اینترنت
اما و اگرهای حذف ترافیک نیم‌بها
وزارت ارتباطات در تلاش برای یکسان‌شدن قیمت ترافیک داخلی و بین‌المللی است که احتمالا با مخالفت شورای‌عالی فضای مجازی روبه‌رو می‌شود
عمادالدین قاسمی‌پناه - روزنامه‌نگار
مدتی است که زمزمه یکسان کردن تعرفه ترافیک داخلی و ترافیک خارجی به گوش می‌رسد. چندی پیش رئیس سازمان تنظیم مقررات از لزوم اصلاح تعرفه ترافیک داخلی و بین‌الملل صحبت کرد. تاکنون اگر کاربری از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها و به‌طور کلی از سرویس‌های داخلی استفاده می‌کرد، هزینه اینترنت او نصف هزینه استفاده از سرویس‌های خارجی درصورتحساب اعمال می‌شد. هزینه ترافیک اینترنت 3 ذی‌نفع عمده دارد؛ اپراتورها، پلتفرم‌ها و به‌طور خاص VODها(سرویس‌های پخش آنلاین فیلم و سریال) و کاربران. با یکسان شدن تعرفه ترافیک داخلی و خارجی، مهم‌ترین پرسشی که مطرح می‌شود این است که کدام گروه از ذی‌نفعان بیشترین بهره را می‌برند. در وهله اول، به‌نظر می‌رسد که کاربران از این تصمیم احتمالی منتفع نمی‌شوند، اما برخی کارشناسان در گفت‌وگو با همشهری معتقدند که یکسان شدن تعرفه تأثیر چندانی در هزینه‌های مردم ایجاد نخواهد کرد و در عوض اقتصاد محتوا تقویت خواهد شد. مطابق مصوبه ۲۴۸کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات از بهمن‌ماه سال ۹۵، در راستای تحقق الزامات حاکم بر شبکه ملی اطلاعات، تعرفه ترجیحی برای ترافیک داده داخلی اعمال شد. بدین‌ترتیب که سقف تعرفه داده داخلی منابع ترافیک واجد شرایط به میزان ۵۰درصد سقف مصوب تعرفه داده بین‌الملل تعیین می‌شود و باید در حجم‌های خریداری شده از سوی کاربر نهایی و همچنین بسته‌های تعریف‌شده از سوی دارندگان پروانه از سازمان، به‌صورت تفکیک‌شده رعایت شود.
حمایت از ترافیک نیم‌بها
محمد کشوری، کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات، ترافیک نیم‌بها را که با عنوان «ترافیک ترجیحی» از آن نام برده می‌شود، یکی از سیاست‌های اصلی می‌داند که از سال‌ها پیش براساس مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی اجرا می‌شده و در اسناد شبکه ملی اطلاعات هم وجود دارد.
کشوری با اشاره به اینکه در دوره‌های مختلف در مورد نیم‌بها یا یک‌سوم بها بودن ترافیک داخلی در دوره‌های مختلف بحث‌هایی مطرح شده، می‌گوید: «این سیاست جزو سیاست‌هایی است که تقریبا همه از آن حمایت می‌کنند. یعنی از خود اعضای شورای‌عالی فضای مجازی و حتی آن گروهی که نظرات تندی نسبت به اینترنت دارند تا کمیسیون فرهنگی مجلس از این سیاست حمایت می‌کنند.»
با این حال، به‌گفته او «بعد از اجرای حداقل 5ساله این سیاست، وقتی پهنای باند داخلی ارزان‌تر ارائه می‌شود، اپراتوری که همزمان پهنای باند خارجی هم ارائه می‌کند و عملا یک محصول را ارائه می‌دهد، وقتی می‌بیند از یک محصول مشابه در همان بستر دوبرابر سود می‌کند، طبیعی است که تمایل به ارائه پهنای باند خارجی داشته باشد».
دست پایین تولیدکنندگان محتوای داخلی
کارشناس فناوری اطلاعات همچنین به قدرت کم تولیدکنندگان محتوای داخلی در مذاکره با اپراتورها اشاره می‌کند.
کشوری معتقد است که «اپراتورها به تولیدکنندگان محتوای داخلی می‌گویند ما حتی اگر محتوای شما را هم بفروشیم درآمد ما نصف خواهد شد. درواقع اپراتورها عنوان می‌کنند که با ارائه محتوای داخلی ما نصف پول پهنای باند خارجی را از مشتری می‌گیریم». با این حال او اپراتورها را مقصر نمی‌داند، چراکه اگر پهنای باند خارجی بفروشند، دوبرابر از مشتری پول می‌گیرند.
کاربر متضرر می‌شود؟
کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین با اشاره به اینکه به‌نظر می‌رسد ترافیک داخلی نیم‌بها برای کاربران مقرون به صرفه است، اما این تصور را با ایراداتی همراه می‌داند.
