کودک کار را نادیده نگیرید

این روزها به هر طرف که سر می‌چرخانید، کودکان کار را می‌بینید؛ سر چهارراه‌ها، پارک‌ها، خیابان‌ها و بازارهای شلوغ، ایستگاه‌های مترو... . با این حال اغلب شهروندان نحوه صحیح روبه‌رو شدن با کودک کار و برقراری ارتباط با آنها را نمی‌دانند. بی‌تفاوتی نسبت به کودکان کار، ترحم، پول‌دادن به این کودکان، خشم و طرد کودکان کار و... رفتارهایی است که ممکن است گاهی از شهروندان در قبال این کودکان سر بزند؛ رفتارهایی که برخلاف تمایل افراد، نه‌تنها کمکی به بهبود شرایط این کودکان نمی‌کند بلکه آسیب‌زننده هم هست و می‌تواند تأثیر بدی روی این کودکان به‌جا بگذارد. اگر در این زمینه با خود دچار چالش شده‌اید و نحوه صحیح ارتباط گرفتن با کودکان کار از دغدغه‌های شماست، راهنمایی‌های شقایق حبیب‌فرعی، از همیاران مؤسسه سپاس لحظه حال به دردتان می‌خورد.

بی‌تفاوت نباشید
هنگام توقف پشت چراغ قرمز یا هر جای دیگری و هنگام نزدیک‌شدن کودک کار از بالا‌بردن شیشه و نادیده گرفتن کودک کار خودداری کنید. اگر نمی‌خواهید از او خرید کنید یا پولی به آنها بدهید، کافی است لبخند بزنید و بگویید نمی‌توانید به او کمکی که می‌خواهد را ارائه دهید. بهترین راه برای همدلی با این کودکان این است که حالشان را جویا شوید، برای او روز خوبی آرزو کنید و با آنها گپ بزنید. می‌توانید با شکلات یا خوراکی کوچک و ساده‌ای از او پذیرایی کنید. بی‌تفاوتی نسبت به این کودکان، باعث می‌شود به مرور برای جلب توجه و نگاه شهروندان، رفتارهای غیرقابل‌قبولی از خود بروز دهند.

اگر نیاز ندارید خرید نکنید
حالا که نمی‌توان به‌طور کامل جلوی کار کردن این کودکان را گرفت، می‌توان برای رشد بهتر و مناسب‌تر شخصیت این کودکان، رفتار مناسبی با آنها پیش گرفت. یکی از اصولی که کارشناسان همیاری کودکان کار به آن تأکید دارند این است که با کودک کار، هنگام ارائه کالا و جنسی برای فروش، مثل یک کاسب برخورد کنید؛ تنها اگر کالای عرضه‌شده توسط کودک را نیاز دارید آن را بخرید و هنگام خرید از کودکان، همان مبلغ واقعی جنس را به کودک بدهید و نه پول بیشتر. همچنین اگر نیاز به کالایی که آنها ارائه می‌دهند ندارید، از او خرید نکنید و این موضوع را بدون خشم و پرخاش به کودک بگویید.

با میوه از کودکان کار پذیرایی کنید
بسیاری از کودکان کار و خیابان در خانه تغذیه کامل و حتی مناسبی ندارند. حالا که به فکر این هستید تا به کودکان کمکی کنید، می‌توانید میوه یا آبمیوه یا پاکت کوچکی شیر همراه خود داشته باشید تا آن را به کودکانی بدهید که در خیابان مشغول دستفروشی و تکدی‌گری هستند. توصیه می‌کنیم قبل از دادن خوراکی به این کودکان، حتماً پلمپ این پاکت‌ها را باز کنید؛ تجربه نشان داده اغلب والدین این خوراکی‌ها را از کودک پس گرفته و به فروش می‌رسانند؛ یعنی کودک هیچ نصیبی از آن نمی‌برد و ‌شما با باز‌کردن پلمپ این بسته‌ها می‌توانید از این کار جلوگیری کنید.

ماسک و وسایل بهداشتی
2سال از زمان شیوع کرونا گذشته و اغلب مردم با شیوه‌نامه‌های بهداشتی برای در امان‌ماندن از این بیماری آشنا هستند. با این حال بسیاری از کودکان کار ممکن است همچنان ماسک بهداشتی در اختیار نداشته باشند. یکی از بهترین هدیه‌هایی که می‌توانید به این کودکان بدهید، ماسک یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده و وسایل بهداشتی شخصی است تا از بیماری در امان بمانند. البته قبل از تحویل‌دادن این وسایل، خوب توجیه‌شان کنید که باید حتما از این وسایل استفاده کنند و ماسک‌ها را هم بازشده تحویل‌شان بدهید تا همان‌ لحظه استفاده کنند.

از تأثیر کلمه‌ها غافل نشوید
برای پرسیدن سؤال درباره آینده کودک، درس‌خواندن او و هر موضوع دیگری، به تک‌تک کلمه‌ها و لحنی که به‌کار می‌برید دقت کنید؛ انتقال حس تحقیر، به سخره‌گرفتن، کنکاش بی‌مورد درباره سبک زندگی و خانواده کودک و حس‌های منفی دیگر درصورت نداشتن تجربه و دقت کافی در این زمینه می‌تواند به سرعت اتفاق بیفتد و به راحتی برای کودک قابل درک است. تلاشتان را برای نشان‌دادن حس همدلی، اعتماد به نفس‌دادن به کودکان و فهماندن اینکه می‌خواهید از او حمایت کنید به‌کار بگیرید تا هویت و شخصیت‌ آنها را تقویت کنید.

