واکسیناسیون ایران 100میلیونی شد

 مریم سرخوش- خبرنگار

سرانجام پس از گذشت 10‌ماه از آغاز واکسیناسیون در کشور، ایران در فهرست 14کشور با تزریق بالای 100میلیون دوز قرار گرفت. کشورهای چین، هند، آمریکا، برزیل، اندونزی، ژاپن، مکزیک، ترکیه، آلمان، پاکستان، روسیه، بریتانیا ، فرانسه و در نهایت ایران، در این فهرست بالای 100میلیون دوز تزریق قرار دارند. البته با توجه به جمعیت بالا در چین و هند، این کشورها به‌ترتیب، بالای 2میلیارد و بیش از یک میلیارد دوز واکسن تزریق کرده‌اند. از میان این 14کشور، تنها ترکیه و آلمان، جمعیتی به اندازه ایران دارند و جمعیت بریتانیا هم تقریبا 20میلیون کمتر از ایران است. ایران ظهر روز گذشته، با ثبت 100میلیون ‌و174هزار و837دوز واکسن، در رده‌بندی این کشورها قرار گرفت تا میزان پوشش کامل واکسیناسیون را (تزریق هر دو دوز) براساس جمعیت کل کشور به 50درصد برساند. این عدد برای جمعیت هدف (67میلیون نفر) 82درصد است. همه اینها در حالی است که با وجود ورود به فهرست کشورهای با تزریق بالا، هنوز 15درصد جمعیت هدف برای دریافت واکسن اقدام نکرده‌اند که انتشار خبرها و شایعه‌های مربوط به عوارض واکسن، ترمز این افراد شده است. ایجاد آمبولی ریه و سکته‌های قلبی و مغزی یا کیفیت کم برخی واکسن‌های تزریق شده، جزو همین خبرهاست، اما دیروز محسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت در پاسخ به همشهری توضیح داد: «اینکه گفته می‌شود سکته مغزی یا آمبولی ریه پس از تزریق واکسن افزایش پیدا کرده، باید بررسی شود که آیا این عوارض در افراد واکسن زده گزارش شده یا مبتلایان به کرونا. البته در ۲۰درصد مبتلایان، حوادث ترومای آمبولی گزارش شده و عامل بسیاری از عوارض و مرگ ناشی از آن هم می‌تواند همین مسئله باشد، اما اگر این افراد با بروز آمبولی را با افرادی که واکسنی با پلتفرم آدنوویروس تزریق کرده‌اند، مقایسه کنیم، می‌بینیم که در گروه سنی بالای۵۰سال واکسینه شده این عوارض یک در ۱۰۰هزارنفر و در گروه سنی پایین‌تر یک در ۵۰هزارنفر است.» او تأکید کرد: «به هیچ عنوان گفته نمی‌شود که عارضه واکسن، صفر است، بلکه در مقایسه باید دید درصورت واکسن نزدن چه عوارضی وجود دارد و با تزریق واکسن می‌توان جلوی آن را گرفت.» عوارض واکسن‌های تزریق شده در کشور، موضوع مطالعه اخیری بود که از سوی وزارت بهداشت انجام شد.  مسعود یونسیان، رئیس کمیته راهبردی مطالعات عوارض واکسیناسیون وزارت بهداشت، با انتشار گزارش میانی مطالعه انجام شده درباره عوارض 4واکسن کرونای تزریق شده در کشور به ایسنا گفت : «مجری طرح مراقبت فعال عوارض واکسن از پروتکل سیستم نظارت فعال در 7دانشگاه علوم پزشکی کشور، یعنی شاهرود، مشهد، گیلان، سنندج، بیرجند، کرمان و سیستان و بلوچستان، استفاده کرده و 4واکسن اسپوتنیک‌وی، آسترازنکا، سینوفارم و برکت را مورد ارزیابی قرار داده است. نتیجه بررسی‌ها نشان داد که هیچ مرگی در جمعیت مورد مطالعه، منتسب به تزریق واکسن نبوده است. در این میان 2 مورد عارضه جدی مربوط به واکسن مشاهده شد که شامل یک مورد تشنج و یک مورد لخته خونی بود و هر دو بیمار بهبود یافتند. در همین مطالعه همچنین مشخص شد که تمام واکسن‌های تزریق شده، حدود 84درصد قدرت پیشگیری از ابتلا را داشتند و حدود 90درصد هم از بستری و ابتلا به نوع شدید کرونا، پیشگیری کردند.»

