کرونا چطور بویایی را از بین برد؟

زهرا خلجی؛ روزنامه‌نگار

یکی از مشخصه‌های بیماری کووید-19 ایجاد آنوسمی یا از بین رفتن حس بویایی است که درواقع شناخته شده‌ترین علامت این بیماری و وجه تمایز آن با سایر بیماری‌های تنفسی ویروسی است. به گزارش نیویورک تایمز، بیماران کووید این حس را حتی بدون گرفتگی بینی از دست می‌دهند. از دست دادن بویایی می‌تواند در خورد و خوراک نیز ایجاد اختلال کند و باعث شود شما طعم غذا را مانند مقوا حس کنید. این نقص حتی در برخی موارد ماه‌ها پس از بهبود فرد نیز باقی می‌ماند و ممکن است بویایی به‌تدریج بازگردد.
حالا دانشمندان مکانیسم‌های بیولوژیکی مرتبط با این اختلال را کشف کرده‌اند که پیش‌تر شبیه یک راز بوده است. نورون‌هایی که بوها را تشخیص می‌دهند فاقد گیرنده‌هایی هستند که ویروس کرونا از آنها برای ورود به سلول‌ها استفاده می‌کند و این باعث ایجاد سؤال بزرگی می‌شود، آیا این سلول‌ها اصلا به ویروس آلوده می‌شوند یا خیر.
این تحقیق جدید می‌تواند ابهام اینکه چطور ویروس کرونا سایر سلول‌های مغز را درگیر کرده و منجر به مه مغزی می‌شود را پاسخ دهد. همچنین احتمالا به توضیح مکانیسم بیولوژیکی مرتبط با کووید مزمن کمک خواهد کرد.
تحقیق جدید، همراه با مطالعات قبلی، سؤال درباره اینکه آیا ویروس کرونا سلول‌های عصبی که بو را تشخیص می‌دهند، آلوده می‌کند یا خیر را پاسخ داده است. این پاسخ، خیر است. محققان دریافتند که ویروس به سایر سلول‌های حمایت‌کننده که حفره بینی را می‌پوشانند حمله می‌کند. سلول‌های آلوده ویروس را دفع کرده و می‌میرند، درحالی‌که سلول‌های ایمنی برای مبارزه با ویروس به آن منطقه سرازیر می‌شوند. التهابی که متعاقب این اتفاق رخ می‌دهد گیرنده‌های بویایی را تخریب می‌کند. این گیرنده‌ها پروتئین‌های روی سطح سلول‌های عصبی در بینی هستند که اطلاعات مربوط به بو را شناسایی و منتقل می‌کنند. محققان می‌گویند که این فرایند سازمان پیچیده ژن‌ها را در آن نورون‌ها تغییر می‌دهد و اساسا اتصال آنها را مختل می‌کنند.
دکتر ساندیپ رابرت داتا، دانشیار نوروبیولوژی در دانشکده پزشکی هاروارد، می‌گوید این مقاله به‌طور قابل توجهی درک چگونگی تأثیر سلول‌های حیاتی برای حس بویایی توسط ویروس را بدون اینکه آلوده شوند، افزایش می‌دهد. التهاب در سلول‌های مجاور باعث ایجاد تغییراتی در نورون‌های حسی می‌شود که از عملکرد صحیح آنها جلوگیری می‌کند.
درواقع، به‌نظر می‌رسد که بسیاری از عوارض کووید ناشی از آتشی است که سیستم ایمنی بدن برپا می‌کند، چراکه با پرکردن جریان خون از پروتئین‌های التهابی به نام سیتوکین‌ها به عفونت پاسخ می‌دهد که می‌تواند به بافت و اندام‌ها آسیب برساند. اما این نشان‌دهنده یک سازگاری تکاملی است که نوعی مقاومت ضد‌ویروسی را ارائه می‌دهد و هدف اصلی آن ممکن است جلوگیری از ورود ویروس به مغز باشد.