ادای دین به عبدالحسین فعلی که پدر کشتی ایران بود
کاشف آقا تختی
حامد یزدانی- خبرنگار
خیلی‌ها می‌گویند کشتی، ریشه در سنت و فرهنگ ایران زمین دارد اما کمتر کسی می‌داند که چه کسانی برای اعتلای این ورزش باستانی کوشیدند. کشتی ایران جایگاه فعلی‌اش را مدیون چنین افراد زحمتکشی است که در سکوت خبری و دور از هیاهو سنگ بنای این ورزش را در ایران گذاشتند و این روزها کمتر از آنها نامی برده می‌شود. یکی از این افراد حاج‌عبدالحسین فعلی است که کشتی پهلوانی را از گود زورخانه روی تشک برد و صاحب مکتب بود. چنان‌که بسیاری از بزرگان کشتی ایران در محضر او مدارج ترقی را طی کردند و پرچم ایران را در مسابقات جهانی کشتی بالا بردند. تا دهه 40میلادی کشتی در سیطره روس‌ها بود و گاهی ژاپنی‌ها با تک ستاره‌هایشان عرض اندام می‌کردند اما وقتی حاجی‌فعلی در تیم ملی ایران کارش را شروع کرد، ضلع سوم ابرقدرت‌های کشتی دنیا آرام آرام شکل گرفت و کشتی ایران در دوره سرمربیگری او عنوان قهرمانی جهان را هم از روس‌ها ربود. شاهکار بزرگ حاج‌عبدالحسین فعلی کشف غلامرضا تختی بود و ورزش ایران به‌خاطر همین وامدار اوست.
پهلوانی از لرستان
کشتی در ایران تا حدود 100سال قبل به زورآزمایی پهلوانان در گود زورخانه یا روی خاک و زمین سفت خلاصه می‌شد. در آن سال‌ها جدال بر سر بازوبند پهلوانی بود و هیچ مدالی در هیچ مسابقه‌ای توزیع نمی‌شد. کسی که بازوبند را می‌بست تا یک‌سال به‌عنوان پهلوان شهر شناخته می‌شد و بین مردم ارج و قرب بسیاری پیدا می‌کرد. تا آن موقع اصلاً چیزی به‌نام کشتی آزاد یا فرنگی در ایران رایج نبود و کشتی پهلوانی بود و دیگر هیچ. داستان انتخاب پهلوان کشورهم پیچیده نبود. کشتی‌گیرها دور هم جمع می‌شدند و پنجه‌درپنجه می‌انداختند و کسی که پشت همه رقبا را به خاک می‌چسباند بازوبند پهلوانی را بر بازو می‌بست. آن موقع حتی از تشک‌های برزنتی و زمخت کشتی که از براده‌های چوب و کاه پر می‌شد خبری نبود. حاج عبدالحسین فیلی که بعدها به حاجی فعلی معروف شد یکی از پهلوانان همین دوره زمانی بود. او در سال 1285در لرستان به دنیا آمد و از نوجوانی به همراه خانواده راهی پایتخت شد. برادر بزرگ‌تر عبدالحسین فعلی به نام پهلوان «سرپولکی» او را به سمت ورزش کشتی پهلوانی سوق داد و این نقطه آغاز فعالیت کسی بود که بعدها معمار کشتی ایران شد.
3دهه مربیگری در تیم ملی
پهلوان حاج عبدالحسین فعلی در دوران پهلوانی با پهلوانان بزرگی از روسیه تزاری، گرجستان، هندوستان، پاکستان، ترکیه عثمانی و عراق، دست و پنجه نرم کرد و پشت آنان را به خاک چسباند. او قهرمان و پهلوان بنام کشتی ایران در دوره پهلوی اول بود و در میانسالی به سمت کشتی آزاد که آن موقع یک ورزش نوظهور بود آمد. عبدالحسین فعلی یکی از بزرگ‌ترین مربیان تاریخ کشتی ایران است و از دهه 40تا 70میلادی سکان هدایت کشتی ایران را در دست داشت. او در این 3دهه شاگردان بسیاری تربیت کرد. جهانبخت توفیق که در مسابقات جهانی 1954قهرمان شد، یکی از نخستین شاگردان عبدالحسین فعلی بود. در همان مسابقات محمدعلی فردین مقام پنجم را کسب کرد و تیم ملی ایران نایب‌قهرمان جهان شد. این نقطه شروع کار حاجی فعلی برای کشف استعدادها و کسب عناوین مهم برای کشتی ایران بود.
