حمایت دوبرابری از قشر آسیب‌پذیر

 مهم‌ترین بخش لایحه بودجه کشور، خلاصه بودجه دستگاه‌های اصلی است و برای سازمان بهزیستی کشور ۱۷هزار و ۲۷۷ میلیارد و ۳۳۱ میلیون و 500هزار تومان از بودجه کشور پیشنهاد شده که نسبت به سال گذشته رشدی نزدیک به دوبرابر داشته است. این رقم در 1400بالغ بر ۴ هزار میلیارد ریال پیش‌بینی شده بود که با افزایش از سوی مجلس شورای اسلامی به ۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسید. اکنون بودجه پیشنهادی سازمان بهزیستی 4/0درصد از بودجه کل کشور و 2/1درصد از بودجه عمومی دولت خواهد بود. اما این بودجه از چه طریقی به‌دست آمده و چه مصارفی خواهد داشت؟

منابع بودجه بهزیستی چگونه تامین می‌شود
سازمان بهزیستی از دستگاه‌های متولی سلامت اجتماعی است که بیش از ۱۸۰ ریز فعالیت دارد. شیرخوارگاه‌ها و مراکز نگهداری کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست، سالمندان و مراکز سالمندی، زنان سرپرست خانوار، افراد از کار افتاده و دچار معلولیت، بیماران اعصاب و روان، کودکان کار، معتادان و افراد آسیب دیده تنها بخشی از فعالیت‌های بهزیستی است. اما منابع این بودجه شامل جمع کل منابع دستگاه به مبلغ ۲ هزار و ۸۸۰ میلیارد تومان، منابع از محل تبصره ۱۴ به مبلغ ۱۳ هزار و ۲۷۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان و منابع عمومی دولت به مبلغ یک هزار و ۱۱۹ میلیارد و ۸۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. تبصره ۱۴ که برای کاهش فقر مطلق تعیین شده است، همان بخش از لایحه بودجه است که در آن مواردی چون قیمت بنزین، یارانه‌ها و... تعیین تکلیف می‌شود و به‌عنوان مستمری ماهانه به مددجویان بهزیستی پرداخت خواهد شد. در بودجه امسال، ۳هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان (فقط برای بهزیستی) درنظر گرفته شده بود و این رقم در بودجه 1401، ۱۳ هزار و ۲۷۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان پیشنهاد شده است. اما منابع عمومی دولت براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از سه محل تامین می‌شود؛ درآمدهای اختصاصی و عمومی (مثل مالیات شرکت‌های دولتی، مالیات بر ارث و ثروت و هر نوع مالیات مستقیم و غیرمستقیم که مردم و شرکت‌ها پرداخت می‌کنند.) واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (مثل فروش نفت خام، ساختمان و تاسیسات) و واگذاری دارایی‌های مالی (مثل فروش اوراق مشارکت یا تسهیلات خارجی) که در کل سهم بهزیستی از آن یک هزار و ۱۱۹ میلیارد و ۸۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

مصارف بودجه بهزیستی چگونه خواهد بود؟
قانون حمایت از حقوق افراد دچار معلولیت تا سال ۱۳۹۷ هیچ بودجه‌ای نداشت. اما از آن سال ۲۰۰ میلیارد تومان در قانون درنظر گرفته شد که البته تخصیص نیافت؛ در  سال۱۳۹۸ یکهزار و ۱۰۰ میلیارد تومان در قانون بودجه برای این امر لحاظ شد که ۷۷۶ میلیارد تومان از آن تخصیص یافت؛ در سال ۱۳۹۹ یکهزار و ۳۰۰ میلیارد تومان و در ۱۴۰۰ این مبلغ به ۲ هزار میلیارد تومان رسید.
در لایحه بودجه۱۴۰۱ از بخش‌هایی که نام سازمان بهزیستی آورده شده، تبصره ۶ عوارض و مالیات در بند«ج» است: عوارض موضوع ماده ۵ قانون حمایت از صنعت برق کشور به میزان ۱۰ درصد مبلغ برق مصرفی در سقف ۶۰ هزار میلیارد ریال تعیین می‌شود که منابع حاصله ۲۰ درصد به‌حساب شرکت توانیر نزد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود تا پس از موافقت سازمان برنامه و بودجه کشور برای تولید برق تجدیدپذیر و پاک به خانواده‌های کم‌درآمد تحت پوشش داده شود. همچنین در بند «ه» آمده: مالکان واحدهای مسکونی تحت پوشش سازمان بهزیستی و افرادی که از پرداخت ناتوان هستند از حق بیمه پایه سالانه هر واحد مسکونی دارای انشعاب قانونی برق در سال۱۴۰۱ به مبلغ یک میلیون ریال معاف هستند. اما در بند «ح»، اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات مخابراتی، علاوه بر قیمت هر پیامک، ۳۰ ریال از استفاده‌کنندگان خدمات مذکور دریافت و به‌حساب درآمد عمومی واریز می‌کنند که درآمد حاصله متناسب با وصول تا سقف یک هزار میلیارد ریال جهت اجرای موادی از قانون حمایت از حقوق معلولان و ساماندهی کودکان کار و خیابانی در اختیار سازمان بهزیستی قرار می‌گیرد.پرداخت مستمری به فرزندان و همسران بیمه شده متوفی و ۶۰ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان که زیر ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند نسبت به سنوات مستمری - موضوع درآمد حاصل از اخذ یک در هزار قیمت منطقه‌ای بابت حق الثبت اموال غیرمنقول- ۵‬ هزار میلیون ریال آمده است و در اعتبارات طرح توانمند‌سازی‌ زنان سرپرست خانوار- موضوع ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه نیز ۸۰ هزار میلیون ریال ذکر شده است.
در تبصره ۹ بخش آموزش، پژوهش و فرهنگ در بند«ج» آمده: مازاد هزینه تحصیلی دانشجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور نسبت به اعتبارات مندرج در این قانون در قالب وام از طریق صندوق رفاه دانشجویان در اختیار این افراد قرار می‌گیرد و اقساط وام‌ پس از فراغت از تحصیل پرداخت می‌شود. در تبصره ۱۰ قضایی، انتظامی و دفاعی در بند «ج» آمده: در ۱۴۰۱ تعرفه جریمه‌های رانندگی ۵ درصد افزایش می‌یابد و مبالغ حاصله به خزانه داری کل کشور واریز می‌شود. یکی از آن موارد یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال باید هزینه معلولان شود.