ رأی برزیل در برابر تقلب آسیب‌پذیر است. منتقدان می‌گویند که مطرح شدن این ادعاها به این دلیل است که درصورت پیروزی رقیب، بولسونارو زمینه را برای ایجاد یک بحران اجتماعی مهیا کرده باشد. نتیجه نظرسنجی‌های رسمی در برزیل هم به ضرر بولسونارو است. براساس نتایج نظرسنجی مؤسسه «دیتافولها» محبوبیت لولا در دور اول نظرسنجی 17درصد بیشتر از بولسونارو بوده است.
گرسنگی و فقر؛ 2بحران کلیدی
برنده شدن در انتخابات ریاست‌جمهوری چالش بزرگی برای لولا خواهد بود، اما او درصورت پیروزی با چالش‌های بزرگ‌تری روبه‌رو خواهد بود. لولا خود برخاسته از فقر و گرسنگی بوده و برای رهایی از این بحران‌ها، تظاهرات صنفی متعددی را در دهه‌ای که برزیل تحت حکومت دیکتاتوری نظامی بود، رهبری کرده است. لولا در دور اول ریاست‌جمهوری خود توانست سیاست‌های موفقی را برای مهار قحطی و گرسنگی و ایجاد برابری اجتماعی به اجرا بگذارد.
وضعیت اقتصادی امروز برزیل تحت‌تأثیر تبعات همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین بحرانی‌تر شده است. نرخ تورم و در نتیجه آن قیمت کالاهای اساسی ازجمله سوخت و مواد غذایی به سرعت درحال افزایش است؛ روندی که بیش از همه به قشر کم‌درآمد جامعه آسیب وارد کرده است. براساس آمارهای رسمی دولت برزیل، بیش از نیمی از جمعیت این کشور با ناامنی غذایی دست به گریبانند. به‌تازگی تشکیل صف در کنار مغازه‌های قصابی برای گرفتن استخوان رایگان در رسانه‌های ملی برزیل خبرساز شده است.
مسیر سخت انتخابات
لولا جرالدو آلکمین، فرماندار راست میانه‌رو سائوپائولو، منتقد و رقیب سابق خود را در انتخابات سال 2006 به‌عنوان معاون اولش معرفی کرده است؛ اقدامی عملگرایانه که با هدف جلب حمایت مرکز سیاسی و جامعه تجاری برزیل انجام گرفته است. او اما درصورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری باید حمایت کنگره برزیل را هم به‌دست آورد. اگرچه به‌نظر می‌آید نامزد‌های حامی بولسونارو در دور بعدی کنگره بسیار ضعیف عمل خواهند کرد، اما لولا و متحدان حزبی او هم تا کسب اکثریت مورد نیاز برای ایجاد تحولات اقتصادی فاصله زیادی دارند و این خلأ می‌تواند مشکلاتی را بر سر کارایی حاکمیت ایجاد کند.
به‌گفته تحلیلگران سیاسی، مردم برزیل اگرچه اقدامات مثبت لولا را به‌خاطر دارند، اما همزمان به‌خاطر دارند که بدترین رکود اقتصادی تاریخ معاصر برزیل تحت نظارت جانشین لولا، یعنی خانم دیلما روسف در این کشور رخ داد. روسف در سال 2011با حمایت شخص لولا موفق شد در انتخابات پیروز شود و کرسی ریاست‌جمهوری را به‌دست آورد؛ از این‌رو کارزار انتخاباتی جدید لولا به‌شدت متاثر از رویدادهای گذشته خواهد بود تا رویدادهای آینده. سال گذشته دادگاه عالی برزیل اتهامات فساد مالی را که در سال 2018منجر به زندانی شدن لولا شده بود، لغو کرد و کمیته حقوق بشر سازمان ملل هم به‌تازگی به این نتیجه رسیده که دادگاه رسیدگی به پرونده لولا به قضاوت قاضی مورد حمایت بولسونارو، روندهای قانونی را نقض کرده است. لولا و طرفدارانش این اتهامات را همواره دستاویزی برای جلوگیری از مشارکت او در انتخابات سال 2018می‌دانستند. اگرچه بدنامی این اتهامات ممکن است برای همیشه همراه لولا باقی بماند، اما بسیاری از منتقدان قدیمی او به‌تازگی تندی لحن خود را نسبت به لولا کاهش داده‌اند و حتی آشکارا از او حمایت می‌کنند.
