کرونا، 14613کودک را «بی‌سرپرست» کرد

بررسی‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد در دوران کرونا، 14هزار و613کودک زیر 18سال، به‌دلیل ابتلا به کرونا، سرپرست خود را از دست داده‌اند که نیمی از آنها دختر و نیم دیگر، پسر هستند. در این میان، 68هزار و360زن هم با فوت سرپرست خانواده به‌دلیل ابتلا به کرونا، سرپرست خانواده شده‌اند. همچنین از اسفند98 تا شهریور1400، 43هزار و621خانواده‌ زن سرپرست، حداقل یکی از اعضای خود را به‌دلیل کرونا از دست داده و آسیب‌دیده شده‌اند که از میان آنها، یک هزار و 370خانواده دارای عضو معلول هستند. آمار بی‌سرپرست شدن این تعداد کودک در حالی اعلام می‌شود که پیش از این در شهریور امسال، حبیب‌الله فرید، معاون وقت سازمان بهزیستی اعلام کرده بود براساس برآوردهای انجام شده، 51هزار کودک در کشور به‌دلیل ابتلا به کرونا پدر یا مادر خود را از دست داده‌اند.
حالا در گزارشی که وزارت رفاه از وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده‌هایی که از کرونا آسیب دیده‌اند، تهیه و منتشر کرده، به جزئیات دیگری هم اشاره شده است. به استناد اطلاعات این گزارش، نیمی از خانواده‌های دارای کودک با فوت سرپرست خانوار و نیمی از خانوارهای زن سرپرست آسیب‌دیده از کرونا، در 3 دهک پایین اقتصادی قرار دارند و تنها یک‌سوم خانواده‌های 3دهک پایین درآمدی دارای کودک یا دارای زن سرپرست خانوار جدید، تحت پوشش نهادهای حمایتی (کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی کشور) قرار دارند.
بررسی‌های این وزارتخانه همچنین نشان می‌دهد، بیشترین تعداد خانواده‌های آسیب‌دیده از کرونا (زن سرپرست و دارای کودک) در استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، خوزستان، خراسان رضوی و اصفهان قرار دارند. همچنین، تنها 43درصد از زنان سرپرست خانواده دارای کودک، بیمه ‌اجتماعی دارند و 57درصد از کل خانواده‌های زن سرپرست جدید، تحت پوشش بیمه سلامت قرار دارند. همچنین ۳۲درصد زنان سرپرست جدید جزو 3دهک پایین درآمدی‌اند و هیچ بیمه‌ای ندارند، نیمی از این زنان، بالای 65سال دارند. دوسوم از این خانواده‌ها یارانه می‌گیرند، اما تنها یک سوم تحت پوشش بیمه اجتماعی‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، تنها ۲۷درصد خانوارهای 3دهک پایین درآمدی، تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد امام‌خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور قرار دارند. همچنین مشخص شده که از مجموع ۹۹۸۹خانوار آسیب‌دیده از کرونا با کودک زیر ۱۸سال، ۹۲۰۳مرد سرپرست و ۷۸۶زن سرپرست فوت ‌شده است.
در بخش دیگری از این گزارش به آمار جهانی از دست رفتن سرپرست خانواده به‌دلیل ابتلا به کرونا اشاره شده است؛ به‌طوری که براساس پژوهشی که در سال2021 در 21کشور جهان انجام شده و سازمان بهداشت جهانی آن را منتشر کرده، تنها در یک سال کرونا، حدود یک‌‌میلیون ‌و۴۲هزار کودک، مرگ حداقل یکی از والدین خود را تجربه کرده‌اند؛ به‌طوری‌که در هر هزار کودک، 10.2کودک در پرو، 5.1کودک در آفریقای جنوبی، 3.5کودک در مکزیک، 2.4کودک در برزیل، 2.3کودک در کلمبیا، 1.5کودک در ایالات‌متحده آمریکا، 1.1کودک در آرژانتین و یک کودک در روسیه یکی از والدین خود را در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ از دست‌ داده‌اند. این نرخ برای ایران 1.7کودک به ازای هر هزار کودک است. بر این اساس، ایران در میان ۲۰کشور بررسی‌شده در قاره‌های مختلف، در جایگاه ششم قرار دارد؛ یعنی، تعداد کودکان یتیم شده در دوره اعلام شده از تعداد فوت‌شده‌ها پیشی گرفته است. گفته می‌شود تعداد کودکانی که پدر خود را از دست داده‌اند بین 2 تا 5برابر بیشتر از کودکانی است که مادر خود را از دست داده‌اند.
در ادامه این گزارش، به پیامدهای اجتماعی و اقتصادی ناشی از بی‌سرپرست شدن این خانواده‌ها اشاره و تأکید شده که خانواده‌های دارای کودک و زن سرپرست 3دهک پایین درآمدی، دارای سرپرست خانوار سالمند، دارای عضو خانوار معلول، غیرتحت پوشش نهادهای حمایتی، غیرتحت پوشش بیمه‌های اجتماعی و سلامت، در اولویت حمایت‌ها قرار دارند. همچنین اعلام شده، فقر، ترک تحصیل و اختلالات روان از آسیب‌های احتمالی این گروه است. حبیب‌اله مسعودی فرید، معاون سابق سازمان بهزیستی کشور، با اشاره به اهمیت حمایت‌ از این افراد به همشهری توضیحاتی می‌دهد. او فوت والدین در نتیجه ابتلا به کرونا و بی‌سرپرست شدن 14هزار و613کودک را عدد بالایی می‌داند، با این حال می‌گوید: «این عدد را به نسبت یک میلیون نفر باید سنجید، به‌طور کلی، این عدد آنقدر زیاد نیست که بخواهد به سیستم‌های حمایتی کشور ضربه‌ای وارد کند؛ یعنی توانایی حمایت کردن از این افراد وجود دارد، هر چند که باید منابع مالی آن به‌ویژه از سوی کمیته‌های اجتماعی ستاد ملی مقابله با کرونا برای وزارت رفاه درنظر گرفته شود.» او ادامه می‌دهد: «سازمان بهزیستی و کمیته امداد، همواره کودکانی را که با مرگ پدر یا مادر یا هر دو والدین‌شان، مواجه می‌شوند، تحت حمایت قرار داده است، این کودکان بیش از همه به مراقبت‌های روانشناسی نیاز دارند، بنابراین تنها نمی‌توان بر بحث‌های معیشتی آنها تمرکز کرد. آنها باید تحت مشاوره و مراقبت‌های روان هم قرار گیرند.» به‌گفته فرید، وضعیت روان این کودکان جدای از سایر کودکانی نیست که والدینشان را در یک حادثه از دست می‌دهند؛ هرچند که شاید حادثه به‌دلیل ناگهانی بودن آن شوک شدیدتری به کودکان وارد کند. درحالی‌که بیمار مبتلا به کرونا، به‌تدریج جانش را از دست می‌دهد: «همیشه اینطور نیست که این کودکان از دهک‌های پایین باشند، ممکن است در دهک‌های بالا نیز باشند و نیاز به حمایت روانی داشته باشند. دراین میان وزارت آموزش و پرورش می‌تواند نقش زیادی داشته باشد، چرا که اغلب این افراد در گروه دانش‌آموزان قرار دارند و باید این وزارتخانه در شناسایی آنها به وزارت رفاه و سایر سازمان‌های حمایتی کمک کند.» او تأکید می‌کند که مداخلات روان، یکی از برنامه‌های وزارت بهداشت است و آنها باید در این زمینه ورود کنند، کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی بیشتر افراد را از نظر معیشتی حمایت می‌کنند.