گزارش
قاهره و تل‌آویو؛ یک گام نزدیک‌تر
مصر و رژیم‌صهیونیستی پس از توسعه چشمگیر روابط امنیتی، اقتصادی و سیاسی، حالا به توافقی جدید در زمینه انرژی و انتقال گاز دست یافته‌اند
سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار
مصر طی 7دهه گذشته، راه پرفرازونشیبی را در مواجهه با رژیم صهیونیستی پشت سر گذاشته است؛ از رهبری مبارزات منطقه‌ای علیه تاسیس این رژیم اشغالگر گرفته تا پیشگامی در انعقاد توافق صلح و حتی ایجاد ائتلافی غیررسمی برای تسلط بر منابع انرژی منطقه. بدون شک مصرِ امروز از هر زمان دیگری به رژیم‌صهیونیستی نزدیک‌تر است. نشانه‌های این نزدیکی را در حوزه‌های استراتژیکی مانند همکاری‌های نظامی-امنیتی و البته بازار انرژی و مشخصا گاز می‌توان به‌خوبی مشاهده کرد.
در جریان تازه‌ترین تحول صورت‌گرفته میان طرفین، وزیر انرژی مصر برای افزایش سقف خرید گاز از اسرائیل با همتای خود به توافق رسیده است. این توافق‌ها درحالی صورت می‌گیرد که مصر صاحب یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گازی در شرق دریای مدیترانه به‌حساب می‌آید. پیش از اینها مصر صادر‌کننده گاز به اسرائیل بود؛ صادراتی که پس از روی کار آمدن دولت محمد مرسی به‌دلیل عدم‌شفافیت در انعقاد قراردادها و نقض منافع ملی مصر متوقف شد، اما با کودتای سال2014 و بازگشت نظامیان به قدرت، نه‌تنها فرایند تحقیقات از پرونده فروش ارزان‌قیمت گاز به رژیم صهیونیستی به تعلیق درآمد، بلکه مدتی بعد خرید گاز اسرائیلی توسط قاهره نیز آغاز شد.
شبکه الجزیره سال2016 در گزارشی مدعی شد دولت ژنرال سیسی که با کودتا بر سر کار آمده، نه‌تنها وارد‌کننده گاز از اسرائیل است، بلکه آمادگی دارد در ازای دریافت امتیازهای مهم اقتصادی-امنیتی، بخشی از سهم مصر از منابع انرژی مدیترانه را به رژیم صهیونیستی ببخشد. اگرچه محتوای این گزارش تا‌کنون از سوی منابع رسمی مورد تأیید قرار نگرفته، اما توسعه پرسرعت روابط قاهره و تل‌آویو، دست‌کم اراده دولت سیسی برای ایجاد ائتلافی منطقه‌ای با رژیم صهیونیستی را ثابت می‌کند. او در این مسیر از حمایت قدرت‌های غربی و همچنین نهادهای مالی جهانی نظیر صندوق بین‌المللی پول برخوردار است. در مقابل، مخالف اصلی رویکرد دولت مصر در این مسیر، مردم مصر هستند؛ شهروندانی که همواره از هر موقعیتی برای نمایش اعتراض خود علیه اسرائیل و هرگونه ارتباطی با آن استفاده کرده‌اند.
مهم‌ترین محورهای همکاری مصر و اسرائیل
نظامی و امنیتی
ارتش‌های مصر و رژیم‌صهیونیستی سال‌ها در موقعیت جنگی قرار داشتند و دست‌کم 4بار به‌طور گسترده علیه یکدیگر وارد میدان شده‌اند، اما این پیشینه خصمانه پس از انعقاد توافق صلح توسط انورسادات، رئیس‌جمهور وقت مصر جای خود را به همکاری‌های محدود نظامی-امنیتی در صحرای سینا داد؛ همکاری‌هایی که روزبه‌روز بیشتر می‌شود. علاوه بر این، سازمان اطلاعات مصر براساس توافق صلح موظف است تمامی اطلاعات مفید خود در جهت سرکوب گروه‌های فلسطینی یا ضد‌اسرائیلی را در اختیار موساد و سایر نهادهای امنیتی این رژیم قرار دهد. به گزارش هاآرتص، این همکاری‌ها نقش مهمی در تقویت امنیت اسرائیل در کرانه غربی و همچنین تشدید فشارها بر مقاومت در نوار غزه داشته است. در مقابل این خدمات، دولت رژیم صهیونیستی با استفاده از نفوذ خود در کشورهای غربی، مقدمات فروش تسلیحات پیشرفته و استراتژیک به ارتش مصر را مهیا می‌کند؛ تسلیحاتی نظیر ناوهای نظامی، پهپاد، موشک‌های برد‌کوتاه و... که عمدتا بدون رضایت تل‌آویو در اختیار هیچ‌کدام از کشورهای عربی منطقه، حتی متحدان آمریکا قرار نمی‌گیرد. قاهره و تل‌آویو در بحران نظامی لیبی نیز در یک جبهه قرار داشته و از شبه‌نظامیان ژنرال حفتر علیه متحدان ترکیه در طرابلس حمایت می‌کردند.