به کودکان کتاب هدیه دهیم
هدیه‌دادن کتاب یا لوازم‌التحریر می‌تواند وســـوسـه‌پرداخـتن هرچه بیشتر به درس و سوادآموزی را در کودکان کار تقویت کند. اگر قصد کمک به این کودکان را دارید، به جای پرداخت پول نقد به این کودکان می‌توانید به آنها هدیه کوچکی مثل کتاب داستان، کتاب‌های درسی، لوازم‌التحریر یا اسباب‌بازی‌های سبک و ساده و کوچک هدیه کنید. با این کار ابزاری برای شادی و بازی این کودک فراهم کرده‌اید و آنها را حتی برای یک قدم هم شده، به حق کودکی‌شان نزدیک کرده‌اید؛ در واقع به جای ماهی، ماهیگیری یادشان داده‌اید.

سؤال بپرسید
معمولاً کودکان کار را در چهارراه‌ها و پشت چراغ قرمز می‌بینیم، یا در فاصله کمی که قطار از ایستگاهی به ایستگاه دیگر می‌رسد. در این فرصت کوتاه زمان زیادی برای گفت‌وگوی مفصل با کودکان فراهم نیست. اما یکی از کارهای مؤثری که می‌توان برای این کودکان انجام داد، این است که با پرسیدن سؤال‌هایی، در ذهن کودک کار در مورد آینده، وضعیت تحصیل و... جرقه‌های تازه‌ای ایجاد کنید. نیازی به شنیدن جواب این سؤالات ندارید؛ احتمالاً این کودک شب قبل از اینکه به خواب برود، به‌دنبال جواب منطقی برای این سؤالات می‌گردد؛ هرچند وقتی از او سؤال می‌پرسید جواب‌های حاضر و آماده‌ای که بزرگ‌ترهایش به او یاد داده‌اند را به شما بگوید.

به مراکز حمایت از کودکان کار کمک کنید
اگر دلتان به حال کودکان کار می‌سوزد و می‌خواهید به این کودکان کمک کنید تا معیشت بهتری داشته باشند، می‌توانید به جای پرداخت مستقیم پول به کودک، به مراکز و انجمن‌هایی که در زمینه کودکان کار و خیابان فعالیت می‌کنند، کمک کنید. با پرداخت مستقیم پول به کودک، طعم داشتن درآمدی بیشتر را به کودک کار می‌چشانید و انگیزه او را برای پیدا‌کردن مسیر تازه‌ای برای زندگی از بین می‌برید. از طرفی خانواده‌ها هم بیشتر به این روش معاش وابسته شده و کودک را بیش از پیش به‌کار و کسب درآمد تشویق می‌کنند.

مهارت‌تان را وقف کنید
شاید بیشتر از حدی که تصور کنید، بتوانید به این گروه آسیب‌پذیر کمک برسانید. چطوری؟ شاید تصورش هم برای‌تان سخت باشد هر هنری که در چنته دارید، می‌تواند برای کودکان کار مفید باشد. برای همین هم می‌توانید با یک برنامه‌ریزی مناسب، به یکی از مراکز و انجمن‌ها و تشکل‌های مردمی فعال در زمینه کودکان کار سری بزنید و در مورد فعالیت داوطلبانه خودتان در این مراکز با آنها مشورت کنید. مهارت‌آموزی تأثیر زیادی در دور‌کردن کودکان کار از چهارراه‌ها و دستفروشی آنها دارد. با این کار، عملا می‌توانید زندگی و آینده این کودکان را در جهت درستی قرار بدهید؛ چیزی که شاید تا به حال به آن فکر نکرده بودید.

کودک کار، فقط در خیابان نیست
کودک کار، فقط کودکانی که در خیابان‌ها و چهارراه‌ها می‌بینیم نیستند؛ کودکانی که در کارگاه‌ها و فضاهای بسته کار می‌کنند بیش از کودکانی که در خیابان کار می‌کنند در معرض آسیب و مشکلات اجتماعی قرار دارند. درصورت مشاهده و مواجهه با این کودکان در کارگاه‌ها و تولیدی‌ها، درصورتی که شاهد بدرفتاری صاحب‌کار یا دیگران با کودک هستید، موضوع را با 123در میان بگذارید. در این مورد بی‌تفاوت نباشید و دقت کنید که این کودکان، مظلوم‌تر و آسیب‌پذیرتر از کودکان کاری هستند که همه‌روزه در سطح خیابان و چهارراه‌ها می‌بینید.

حقوق کودکان را به آنها یادآوری کنید
بازی، تحصیل، بهداشت، آموزش رایگان و... از مهم‌ترین حقوقی است که هر کودکی باید از آن برخوردار باشد. کودکان کار به‌دلیل شرایط اقتصادی خانواده و همچنین مشکلات فرهنگی، مجبور هستند تا بخشی یا همه زمان خود را به‌کار و کسب درآمد بگذرانند. این موضوع آنها را از رسیدن به این حقوق اولیه محروم کرده و اجازه رشد عادی را از آنها می‌گیرد. حداقل کاری که انجمن‌های مردم‌نهاد برای این کودکان انجام می‌دهند، ایجاد فرصتی برای این کودکان جهت بازی و آموزش است؛ نیازهایی که برای تأمین آینده‌ای بهتر بیش‌تر احساس می‌شود.