غیرت دینی از تحول‌گرایی تا کنشگری

صفیه رضایی- خبرنگار

امروز(16بهمن) را در ایام‌الله دهه فجر امسال، با نام «انقلاب اسلامی، قرآن، عترت، غیرت دینی» نامگذاری کرده‌‌اند. منظور از غیرت دینی آن است که انسان مسلمان نسبت به کیان اسلام و آنچه به آن مربوط است، حساس و دغدغه‌مند باشد. رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر مردم قم با ایشان، غیرت دینی را عامل نجات کشور در بزنگاه‌های مختلف و عامل تبدیل تهدیدها به فرصت خواندند. ایشان فرموده‌اند: «غیرت دینی را حفظ کنید؛ زیرا این غیرت دینی مردم بود که کشور را در دفاع‌مقدس یعنی آن جنگ بین‌المللی که آمریکا، شوروی، ناتو و ارتجاع آن روز برای به زانو در آوردن انقلاب به راه انداخته بودند، پیروز کرد.» با توجه به سخنان رهبر معظم انقلاب، غیرت دینی در تعامل با عقلانیت، نوعی اراده معطوف به هدف است که ابزاری بازدارنده نیز به‌حساب می‌آید؛ ابزار و اراده‌ای که بر مبنای تعالیم و تربیت قرآنی و دینی است و با قرار گرفتن در معرض تربیت دینی حاصل می‌شود.

مصادیق غیرت دینی
  سجاد کرمی، پژوهشگر مؤسسه فرهنگی انقلاب اسلامی در این زمینه به همشهری گفت: مصادیق غیرت دینی در جامعه اسلامی ما در 2قالب: تحول‌گرا، که می‌توان مبدأییت تحولات را به آن نسبت داد و قالب واکنشی، که شتاب تحولات را رقم می‌زند، عنصر شتاب‌بخش جنبش‌هاست و به نوع کنش دشمن نیز بستگی دارد، قابل تقسیم است. برای قالب نخست می‌توان به شعارهای انقلاب اسلامی همچون آزادی، استقلال، عدالت، مردم‌سالاری و... که همه بنیان دینی دارند و مردم با روحیه ایمانی نسبت به مطالبه و تلاش برای تحقق آنها اقدام کردند، اشاره کرد. همچنین مبارزات مردم برای به ثمر نشستن انقلاب اسلامی و تکیه بر رهبری امام خمینی (ره) از مصادیق قالب نخست از غیرت دینی است. بدیهی است که در 43سالی که از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد، همواره نقش تحول‌گرای غیرت دینی در بطن رویکردهای مردمی وجود داشته است.
وی ادامه داد: از مصادیق قالب دوم می‌توان به واکنش مردم به کشتار خونین 15خرداد و قیام مردم قم، واکنش انقلابی مردم به مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات نسبت به امام خمینی(ره) در سال‌های قبل از انقلاب، واکنش مردم در نهم دی سال 1388به بی‌حرمتی فتنه‌گران به ساحت مقدس امام حسین علیه‌السلام و عاشورا، حضور مردم در 8سال دفاع‌مقدس، ایستادگی مردم در برابر تحریم‌ها، تأسی و تکیه به اقتصاد مقاومتی، شرکت در تشییع شهدای تفحص شده جنگ 8ساله، پیوستن به مدافعین حرم، گرامیداشت سالروز عملیات کربلای 5، تشییع پیکر شهید سلیمانی، حرکت‌های خودجوش مردم به رویکردهای خصمانه دشمنان، مخالفان ولایت فقیه و رویکردهای اعتراض‌گونه‌ای در قالب راهپیمایی، اعلان عمومی یا کمپین‌های مردمی و ... اشاره کرد. این پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی با تأکید بر اینکه کارکرد غیرت دینی و نقش آن در حرکت‌های اجتماعی و سیاسی معاصر در ابعاد مختلف تاریخی، فرهنگی و اجتماعی قابل بررسی وسیع است، گفت: غیرت دینی در 2سده اخیر، منشأ بسیاری از حرکات مؤثر و ماندگار سیاسی و اجتماعی بوده است؛ به‌نحوی که موجب تبلور ایمان دینی مردم در جنبش‌ها و جریان یافتن آن به‌عنوان روحی در کالبد حرکت‌ها شده است.
  غیرت دینی مولفه‌ای کلان است که می‌تواند در تمامی عرصه‌ها معنا و مفهوم یابد؛ در عرصه جنگ سایبری به مثابه ابزار جنگ نرم باشد، در دانشگاه بستری برای جهاد تبیین قرار گیرد، در عرصه بین‌المللی سبب‌ساز محور مقاومت می‌شود و از کیان جهان اسلام دفاع می‌کند، اما تقویت غیرت دینی خود نیاز به لوازمی دارد. حجت‌الاسلام عباس محمودی، نویسنده و پژوهشگر حوزوی در این زمینه معتقد است: لازمه غیرت دینی داشتن، آگاهی و بصیرت است وگرنه انسان دچار بی‌تفاوتی و تساهل و تسامح می‌شود و در این وضعیت وقتی حریم دین مورد تجاوز قرار می‌گیرد، عملاً واکنشی نسبت به آن نشان نمی‌دهد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نوروزی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم نیز معتقد است: برای اینکه غیرت دینی روزبه‌روز در جامعه بیشتر شود، نخستین قدم این است که آثار و برکات دینداری در زندگی و در مسیر کسب سعادت دنیوی و اخروی را به شکل دقیق و عمیق تبیین کنیم. بر این اساس هر‌چه این تبیین بهتر صورت گیرد، علقه و ارتباط به دین بیشتر می‌شود و به تبع آن، غیرت در حفظ دین و حراست از ارزش‌های الهی و اسلامی تقویت می‌شود. مهدی اسلامی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) نیز بر این اعتقاد است که یکی از مصادیق بارز غیرت دینی در هر زمانی به‌خصوص روزگار ما، تلاش بی‌وقفه و خستگی‌ناپذیر در مسیر نشر معارف ناب اسلامی است و اینکه نسبت به پاسخ به شبهات، افراد حساسیت لازم را داشته باشند که طبعاً لازمه توفیق در این عرصه، خلوص نیت و همچنین داشتن علم و بصیرت است.
با توجه به این گفته‌ها می‌توان اینطور نتیجه گرفت که غیرت دینی هم می‌تواند پدیده‌ای قابل لمس باشد و در حضور مردمی در حمایت از انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن معنا یابد و هم می‌تواند عنصری قابل استناد باشد تا با تقویت روحیه ملی و میهنی نیز تقویت شود.
 به‌عبارتی غیرت دینی اعم از هویت ملی و میهنی است و در عرصه کلان و جهان اسلام نیز قابل‌پردازش است. عنصری که با 2خاصیت تحول‌گرایی و کنشگری می‌تواند زمینه‌ساز جریانات تاریخی اثرگذار در بستر انقلاب اسلامی ایران در آینده نیز شود؛ مولفه‌ای که هم در عرصه کلان ثمرساز است و هم در عرصه داخلی می‌تواند اثرگذار و جریان‌ساز باشد؛ ماهیتی که قابل تعمیم و تجربه‌انگاری برای تمامی مسلمانان است و درواقع سرمشقی برای تعالی مسلمانان در همه دوران‌هاست.