تماشا خانه
پای صحبت‌های رضا فیاضی، بازیگر، نویسنده و کارگردانی که همیشه دغدغه کودکان و نوجوانان را داشته
افتخار می‌کنم که مرا با ژانر کودک بشناسند
الناز عباسیان
نامش با بسیاری از آثار کودک و نوجوان گره خورده است. از «هادی و هدی» گرفته تا «زی‌زی‌گولو» و «دنیای شیرین» و ده‌ها کار تلویزیونی دیگر، آثاری است که رضا فیاضی با عشق و علاقه برای این گروه سنی نقش‌آفرینی کرده است. او حتی حالا که پا به سن گذاشته هم از برنامه‌سازی و کار برای کودکان و نوجوانان خسته نشده و با جدیت کارش را دنبال می‌کند. البته نامهری‌های برخی مسئولان موجب شده تا کمتر کار تصویری تولید کند و این روزها بیشتر تمرکزش در نوشتن کتاب و جریان‌سازی نمایش خلاق برای کودکان و نوجوانان است. این چهره چندی پیش در جشن امضای آخرین کتابش، به کرونا مبتلا شد و در بیمارستان بستری بود. بعد از بهبودی نسبی، سراغش رفتیم و ضمن احوالپرسی از این هنرمند 68ساله، برگ دیگری از کارنامه کاری او را ورق زدیم؛ موضوعی که دغدغه همیشگی این بازیگر، مجری، صداپیشه، نویسنده و کارگردان بوده اما کمتر به آن پرداخته شده است. در ادامه بخش‌هایی از این گپ و گفت ما با این خالق کتاب‌های شعر و رمان برای کودکان و نوجوانان را می‌خوانید.
خدا را شکر حال‌تان که بهتر است؟
خدا را شکر کمی بهترم. متأسفانه برای جشن امضای کتابم در کیش در جمعی حاضر شدم و بعد از مراسم متوجه شدم که مبتلا به این بیماری شده‌ام. درس عبرتی شد برای من که کرونا را جدی‌تر بگیرم و حتی با زدن 2دوز واکسن آسترازنکا، باز هم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنم.
ان‌شاء‌الله همیشه سلامت باشید. جشن امضای چه کتابی؟
یک کتاب 4جلدی از مجموعه «تیارا و نقاشی‌هایش» برای کودکان نوشتم که توسط نشر یوتاب منتشر شده. «ابرک جان کجایی؟»، «بچه فیل زورگو»، «چی می‌خوری بق‌بقووو...؟» و «شیر اخمویی که بچه‌ها را دوست داشت» عناوین این کتاب‌هاست که توسط الهه سهرابی تصویرگری شدند. این کتاب به‌گونه‌ای است که در آن تیارا نقاشی می‌کشد و با نقاشی‌هایش حرف می‌زند. در جواب تیارا، نقاشی‌هایش به او عکس‌العمل نشان داده و جان گرفته و اتفاقات جالبی می‌افتد. جالب اینکه گاهی هم به نحوه نقاشی کشیدن تیارا اعتراض می‌کنند.
