دیپلماسی
گروسی در گزارشی به اعضای شورای‌حکام، دیدارهای خود را با مسئولان ایرانی بی‌نتیجه ارزیابی کرد
ادامه ابهام‌آفرینی‌های آژانس درباره ایران
نخستین روز از نشست فصلی 3روزه و البته مجازی شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز درحالی برگزار شد که به‌نظر می‌رسد فضاسازی و ابهام‌آفرینی‌های آژانس پیرامون فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری‌اسلامی همچنان ادامه دارد و گروسی در این نشست دیدارهای اخیر با مسئولان ایرانی را بی‌نتیجه دانست، اما اعلام کرد که به تلاش‌ها برای دستیابی به توافق مناسب ادامه می‌دهد. اعضای شورای‌حکام آژانس قرار است در جریان این نشست 3روزه با تمرکز بر پرونده ایران، درباره کمیته همکاری‌های فنی، راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران به بحث و تبادل‌نظر بپردازند؛ موضوعی که براساس اخبار منتشرشده از نخستین روز این نشست به‌نظر نمی‌رسد دستاورد روشنی به‌همراه داشته باشد؛ چراکه شواهد موجود از استمرار ابهام‌آفرینی‌های آژانس درباره پرونده فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان حکایت دارد. براساس آنچه در جریان سفر اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روی داد، به‌نظر می‌رسید دوطرف در مسیر دستیابی به توافق‌های مؤثری برای رفع ابهام‌های ایجاد شده در فعالیت‌های هسته‌ای ایران گام برمی‌دارند، اما همانگونه که پیش‌بینی می‌شد، آژانس همچنان به فضاسازی علیه برنامه هسته‌ای ادامه می‌دهد.
درحالی‌که گروسی در جریان سفر به تهران و دیدار با وزیر امورخارجه کشورمان و رئیس‌سازمان انرژی اتمی ایران، ضمن تأکید بر رویکرد فنی، حرفه‌ای و بی‌طرفانه آژانس، سفر خود را نشانه‌ای از اراده برای گفت‌وگو و درک متقابل، رفع مسائل و ارتقای همکاری‌ها با جمهوری اسلامی ایران عنوان کرده و از آمادگی آژانس برای حل و فصل موضوع‌های باقیمانده طی ماه‌های آتی در همکاری نزدیک با جمهوری اسلامی ایران خبر داده بود، اما گزارش گروسی در نخستین روز از نشست شورای‌حکام آژانس و همچنین سخنان وی در کنفرانس‌خبری پس از نشست نشان می‌دهد آژانس همچنان قصد دارد با ادامه ابهام‌آفرینی‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، خط فشار بر جمهوری‌اسلامی در آستانه ازسرگیری مذاکرات وین را دنبال و به‌مثابه بخشی از برنامه غرب علیه ایران عمل کند.
تناقض‌های گروسی
تناقض در گفته‌های گروسی زمانی بیش‌از پیش به‌چشم می‌آید که وی پس‌از بازگشت از تهران، با وجود اینکه نشست خبری خود را به زمان دیگری موکول کرد، اما در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه «پرس‌تی‌وی» دیدارهایش در تهران را سازنده عنوان کرده و گفته بود که «روابط آژانس و ایران دائمی است و روند مداومی دارد. درمجموع سفر به تهران بسیار سازنده بود. برخی مسائل مهمی وجود دارد که باید در سطح فنی درباره‌شان صحبت کنیم و مشغول آنها بودیم.» این موضوع درحالی‌است که بررسی محتوای گزارش مقدماتی گروسی در نخستین روز نشست شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد قرار است در همچنان بر پاشنه سابق بچرخد و آژانس و مدیرکل آن، قصدی برای شفاف‌سازی و گره‌گشایی از پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران ندارند. مدیرکل آژانس در گزارشی به نشست شورای‌حکام درباره سفرش به تهران، مذاکرات انجام شده با مقام‌های ایرانی را درباره موضوع‌های باقیمانده پادمانی بی‌نتیجه ارزیابی کرده‌است. گروسی در این گزارش ضمن اشاره به دیدارهایش با وزیرامورخارجه و رئیس سازمان انرژی‌اتمی ایران، اعلام کرده: «با وجود تلاش‌های من، این مذاکرات و رایزنی‌های گسترده برای رسیدگی به مسائل پادمانی باقیمانده ایران که در 2گزارش به تفصیل شرح داده شد، بی‌نتیجه بود.»