کشوری با اشاره به اینکه در اینترنت ثابت، بسیاری از بسته‌هایی که مشتریان استفاده می‌کنند یا حجم‌های خیلی بالا دارد یا نامحدود است که در پایان مدت زمان مقرر پر نمی‌شود، می‌گوید: «بنابراین خیلی فرق نمی‌کند که مشتری 100هزار تومان یا 80هزار تومان داده است و به‌عنوان مثال 800گیگ ظرفیت دارد. آنچه مسلم است این است که این حجم در یک ماه پر نمی‌شود. پس تفاوتی نمی‌کند که دوبرابر حساب شود یا نصف، چراکه اگر دوبرابر هم حساب شود باز هم پر نمی‌شود.»
با این حال به‌گفته او «در بعضی از بسته‌ها که حجم آن پایین است این تفاوت معنادار خواهد بود، اما در بسیاری از بسته‌ها معنادار نیست».
کشوری همچنین در مورد اینترنت موبایل می‌گوید: «مشتریان معمولا بین 10تا 30درصد از ترافیک داخلی استفاده می‌کنند. بنابراین کاربر حدود 5هزار تومان در ماه صرفه‌جویی می‌کند که چندان قابل توجه نیست.»
این کارشناس نکته دیگر را روشن بودن فیلترشکن موبایل در زمان استفاده از پهنای باند داخلی می‌داند که به این ترتیب باز هم با تعرفه خارجی حساب می‌شود.
کشوری کسانی را که با گوشی از VODهای داخلی یا پلتفرم‌هایی مانند آپارات زیاد استفاده می‌کنند، به شرط خاموش بودن فیلترشکن مستثنا می‌داند.
قدرت چانه‌زنی داخلی‌ها
کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه اگر تعرفه‌ها یکسان شود، تولیدکننده محتوای داخلی قدرت چانه‌زنی خواهد داشت، می‌گوید: «در این شرایط، یک VOD در مذاکره با اپراتور عنوان می‌کند که اپراتور می‌تواند به‌عنوان مثال در ماه 300گیگ از محتوای پلتفرم را به قیمت بفروشد.»
به‌گفته کشوری «با این قدرت چانه‌زنی، تولیدکننده محتوا می‌تواند به‌گونه‌ای با اپراتور به توافق برسد که قیمت برای کاربر هم مقرون به صرفه شود».
او نتیجه می‌گیرد که «نیم بها شدن برای کاربر مزیت چندانی ندارد. بلکه اگر اختیار دست تولیدکننده محتوا باشد می‌تواند پیشنهادهای جذاب‌تری به کاربران در قبال استفاده از محتوای داخلی ارائه دهد».
مکث
اختیاری کردن تعرفه برای تولیدکنندگان محتوای داخلی
محمدجواد شکوری‌مقدم، مدیرعامل شرکت دانش بنیان فناوران ایده‌پرداز صبا که چند پلتفرم تصویری و VOD را در اختیار دارد هم در گفت‌وگو با همشهری درباره تبدیل تعرفه ترافیک نیم‌بها می‌گوید: «این موضوع چند مقدمه دارد. اول، جذابیت ترافیک تمام‌بها برای اپراتورها بیشتر از نیم‌بهاست. دوم، سرویس‌های داخلی در اوج زمان ترافیک دچار تراکم شبکه(congestion) می‌شوند. در این زمان‌ها اگر از آپارات و سرویس‌های داخلی استفاده شود، خواهیم دید که مثلا اینستاگرام کیفیت بهتری دارد. سوم، حاکمیت(مثلا وزارت ارتباطات و شورای‌عالی فضای مجازی) نمی‌توانند موافق گران شدن تعرفه ترافیک داخلی باشند، چراکه با واکنش‌های مردمی، مجلس و نهادهای دیگر روبه‌رو می‌شوند. چهارم، کاربران به ترافیک نیم بهای داخلی اهمیت چندانی نمی‌دهند. به‌عنوان مثال، اگر یک کاربر یک محتوای تصویری را در اینستاگرام ببیند و تشخیص دهد که جذاب است، روی همین اپلیکیشن آن را می‌بیند و دنبال آن در سایت‌های داخلی نمی‌گردد که تعرفه نیم‌بها برای آن بپردازد.
شکوری‌مقدم راه‌حل را در اختیاری کردن این موضوع می‌داند و می‌گوید: «پلتفرمی مانند آپارات این اختیار را باید داشته باشد که به‌عنوان مثال ترافیک خود را تمام‌بها ارائه دهد و با اپراتور تعامل مالی داشته باشد و تبعات واکنش‌های مردمی را هم بپذیرد.»
به‌گفته او «تنها راه برای خروج از این شرایط این است که سرویس‌ها به سازمان فناوری اطلاعات اعلام کنند که بعضی آی‌پی‌ها نیم‌بها و برخی دیگر تمام‌بها باشد. به این ترتیب پلتفرم‌ها می‌توانند با اپراتورها وارد معامله شوند تا اقتصاد محتوا شکل بگیرد».
شکوری‌مقدم اگرچه این تصمیم را در زمان خود درست می‌داند اما می‌گوید که این وضعیت اکنون به رشد ترافیک سرویس‌های خارجی منجر می‌شود.