این معرفی کتاب مقدمه‌ای شد تا ما را بیشتر با آثارتان آشنا کنید. اگر اشتباه نکرده باشم سال گذشته در همین ایام کرونا، شما کتاب صوتی هم منتشر کردید؟
بله؛ رمان «داستان تتو» سال گذشته از سوی انتشارات نودا منتشر شد که من این رمان را با خوانش خودم توسط مؤسسه موج کتاب صوتی کردم تا علاقه‌مندان به کتاب که فرصت مطالعه ندارند، این رمان را در هر جایی و مکانی گوش کنند. کتاب‌های دیگرم را هم به‌صورت صوتی خوانده‌ام که به‌زودی منتشر می‌شوند. دوست دارم پیام و حرف این رمان به گوش افراد زیادی برسد. چرا که این رمان داستان تلخ زندگی یک دختر نوجوان را روایت می‌کند که مخاطبش نه‌تنها گروه کودک و نوجوان بلکه بزرگسالان است. قهرمان این کتاب، ریحانه 14ساله است که نابغه ریاضی است و به اقتضای سنش دوست دارد پروانه‌ای روی دستانش تتو کند اما اتفاقات عجیبی رخ می‌دهد که نگاهی روانشناختی به مسائل این گروه سنی دارد. نکته دیگر درباره کتابم این است که زبان کتاب متفاوت است و من با مخاطب دوستانه گپ می‌زنم، از آنها مشورت گرفته و مشورت می‌دهم. با همین زبان به قصه ورود کرده و موقعیت‌ها را توضیح می‌دهم. در کل من معتقدم قصه و تئاتر نوجوان، پلی برای برقراری ارتباط با دنیای آنهاست که با بهره‌گیری از عنصر خیال‌پردازی در آن می‌توان در او ایجاد انگیزه و تفکر کرد. اتفاقاً در این زمینه هم به‌تازگی کتابی چاپ کرده‌ام.
چه خوب! از این کتاب جدید هم برایمان بگویید...
کتاب «گام‌به‌گام به‌سوی تئاتر خلاق» کار جدیدم است که از مجموعه 6جلدی «نمایش خلاق» به‌تازگی از سوی انتشارات جهاد‌دانشگاهی منتشر شده. 5جلد دیگر این کتاب نوشته دوستان خوبم داوود کیانیان، منوچهر اکبرلو، حسین فدایی‌حسین، اکرم ابوالمعالی و فائزه فیض است. این کتاب مجموعه‌ای کاربردی و عملی است که می‌تواند به‌عنوان یک راهنما و راهگشا برای مربیان مورد استفاده قرار بگیرد. مدرسان و مربیان تئاتر کودک و نوجوان می‌توانند با کمک این کتاب، یک نمایش خلاق را به اجرا دربیاورند. از سال 1355به بعد، دو دوره مربی تئاتر بودم و تجربه‌های خوبی با بچه‌ها کسب کردم. تجربیات این سال‌های پربار را در این کتاب گنجانده‌ام.
چه چیزی شما را به این دنیای شیرین کودک و نوجوان کشاند و تا به امروز که در آستانه 70سالگی هستید ثابت‌قدم نگه‌داشته؟
من همیشه دغدغه کار کودک و نوجوان را داشته‌ام و فعالیتم را فقط محدود بازیگری نکرده‌ام. نوشتن و کارگردانی برای این گروه سنی از مشغله‌های همیشگی من است. با عشق و علاقه برای آنها کار کرده و از هر فرصتی استفاده می‌کنم تا در کنار آنها باشم. وقتی می‌بینم این فرشته‌های پاک، از دیدن و خواندن آثارم خوشحال می‌شوند، حال خوبی به من دست می‌دهد. هنوز هم بازتاب‌های شیرین از سوی بچه‌ها بعد از پخش زی‌زی‌گولو و مجموعه‌های دیگر در شهرهای دور و نزدیک در خاطرم مانده و دلگرم‌ام می‌کند. از اینکه برای این عزیزان وقت صرف می‌کنم، حس خوبی دارم و افتخار می‌کنم که مرا با این ژانر بشناسند.