بولسونارو و حامیانش هم در این میان بیکار ننشسته‌اند و تلاش کرده‌اند تا انتخابات را نبردی مقدس به رهبری بولسونارو جلوه دهند. بولسونارو به‌تازگی در نشستی سیاسی انتخابات را نبرد «خیر علیه شر» اعلام کرده است. همزمان حضور شبحی اقتدارگرا برای چنگ‌اندازی به قدرت هم در برزیل احساس می‌شود؛ کشوری که 21سال دیکتاتوری نظامی مورد حمایت آمریکا را تحمل کرده است. براساس نتایج نظرسنجی که سال گذشته توسط «دیتافولها» انجام گرفته است، برزیلی‌ها نگران آن هستند که بولسونارو برای حفظ قدرت، دست به کودتا بزند. این ژنرال سابق ارتش، حامیان سرسختی در میان نظامیان برزیل دارد. با این همه احتمال وقوع کودتای نظامی از نظر تحلیلگران بسیار پایین است؛ زیرا در برزیل نه بولسونارو محبوبیت دارد و نه دولت او. اما از سویی دیگر این احتمال وجود دارد که بولسونارو، مشابه دونالد ترامپ، سیاستمدار مورد ستایشش، نتیجه انتخابات را نپذیرد و چالش‌ها از این نقطه آغاز خواهد شد.
بازگشت توفانی لولا
اینطور به‌نظر می‌آید که لولا برای بازگشت به عرصه قدرت مصمم‌تر از همیشه است؛ از این‌روست که پیش از آغاز کارزار انتخاباتی‌اش، طی مصاحبه‌ای با مجله تایم با سخنانی بی‌پروا و منتقدانه درباره جنگ اوکراین، بازگشت توفانی خود به عرصه سیاست را اعلام کرده است. او در این مصاحبه در پاسخ به اینکه پس از حمله روسیه به اوکراین چه حسی نسبت به پوتین دارد، گفته است: «پوتین نباید به اوکراین هجوم می‌برد، اما تنها مقصر این جنگ پوتین نیست؛ آمریکا و اروپا هم گناهکارند. دلیل حمله به اوکراین چه بود؟ ناتو؟ پس آمریکا و اروپا باید اعلام می‌کردند که اوکراین عضو ناتو نخواهد شد و مشکل به این شکل حل می‌شد.» لولا معتقد است باوجود تنش بالا، موضوع پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا هم باید منتفی اعلام می‌شد. او همچنین گفته است که ولودیمیر زلینسکی به اندازه پوتین در آغاز جنگ اوکراین مقصر است: «زلینسکی می‌توانست با مذاکره درست با روسیه مانع آغاز جنگ شود، اما این کار را نکرد. او عملکردی بسیار نمایشی دارد. زلینسکی خواستار آغاز جنگ بود؛ در غیر این صورت بیشتر به مذاکره تن می‌داد. من پوتین را در آغاز جنگ مقصر می‌دانم، اما کسی را هم نمی‌بینم که برای ایجاد صلح تلاشی کرده باشد.» او در جای دیگر در اظهاراتی در مورد رئیس‌جمهور اوکراین که هیاهوی بسیار به‌پا کرده گفته است: «زلینسکی کمدین موفقی است، اما نباید به‌خاطر اینکه بیشتر در تلویزیون دیده شود، جنگ به راه بیندازد.»
مکث
لولا؛ سیاستمداری برآمده از فقر
لوئیز ایناسیو داسیلوا مشهور به لولا را به جرأت می‌توان به‌عنوان یکی از خودساخته‌ترین سیاستمداران جهان معرفی کرد؛ فردی که خود را از دستفروشی و سپس تراشکاری به مسیر فعالیت‌های صنفی کشاند و پس از آن بود که تلاش برای ورود به جهان سیاست را آغاز کرد. وقوع سانحه‌ای حین تراشکاری که منجر به قطع یکی از انگشتان دست چپ لولا شد، او را به سمت فعالیت‌های صنفی سوق داد. او در سال‌های 1975و 1978به‌عنوان رئیس اتحادیه فلزکاران برگزیده شد. لولا در سال 1980 عضو حزب کارگر برزیل شد و 3سال بعد، اتحادیه ملی تجارت برزیل را تشکیل داد. تلاش‌های لولا برای ورود به سطوح بالای سیاست از سال 1982آغاز شد؛ زمانی که در انتخابات فرمانداری سائوپائولو شرکت کرد و شکست خورد. اما 4سال پس از آن توانست وارد مجلس برزیل شود. داسیلوا در سال‌های1989، 1994و 1998به‌عنوان نامزد رسمی حزب کارگر برزیل در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کرد و هر 3بار شکست خورد، اما تلاش‌های او در دور دوم انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری به بار نشست و از سال 2002برای 2دوره پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل شد. او پس از رهایی یافتن از اتهامات سنگین فساد مالی در سال 2021، امید دارد با بهره‌بردن از نارضایتی گسترده‌ای که علیه دولت بولسونارو وجود دارد، بتواند مسیر بازگشت خود به ریاست‌جمهوری را هموار سازد.
در همینه زمینه :
