روزهای سرنوشت‌ساز جنگ اوکراین

بحران اوکراین که اکنون به جنگی تمام‌عیار تبدیل شده، روزهای سرنوشت‌ساز خود را سپری می‌کند. ستون 60کیلومتری زرهی و مکانیزه ارتش روسیه پشت دیوارهای کی‌یف به صف شده‌اند. در میان تحلیلگران نظامی جهان، تقریبا کسی شک ندارد که در صورت آغاز حمله سنگین زمینی روسیه به کی‌یف، این شهر سقوط خواهد کرد. دیگر سؤال این نیست که آیا امکان سقوط پایتخت اوکراین وجود دارد یا نه، سؤال این است که ولادیمیر پوتین و فرماندهان نظامی در مسکو، چه وقت دستور حمله را صادر خواهند کرد.
حمله روسیه به اوکراین در ادامه زورآزمایی میان مسکو و غرب برای تعیین حوزه نفوذ مقابل یکدیگر قرار می‌گیرد؛ موضوعی که با برنامه پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو برای گسترش به سمت شرق اروپا، به مسئله‌ای حیاتی برای روسیه تبدیل شده است. ولادیمیر پوتین طی سال‌های حضور در قدرت، به‌دنبال احیای جایگاه روسیه در جهان و به‌خصوص در برابر غرب به رهبری آمریکا بوده است. تمایل شدید دولتمردان اوکراینی طی ماه‌های اخیر برای تبدیل کشورشان به حوزه نفوذ غرب، عبور از خط قرمزی است که روسیه از سال2008 اعلام کرده است. کی‌یف در سال2008 گام‌های مهم خود برای غربی شدن را برداشت و تمایلش برای پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا را اعلام کرد؛ موضوعی که با واکنش تند روسیه مواجه شد. اوکراین در دوره شوروی یکی از ستون‌های اصلی امنیتی مسکو در برابر بلوک غرب بود و ولادیمیر پوتین نمی‌توانست بپذیرد اکنون این کشور با عضویت در پیمان ناتو، غرب و آمریکایی‌ها را به پشت مرزهای روسیه بکشاند. کشیده شدن جنگ به روز هفتم و تحولات میدانی نشان می‌دهد که حمله روسیه به اوکراین، آنقدرها طبق برنامه پیش نرفته است. پیشروی‌ روس‌ها کند شده اما قدرت برتر نظامی روسیه، در نهایت تعیین‌کننده سرنوشت جنگ خواهد بود. طی روزهای آینده 4سناریو می‌توان برای جنگ اوکراین متصور بود.

سناریوی اول: سقوط کی‌یف و تعیین دولت متمایل به روسیه
به‌نظر می‌رسد برکناری دولت ولودیمیر زلینسکی و انتصاب یک دولت متمایل به روسیه به جای آن، ایده‌آل‌ترین سناریو برای مسکو باشد. اما شرایط طی روزهای اخیر در میدان جنگ به‌گونه‌ای پیش رفته که احتمالا خود مسکو نیز دیگر به این سناریو فکر نمی‌کند. با کند شدن پیشروی‌های روسیه، دولت اوکراین فرصت لازم برای مسلح کردن مردم را پیدا کرده است. اکنون فقط در کی‌یف حدود 18هزار نفر از مردم مسلح شده‌اند. در چنین شرایطی، تعیین یک دولت جدید متمایل به روسیه، با مقاومت سرسختانه مردم مواجه خواهد شد و امکان‌پذیر نیست.

سناریوی دوم: جدایی نیمی از اوکراین 
در صورت سقوط کی‌یف، دولت اوکراین مجبور خواهد شد به شروط مورد نظر روسیه تن دهد. از مدت‌ها قبل گفته می‌شد که روسیه اگر به اوکراین حمله کند، تا رودخانه «دنیپر» پیش خواهد رفت. این رودخانه از شمال تا جنوب اوکراین کشیده شده و این کشور را به 2قسمت تقسیم می‌کند. دنیپر از وسط کی‌یف نیز عبور می‌کند. در سناریوی دوم، روسیه ممکن است برای اشغال نیمه شرقی اوکراین اقدام کند. مناطق جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک و همچنین شبه‌جزیره کریمه نیز در نیمه شرقی قرار می‌گیرند. اقدام به‌عنوان یک دولت اشغالگر و مدیریت منطقه وسیع شرق اوکراین گزینه ایده‌آل روسیه، به‌خصوص اکنون که تحت تحریم شدید اقتصادی غرب قرار گرفته، نخواهد بود.

سناریوی سوم: سقوط کی‌یف و تغییر ترکیب دولت زلینسکی
اگر پایتخت اوکراین سقوط کند، گزینه معقول‌تر برای روسیه کنار آمدن با دولت زلینسکی با ایجاد تغییرات محدود در ترکیب کابینه است. زلینسکی طی روزهای اخیر توانسته حمایت گسترده مردمی برای خود دست و پا کند و محبوبیتش اکنون به بیش از 90درصد رسیده است. در چنین شرایطی، مسکو می‌تواند مذاکره با زلینسکی برای تغییر ساختار حکومت در اوکراین به یک حکومت فدرال را آغاز کند. در این شرایط، وضعیت نیمه ‌خودمختاری مناطق جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک و همچنین شبه‌جزیره کریمه از سوی دولت مرکزی اوکراین مورد پذیرش واقع خواهد شد؛ موضوعی که می‌تواند یک پیروزی سیاسی برای روسیه تلقی شود و زمینه عقب‌نشینی نیروهای این کشور از اوکراین را فراهم کند.

سناریوی چهارم: ادامه مذاکرات زیر فشار حمله
سناریوی کمتر محتمل دیگر، توقف برنامه حمله به کی‌یف و ادامه مذاکرات میان روسیه و اوکراین است. دور نخست‌ مذاکرات روز دوشنبه در شهری کوچک در بلاروس و در نزدیکی مرز اوکراین انجام شد. مذاکرات 5ساعت به طول انجامید اما بدون هیچ نتیجه مشخصی به پایان رسید. 2طرف در عین حال توافق کردند که گفت‌وگوها را ادامه دهند. مسکو می‌تواند کی‌یف را زیر فشار سنگین احتمال حمله نگه‌ دارد و همزمان در دور دوم مذاکرات، خواسته‌های خود را به طرف اوکراینی تحمیل کند. خواسته‌های اصلی روسیه، اعلام بی‌طرفی اوکراین و توقف روند عضویت در ناتو و همچنین پذیرفتن استقلال دونتسک و لوهانسک و همچنین شبه‌جزیره کریمه خواهد بود.

خط خبر
  ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، خواستار ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز کشورش شده است.
  زلینسکی در سخنرانی مجازی خود در پارلمان اروپا، از مقاومت کشورش صحبت کرد و بار دیگر مسئله پذیرش اوکراین در اتحادیه اروپا را پیش کشید. 
  دست‌کم 70سرباز اوکراینی در حمله توپخانه‌ای روسیه به یک پایگاه نظامی در اختیرکا کشته شدند.
  موشک‌های روس به اهدافی در منطقه شمال‌شرقی شهر کی‌یف، پایتخت اوکراین اصابت کردند.
  ایتارتاس، آژانس خبری دولتی روسیه، اعلام کرد که دور بعدی مذاکرات بین مسکو و کی‌یف، ‌امروز برگزار می‌شود.