به‌نظر می‌رسد تولید فیلم و محتواهای فرهنگی برای این قشر از جامعه مغفول واقع شده. چرا برای کودک و بزرگسال کارهای متفاوت و جذاب تولید می‌شود اما برای نوجوانان که در گروه سنی حساس‌تری هستند محصولات چندانی تولید نمی‌شود؟
من معتقدم که کار باید به کارشناس و کاربلد این حوزه سپرده شود. بسیاری از افراد با تجربه در این حوزه به قول معروف استخوان خرد کرده‌اند اما هر گاه طرح یا ایده دادند به در بسته خورده‌اند. من خودم ده‌ها طرح برای این گروه سنی ارائه داده‌ام اما استقبال نشده و دلایلش هم مشخص است. بهتر است زیاد وارد این حوزه نشویم که تکرار مکررات می‌شود. اما من همیشه گفته‌ام و باز هم می‌گویم که کار نوجوان باید دارای بار آموزشی باشد. تمام تیم سازنده کار این گروه سنی باید با مسائل کودک و ذهن او آشنا باشند تا بتوانند کاری دلخواه و مرتبط و آموزنده برای آنها بسازند. خاطرم هست من در سال 1361مجموعه‌ای به نام «زاغچه کنجکاو» ساختم که حتی شعر آن مجموعه مضمون و بار آموزشی داشت. همچنین در سال 1398در مجموعه «امروز و فردا» نه‌تنها به‌عنوان پدر خانواده بازی کردم بلکه شاعر تیتراژ و یکی از نویسندگان هم بودم و تلاش می‌کردیم مفهوم زندگی کردن و استقلال را به بچه‌ها به‌درستی منتقل کنیم. در این مجموعه برای اینکه به‌خوبی با مخاطب نوجوان ارتباط بگیریم از بازیگران نوجوان این فیلم سؤال می‌کردم که شما در چنین ماجرایی، شخصاً چه پیشنهادها و تقاضاهایی از پدر دارید و همان‌ها را اجرایی می‌کردیم. «دنیای شیرین» هم به همین شکل بود و من برای بخش‌هایی از آن علاوه بر بازی، نویسندگی هم کرده بودم.
نزدیکی شما به فضای کتاب شما را از بازیگری دور کرده. خودتان کم کار شده‌اید یا پیشنهادها مورد قبول شما نیست؟
در سال‌های اخیر نمایش بین‌المللی «من ترامپ نیستم!» و فیلم‌های سینمایی «و با تشکر از خانواده رجبی»، «کار کثیف»، «نرگس مست» و سریال‌های «دریا نزدیک است»، «ایراندخت» و «معمای شاه» را بازی کردم. سریال «دادزن» و «اسپینجر» را هم برای شبکه نمایش خانگی و سریال «جزر و مد» را هم برای شبکه یک خوزستان بازی کردم که هنوز منتشر نشده.
هم‌اکنون مشغول چه کاری هستید؟
سریال «خانه پرتغالی‌ها» را در دست انجام دارم که به‌خاطر کرونا تصویربرداری آن دوسالی به تاخیر افتاده بود و به امید خدا بعد از بهبودی کامل از کرونا برای بازی در این سریال حاضر می‌شوم. البته ناگفته نماند چند سالی است که از آلودگی، ترافیک و همهمه تهران گریخته و به جزیره کیش آمده‌ام. در اینجا کلاس‌های هنری و کارگاه‌های مختلف برگزار می‌کنم. گروه‌های هنری‌ای هستند که با آنها کار تئاتر کودک و نوجوان را دنبال می‌کنم. یک کتابفروشی ویژه کودک و نوجوان هم راه‌اندازی کرده‌ام. قبل از همه‌گیری کرونا، در یک سالن کوچک، تئاتر عروسکی راه انداخته بودیم و استقبال خوبی از این کار شده بود. حتی برای اجرا با مراکز مختلف ازجمله مهدکودک‌ها قرارداد بسته و کار به‌خوبی دنبال می‌شد اما با آمدن کرونا همه برنامه تئاتر عروسکی تعطیل شد. من هم به تهران رفتم. به‌تازگی برای از سرگیری فعالیت‌های ادبی و نمایشی این گروه سنی به کیش بازگشته‌ام و به امید خدا کمی بعد از بهبودی کامل و پایان دوره نقاهت، کار را دنبال می‌کنم.
با این علاقه‌ای که به کودکان دارید، پس باید نوه‌های‌تان خیلی خوشبخت باشند که پدربزرگی مثل شما دارند؟
3نوه دوست‌داشتنی دارم که هر کدام شیرینی خاص خودشان را دارند. در واقع بیشتر این منم که با آنها حس و حال خوب و بی‌آلایش دنیای کودکی را تجربه می‌کنم.
