عاشق سینما همچون سالواتوره

یاور یگانه - روزنامه‌نگار

او تا ابد برای عشاق سینما یکی از نمادهای خاطره‌انگیز سینما باقی خواهد ماند. ژاک پِرِن، بازیگر، کارگردان و تهیه‌کننده فرانسوی که روز پنجشنبه در 80سالگی با زندگی وداع گفت، بیشتر برای بازی در نقش سالواتوره دی ویتا در فیلم اسکاری «سینما پارادیزو» (جوزپه تورناتوره، 1988) شناخته می‌شد. در این فیلم، سالواتوره کارگردان مشهوری است که در کودکی بیشتر وقتش را با آلفردو، آپاراتچی میانسال یک سینمای کوچک محلی‌، گذرانده و زندگی‌اش به واسطه حرف‌های آلفردو و فیلم‌هایی که همراه او در سینما پارادیزو دیده، متحول می‌شود.
خود پِرِن وقتی با سینما آشنا شد، حتی از سالواتوره کوچک «سینما پارادیزو» هم کم‌سن‌وسال‌تر بود. پرن در سال 1941در پاریس از پدری کارگردان تئاتر و مادری بازیگر متولد شد. 5 سال بیشتر نداشت که در فیلم «دروازه‌های شب» (مارسل کارنه، 1946) بازی کرد. سال 1960در فیلم «دختری با چمدان» ساخته والریو زورلینی نخستین نقش مهمش را به دست آورد و با کلودیا کاردیناله همبازی شد. پرن یکی از بازیگران محبوب زورلینی بود و 2 سال بعد از این فیلم، در دیگر ساخته تحسین‌شده این کارگردان ایتالیایی به نام «خاطرات خانوادگی» (1962) نقش برادر کوچک‌تر مارچلو ماسترویانی را بازی کرد. فیلم مهم دیگر پرن در سال 1960، «حقیقت» ساخته هانری ژورژ کلوزو بود. سال 1965در فیلم «قتل‌های ماشین خواب» ساخته کاستا گاوراس در کنار ایو مونتان ظاهر شد که در کودکی او را در فیلم «دروازه‌های شب» دیده بود.
پرن در سال 1966برای بازی در فیلم «تقریبا یک مرد/ نصف یک مرد» (ویتوریو دِ سِتا، 1966) برنده جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره فیلم ونیز شد. یکی دیگر از نقش‌های مهم پرن در دهه 60بازی در فیلم موزیکال «دختران جوان روشفور» (ژاک دِمی، 1967) در کنار دو بازیگر مطرح سینمای فرانسه، کاترین دنو و میشل پیکولی، بود. پرن همکاری با دمی را در فیلم بعدی این کارگردان، به نام «پوست خر» (1970) ادامه داد که آن هم فیلمی موزیکال بود. با وجود اینکه پرن در همه نقش‌آفرینی‌هایش گیرا و اثرگذار ظاهر می‌شد، اما مشهورترین نقش او شخصیت سالواتوره میانسالِ فیلم «سینما پارادیزو» بود. این فیلم از چنان شهرت و محبوبیتی در میان علاقه‌مندان به سینما در جهان برخوردار است که آن نمای مشهوری که سالواتوره میانسال در سینما با چهره‌ای مالامال از شعف و شیفتگی به تماشای فیلم نشسته، به یکی از نمادهای سینمادوستی بدل شده است.
پرن تنها بازیگر نبود. او در سال 1969همراه با احمد راشدی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس الجزایری، تهیه‌کنندگی فیلم سیاسی «زِد» کاستاگاوراس را بر عهده گرفت و خودش نیز نقش عکاس فیلم را بازی کرد. این فیلم که در زمان خودش نمونه اعلای فیلم سیاسی و فراتر از آن، شکلی از مداخله سیاسی تلقی می‌شد، توانست اسکار بهترین فیلم خارجی را برای پرن و همکارانش به ارمغان آورد. همچنین او در سال 2000همراه 2 کارگردان دیگر، مستند تحسین‌شده «مهاجرت پرندگان» را با استفاده از فیلمبرداری هوایی کارگردانی کرد که نامزد دریافت جایزه اسکار شد.
ژیل ژاکوب، رئیس پیشین جشنواره فیلم کن، در توییتی اینگونه به مرگ پرن واکنش نشان داد: «ژاک دلربایی محض بود. او به هر کاری که دست زد، موفق شد.» همچنین، کاستا گاوراس با گفتن اینکه «او یکی از نازک‌بین‌ترین و جذاب‌ترین تهیه‌کنندگان فرانسوی بود» به مرگ دوست و همکارش واکنش نشان داد.