کشف‌های بزرگ
حاجی فیلی که با گذشت زمان به حاجی فعلی معروف شد در کنار مربیگری در تیم ملی، به باشگاه‌های جنوب شهر می‌رفت تا کشتی‌گیرهای جوان و بااستعداد را کشف کند. او در باشگاه‌های معروف آن موقع مثل پولاد، ببر، البرز و ایزد فردوسی می‌رفت و از دل همین رفت‌وآمدها نسل اول کشتی ایران را سر و شکل داد. کشتی‌گیرهایی مثل عباس زندی، عباس حریری، نبی سروری، منصور مهدی‌زاده، منصور برزگر، محمدرضا طالقانی و... توسط حاجی فعلی کشف شدند اما کشف بزرگ او جوان جویای نامی به نام غلامرضا تختی بود. تختی ورزش زورخانه‌ای را از زورخانه گردان شروع کرد و مدتی بعد به زورخانه پولاد در میدان شاپور رفت. او توفیق چندانی در ورزش زورخانه‌ای نداشت اما استعدادش برای کشتی توسط عبدالحسین فعلی کشف شد و در کمترین زمان ممکن در مسابقات جهانی درخشید. حاجی فعلی تا آخرین ماه‌های عمرش از کشف استعدادهای کشتی غافل نبود و از علیرضا رضایی کشتی‌گیر سابق وزن 130کیلوگرم تیم ملی کشتی آزاد و نایب قهرمان المپیک 2004آتن می‌توان به‌عنوان آخرین کشتی‌گیری نام برد که توسط او کشف شد.
معمار کشتی
حاج عبدالحسین فعلی را به‌عنوان پدر کشتی ایران می‌شناسند که لقب باسمایی است. او معمار کشتی ایران در چند دهه قبل بود و بسیاری از شاگردانش مثل منصور برزگر، محمدرضا طالقانی، محمدرضا صنعتکاران و... در ورزش ایران صاحب مقام و منصب هم شدند. حاجی فعلی در دهه 40صاحب باشگاه معروف ببر بود که بنا به دلایلی تعطیل شد. او بعد از تعطیلی باشگاه ببر به باشگاه پولاد که به حسین رضی‌خان تعلق داشت، رفت و آنجا بود که غلامرضا تختی و شماری دیگر از بهترین کشتی‌گیرهای تاریخ کشتی ایران را کشف کرد. اگر بخواهیم درباره یکی دیگر از کشف‌های بزرگ حاجی فعلی صحبت کنیم باید از پهلوان عباس زندی نام ببریم. او در 15سالگی الفبای کشتی را از عبدالحسین فعلی آموخت و 4 بار پهلوان کشور شد. عباس زندی در 18سالگی به بازی‌های المپیک رفت و در 19سالگی جوان‌ترین پهلوان کشور شد.
مرد اخلاق
عبدالحسین فعلی مرد بااخلاق کشتی بود و به همین‌خاطر همه شاگردانی که در مکتب او آموختند خصوصیات اخلاقی برجسته‌ای داشتند. در مکتب او جوانمردی حرف اول و آخر را می‌زد و آداب کشتی به‌عنوان ورزش سنتی و باستانی ایرانی‌ها بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت. حاجی فعلی پای ثابت همه گلریزان‌هایی بود که برای کمک به فقرا در گود زورخانه برگزار می‌شد و به‌واسطه اعتبار و احترامی که بین اهالی ورزش به‌خصوص در خانواده کشتی داشت برای نیازمندان کمک جمع می‌کرد. کشتی ایران خوش‌شانس بود که حاج عبدالحسین فعلی 103سال عمر کرد و تا آخرین ماه‌های عمرش از ورزش باستانی ایران‌زمین جدا نبود. اگر کشتی ایران در دنیا حرفی برای گفتن دارد و پرچم ایران بارها در مسابقات جهانی و بازی‌های المپیک بالا می‌رود به‌خاطر استمرار کار حاج عبدالحسین فعلی در مربیگری و اشتیاق او برای کشف استعدادهایی بود که معلوم نیست در بیغوله‌های جنوب شهر چه سرنوشتی برایشان رقم می‌خورد.
