واردات 550هزار‌تن برنج برای آرامش بازار

فرخنده رفائی- روزنامه‌نگار

افت تولید و کاهش واردات، قیمت‌ها را در بازار برنج به رقم‌های عجیب و غیرقابل باوری رسانده و با نزدیک شدن به شب عید، نگرانی مصرف‌کننده‌ها افزایش یافته است. دولت با تعیین نرخ مصوب برای برنج ایرانی و خارجی و همچنین توزیع این محصول با نرخ‌ تنظیم بازاری در تلاش است شرایط بازار را به حالت عادی بازگرداند. همشهری برنامه‌های بخش خصوصی برای کمک به رفع مشکلات بازار را در گفت‌وگو با مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج پیگیری کرده است.

با توجه به شرایط غیرعادی بازار برنج، برنامه واردکنندگان برای تامین بازار شب عید چیست؟
از ابتدای امسال تا نیمه بهمن در مجموع 800هزار تن برنج وارد کشور شده است. با تسریع در روند واردات امیدواریم تا شب عید حداقل 300هزار تن دیگر وارد شود تا بتواند جوابگوی تقاضای عید باشد. بعد از عید هم برای تامین نیاز بازار در فروردین و ماه مبارک رمضان واردات 250هزار تن برنج پیش‌بینی شده است. با این میزان واردات چه به لحاظ کمیت و چه به لحاظ قیمت در زمینه برنج خارجی مشکلی وجود نخواهد داشت.

علت توقف مقطعی واردات چیست؟
واردکنندگان تا ابلاغ تعلیق مالیات ارزش افزوده دست نگه ‌داشته‌اند، اما به محض ابلاغ این موضوع به گمرک، واردات از سر گرفته می‌شود و مشکلی برای تامین بازار وجود ندارد.

با این حجم از واردات قیمت چقدر پایین می‌آید؟
در جلسه‌ای که با معاون وزیر جهاد داشتیم اطمینان دادیم درصورت تسریع در واردات، شاهد قیمت‌هایی حتی کمتر از قیمت‌های دولتی خواهیم بود چون با توجه به بحران قیمت در بازار برنج، واردکننده‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که سودشان را صفر کنند تا در این دو، سه‌ماه مردم بتوانند به برنج با قیمت ‌مناسب دسترسی داشته باشند.

واردات برنج به‌جز 4ماه ممنوعیت فصلی در حال انجام بود. آیا بحران کنونی را تنها ناشی از قطع واردات در فصل برداشت می‌دانید؟
دلایل افزایش قیمت برنج باید به دقت بررسی شود؛ نکته اینجاست که کاهش واردات فقط یکی از دلایل گرانی برنج ایرانی است، عامل دیگر، مافیای برنج ایرانی است که انجمنی هم برای خودشان ایجاد کرده‌اند بدون اینکه جایی ثبت شده باشد، شرکتی خانوادگی را به نام انجمن شکل داده‌اند. آنها درست در مقطعی که برای تنظیم بازار به واردات نیاز داریم اعلام می‌کنند میزان تولید برنج در داخل به 2.5میلیون تن رسیده و به واردات نیازی نیست. این اخبار را نشر می‌دهند، سراغ نمایندگان مجلس و وزارتخانه‌های مرتبط می‌روند و برای آنها این موضوع را جا می‌اندازند که وقتی این‌قدر تولید انجام شده چرا باید واردات انجام شود. حالا که به هدف خود رسیده‌اند و برنج ایرانی را به 100هزار تومان رسانده‌اند و سود سرشاری برده‌اند خبری از آنها نیست.

بخش زیادی از خانوارهای ایرانی مصرف‌کننده برنج خارجی نیستند، به‌نظر شما واردات می‌تواند بحران کنونی بازار برنج را رفع کند؟
انجمن واردکنندگان برنج، چندین راهکار اجرایی برای کاهش بحران ارائه کرده است. برای ایجاد آرامش در بازار باید اقدام‌های عملی انجام شود؛ کشاورزانی هستند که برنج خود را انبار کرده‌اند تا شب عید 120هزار تومان بفروشند، این برنج باید به سازمان تعاونی روستایی واگذار شود تا با همان قیمت قبل از گرانی به‌دست مردم برسد. این راهکار به سادگی قابل انجام است، چرا باید دلال‌ها برنج‌هایشان را در شالیکوبی‌ها نگه‌دارند و احتکار کنند؟ اگر برنج‌های احتکاری با قیمت مصوب توزیع شود، بازار متعادل می‌شود. باید دست‌اندرکاران به این موضوع رسیدگی کنند که چه کسانی 5-4ماه بعد از فصل برداشت هنوز برنجشان را به بازار عرضه نکرده‌اند و به چه دلیل باید به اسم حمایت از تولید داخلی منافع چنین افرادی را حفظ کرد؟ کسی که اعتقادی به مردم و کشورش ندارد چرا باید مورد حمایت باشد؟ حمایت کنیم تا قیمت برنج به 150هزار تومان برسد؟ بدون اینکه منافع مصرف‌کننده را درنظر بگیریم؟
 
دولت برای تنظیم بازار بخشی از ذخایر برنج را در بازار توزیع کرد. چرا این اقدام نتوانست آنچنان‌که باید شرایط بازار را تغییر دهد؟
دولت در زمینه برنج 3سیاست اتخاذ کرد که نخستین آنها اجرای ممنوعیت فصلی واردات به روال سال‌های قبل بود؛ حتی موافقان این سیاست هم امروز معتقدند امسال این ممنوعیت نباید اجرا می‌شد. روند واردات برنج از سال گذشته به‌دلیل مشکلات تامین ارز و تلاش برای تغیر مبدأ واردات برای کاهش قیمت تمام شده، با کندی مواجه شد. این مشکلات از ابتدای امسال هم ادامه داشت و باعث شد واردات برنج در 4ماه ابتدای سال بسیار کمتر از نیاز کشور باشد. بهتر این بود که امسال در شرایط کاهش تولید، ممنوعیت فصلی واردات لغو شود تا بازار با کمبود شدید و بحران قیمت مواجه نشود که متأسفانه این اتفاق نیفتاد. در چنین شرایطی حتی مداخله شرکت بازرگانی دولتی در بازار برنج هم در درازمدت به زیان بازار تمام می‌شود، زیرا برای جایگزینی ذخایر، خرید از بازارهای خارجی در حجم‌های بالا انجام می‌شود و این افزایش تقاضا در قیمت‌های جهانی التهاب ایجاد می‌کند. وقتی قیمت خرید GTC بالا باشد، بخش خصوصی هم برای چانه‌زنی با فروشنده‌های جهانی با مشکل مواجه می‌شود و قیمت نهایی برای مصرف‌کننده بالا می‌رود.

آیا قیمت مصوب تعیین شده برای برنج منصفانه است؟
برای برنج خارجی قیمت مصوب تعیین شده، درحالی‌که نرخ ارز نیمایی شناور است و قیمت برنج وارداتی به نرخ ارز بستگی دارد. دولت برای تغییر شرایط بازار باید سراغ برنج ایرانی می‌رفت، قیمت برنج ایرانی نباید از 40هزار تومان بالاتر می‌رفت و الان هم به اعتقاد من 60 تا 65هزار تومان قیمت بسیار خوبی برای برنج ایرانی است و سود خیلی خوبی نصیب کشاورز و حتی واسطه‌ها می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد آنها قانع نیستند.