مدیرکل آژانس همچنین ادعا کرده است که «عدم‌دسترسی به کارگاه کرج (مجتمع تسا) به این معناست که احیای نظارت و بازرسی بر همه تأسیسات و مکان‌های ایران در رابطه با برجام تکمیل نشده‌است»؛ موضوعی که گروسی آن را برخلاف توافق صورت گرفته میان آژانس و ایران در 21شهریورماه سال‌جاری (۱۲سپتامبر ۲۰۲۱) ارزیابی و عنوان کرده‌است که «این مسئله به‌صورت‌جدی بر توانایی آژانس برای تداوم اطلاع از وضعیت این کارگاه تأثیر می‌گذارد؛ چیزی که به‌طور گسترده در رابطه با بازگشت به برجام ضروری شناخته شده است.» گروسی در بخش دیگری از این گزارش اعلام کرده که این گزارش «درباره راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، فعالیت‌های مرتبط آژانس در چند‌ماه گذشته را پوشش می‌دهد و تا ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ (5اسفندماه 1399)، آژانس اجرای تعهدهای هسته‌ای ایران تحت برجام را راستی‌آزمایی و نظارت کرده‌است. »
ایران از آژانس چه می‌خواهد
برگزاری نخستین روز از نشست فصلی شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین نشان داد مسئولان این نهاد همچنان تحت‌تأثیر سیاسی‌کاری‌های طرف‌های غربی و آمریکایی، درصدد فضاسازی و ابهام‌آفرینی پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستند و باوجود تأکید مسئولان ایرانی بر اعتمادسازی و پرهیز از سیاسی‌کاری، مباحث فنی چندان محوریتی در بررسی‌های آژانس ندارد. دراین میان اما جمهوری‌اسلامی ایران چه انتظاراتی از این نهاد بین‌المللی دارد. در ادامه به مهم‌ترین مطالبات ایران از آژانس که درجریان سفر اخیر رافائل گروسی به تهران در صحبت‌های مسئولان کشورمان منعکس شد، اشاره می‌کنیم:
تعامل سازنده با آژانس در چارچوب موافقتنامه پادمان
تقویت اعتماد متقابل میان ایران و آژانس
اعمال رویکرد فنی، حرفه‌ای و بی‌طرفانه در طرح مباحث موجود میان ایران و آژانس
پرهیز آژانس از دخالت دادن رویکردهای سیاسی و دوری از تأثیرپذیری از سیاسی‌کاری‌های دشمنان ایران
ابهام‌زدایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران ازسوی آژانس باتوجه به همکاری‌های انجام شده
پایان دادن به طرح بحث‌هایی که از گذشته باقی مانده و به آنها پاسخ‌های لازم ارائه شده است و بستن پرونده موضوع‌های گذشته
کمک آژانس به ایران در راستای بهره‌برداری هرچه بیشتر از ابعاد گوناگون فناوری هسته‌ای که بر زندگی مردم تأثیر بسزایی دارد؛ ازجمله توسعه تولید برق هسته‌ای
واکنش ایران به اظهارات گروسی
وزیر امور خارجه دیروز با وانگ یی وزیر خارجه چین تلفنی گفت‌وگو کرد و در این مذاکرات با تشریح رایزنی های همه جانبه جمهوری اسلامی ایران با ۱+۴ و سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران، تاکید کرد: توافق اصولی برای حل مشکلات فنی با آژانس در این سفر حاصل شده و پیگیر صدور بیانیه مشترک در اولین فرصت ممکن هستیم.
حسین امیر عبداللهیان افزود: جمهوری اسلامی ایران با اراده کامل وارد مذاکرات وین برای حصول توافق خوب می شود و با توجه به خروج غیرقانونی آمریکا و عدم پایبندی طرف اروپایی، چنانچه آنها با اراده لازم برای اجرای تعهداتشان وارد مذاکرات بشوند، امکان دسترسی سریع به توافق وجود دارد.
توافق کلی با آژانس حاصل شده است
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم در واکنش به اظهارات گروسی گفت :گفت‌وگوها در فضای سازنده مطرح شد و دو طرف در ارتباط با چگونگی پیگیری موضوعات مورد علاقه به توافقات کلی رسیدند.
کمالوندی یادآور شد: با توجه به فشردگی این سفر که در آستانه نشست شورای حکام صورت گرفته بود و ضیق وقت، طرفین ضمن توافق بر روی کلیات موضوعات مورد نظر، موافقت کردند که به رایزنی‌های خود برای تکمیل چارچوب و جزییات تداوم همکاری‌ها همچنان ادامه دهند.