مدیریت پرونده فلسطین
مصر مهم‌ترین کانال ارتباط رژیم صهیونیستی با گروه‌های مقاومت در غزه است. این کشور تا‌کنون بارها میانجی مذاکرات طرفین شده و زمینه را برای توافق‌های موقت آتش‌بس مهیا کرده؛ البته این تلاش‌های میانجیگرانه همیشه پس از تشدید حملات موشکی حماس و احساس خطر اسرائیل آغاز می‌شود.رژیم صهیونیستی در پرونده فلسطین و مخصوصا نوار غزه، تنها مصر را به‌عنوان کشوری که حق مداخله و نقش‌آفرینی دارد به رسمیت می‌شناسد. مهم‌ترین امتیاز مصر به اسرائیل در این موضوع، کناره‌گیری از نقش حامی برای مقاومت فلسطین و تلاش برای ایفای نقش میانجی بوده است. قاهره هر زمان لازم باشد، از اهرم‌های قدرت خود علیه مقاومت فلسطین برای پذیرش توافق‌های آتش‌بس با اسرائیل استفاده می‌کند. مهم‌ترین این اهرم‌ها، گذرگاه مرزی رفح به‌حساب می‌آید؛ گذرگاهی که با انسداد آن، شرایط معیشتی ساکنان غزه ظرف مدت کوتاهی بحرانی خواهد شد. علاوه بر این، مصر به‌عنوان صاحب بزرگ‌ترین ارتش عربی و کشوری که از موقعیتی ویژه در اتحادیه عرب برخوردار است به کنترل مواضع سیاسی دیگر کشورهای جهان علیه رژیم‌صهیونیستی می‌پردازد. به گزارش شبکه الجزیره، حمایت‌های مصر از رژیم صهیونیستی در این موضوع، نقش کلیدی در همکاری نهادهای مالی جهانی با این کشور برای اعطای وام‌های کلان داشته است.
انرژی و گاز
رسانه‌های عربی منتقد ژنرال سیسی، مصر را دروازه اسرائیل برای ورود به بازارهای انرژی می‌نامند؛ رژیمی که بدون کمک حاکمان جدید مصر، به‌دلیل انزوای شدید منطقه‌ای قادر به ورود آسان در چنین بازاری نبود. هم قاهره و تل‌آویو تلاش دارند به یکی از کانون‌های اصلی انرژی در خاورمیانه و شرق مدیترانه تبدیل شوند. «مجمع گازی مدیترانه» که با هدایت اسرائیل تشکیل شده و مقر آن در قاهره است، مهم‌ترین سازوکار رسمی مرتبط با این برنامه به‌حساب می‌آید. هم‌اکنون مصر، براساس قرارداد 15ساله 20میلیارد دلاری، وارد‌کننده گاز از اسرائیل است. بخشی از این گاز برای مصارف داخلی مصر استفاده شده و بخش دیگر نیز در قالب محصولات ثانویه برای صادرات به بازارهای اروپایی خریداری می‌شود. علاوه بر اینها طرفین برای تاسیس خط لوله گاز دریایی از میدان لویاتان فلسطین اشغالی به مقصد مصر نیز توافق جدیدی تنظیم کرده‌اند. همچنین منابع غیررسمی از برنامه بلندمدت قاهره و تل‌آویو برای ساخت یک خط لوله گازی در صحرای سینا، پس از تقویت همکاری‌های نظامی در این منطقه خبر می‌دهند. مصر و اسرائیل همراه یونان، مهم‌ترین متحدان گازی حوزه مدیترانه علیه ترکیه به شمار می‌آیند.
بازرگانی و گردشگری
روابط بازرگانی میان مصر و اسرائیل با محوریت آمریکا تعریف می‌شود. آمریکا به مصر اجازه داده درصورت تولید کالاهایی با مشارکت رژیم صهیونیستی، به این قدرت غربی صادرات داشته باشد. بر این اساس، روند همکاری‌های بازرگانی میان قاهره و تل‌آویو با شیب ملایمی رو به افزایش است. از سوی دیگر دولت سیسی اصرار دارد روابط گردشگری خود با اسرائیل را هم افزایش دهد. سواحل صحرای سینا که در محیطی نسبتا جداگانه از فضای داخلی مصر قرار دارد، مهم‌ترین مقصد گردشگری اسرائیلی‌ها به‌حساب می‌آید. همزمان با این فرایند، رژیم صهیونیستی نیز سال گذشته برای نخستین‌بار پس از 2004، صحرای سینا و منطقه شرم‌الشیخ را از لیست اماکن ناامن برای شهرک‌نشینان اسرائیلی خارج کرد. علاوه بر اینها، خطوط هوایی مصر و اسرائیل نیز پروازهای مستقیم به مقصد فرودگاه‌های اصلی یکدیگر را به‌تدریج از سال میلادی جاری آغاز کرده‌اند؛ این توافق پس از سفر نفتالی بنت، نخست‌وزیر جدید رژیم صهیونیستی به مصر و ملاقات او با سیسی صورت گرفت. مصر پس از امارات، دومین مقصد عربی برای سفرهای خارجی اسرائیلی‌ها به‌شمار می‌رود.