 بهترین زمان برای تزریق واکسن
اثرگذاری واکسن‌ها، بیش از همه در کاهش ریسک مرگ، نشان داده شده است. به‌طوری که، علی شریفی‌زارچی، رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت که در نشست خبری روز گذشته حضور داشت، تأکید کرد: «اگر واکسیناسیون انجام نمی‌شد، در پیک پنجم، مرگ‌ ده‌ها هزار نفر از افراد بالای 75سال در کشور رقم می‌خورد.»
زهرایی هم گفت که اگر واکسیناسیون انجام نمی‌شد شرایط سخت‌تر بود و بیماری افزایش پیدا می‌کرد. براساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت، هم‌اکنون، بهترین زمان برای تزریق واکسن است، چرا که با عبور از پیک پنجم، وضعیت ابتلا و بستری، روند کاهشی دارد و احتمال بروز بیماری در افراد همزمان با تزریق واکسن کمتر از ماه‌های گذشته است.
همچنین در سبد واکسیناسیون، تنوع وجود دارد، به‌طوری که هم‌اکنون5واکسن داخلی (برکت، پاستوکووک، اسپایکوژن، فخرا و کووپارس) و 3واکسن خارجی (آسترازنکا، سینوفارم و اسپوتنیک) در مقایسه با ماه‌های گذشته به راحتی در پایگاه‌های واکسیناسیون در دسترس قرار دارند. بنابراین به‌دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن وضعیت ابتلا و رقم خوردن پیک جدید در کشور یا ورود سویه‌های جدید ازجمله دلتاپلاس تأکید بر تکمیل پوشش واکسیناسیون بیش از 85درصد در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.
با اینکه تأکید بر تزریق واکسن کروناست، اما رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت تأکید کرد، افرادی که علائم بالینی ابتلا به کرونا دارند، باید صبر کنند و پس از بهبود نشانه‌ها برای تزریق واکسن اقدام کنند: «واکسن‌های تامین شده از سوی وزارت بهداشت سهم مردم است و اگر نزنند از سهم خودشان گذشته‌اند. 14 تا 15درصد مردم هنوز واکسینه نشده‌اند و برخی از آنها ایراد به اثربخشی واکسن می‌گیرند و عارضه‌های آن را برای تزریق نکردن واکسن بهانه می‌کنند؛ درحالی‌که تأثیر واکسن در عبور از پیک پنجم کاملا قابل مشاهده است.»

تغییر شاخص‌های رنگ‌بندی شهرها
هرچند که پوشش گسترده واکسیناسیون به‌عنوان اصلی‌ترین عامل در کاهش بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا مطرح می‌شود، اما به تأکید اپیدمیولوژیست‌ها پیشگیری و مدیریت بیماری هم اصل مهم افزایشی نشدن ابتلا و رقم خوردن پیکی دیگر در کشور است. این در حالی است که انتقادات زیادی از تعیین رنگ‌بندی شهرها و وضعیت قرنطینه‌های اعمال شده نسبت به آنها وجود دارد و اکنون این سؤال مطرح است که با توجه به کاهش موارد بستری در بسیاری از شهرهای کشور، آیا زمان تغییر در فاکتورهای قرمز و نارنجی شدن شهرها ازجمله پایش میزان مراجعات و موارد مثبت روزانه لحاظ شود تا علاوه بر واکسیناسیون، خطرات احتمالی شیوع دوباره بیماری در یک منطقه و تسری آن به دیگر شهرها گرفته شود؟ علی شریفی زارچی، رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت در پاسخ به این سؤال همشهری گفت: «رنگ‌بندی شهرها تاکنون براساس شاخص بستری‌ها بوده است. با توجه به اینکه شاخص مرگ 12روز بعد از شاخص بستری اتفاق می‌افتد در این رنگ‌بندی‌ها درنظر گرفته نشده بود.  بیشترین انتقادات مطرح شده به این رنگ‌بندی‌ها همین شاخص بستری‌ها بود که عنوان می‌کردند چرا پس از بستری بیماران وضعیت قرنطینه‌ها و مدیریت بیماری درنظر گرفته می‌شود. اما قرار است تغییراتی در این فاکتورها انجام شود.» او همچنین در پاسخ به سؤال دیگر همشهری درباره شیوع احتمالی بیماری از شهرهای مرکزی کشور برخلاف پیک‌های قبلی که از شهرهای مرزی آغاز می‌شد، گفت: «همچنان شهرهای مرزی در شرق و شمال‌غرب کشور داریم که با شیوع بیماری مواجه هستند. هم‌اکنون بیشترین دغدغه ما استان‌ خراسان جنوبی و شهرهای قرمز کشور است که روند صعودی بستری دارند، اما این هم تصور درستی نیست که ورود هر مسافری از مرزها منجر به افزایش بیماری در همان شهرهای مرزی شود.
 چراکه ممکن است ماندگاری مسافر در این شهرهای مرزی وجود نداشته باشد و آنها به دیگر نقاط سفر کنند. از سوی دیگر نظارت جدی بر ورود سویه جدید ویروس از کشورهای همسایه داریم و در این‌باره وضعیت شهرهای مرزی هم در حال پایش است.»  او نسبت به ورود سویه جدید کرونا به‌دلیل شرایط سایر کشورها، اعلام نگرانی کرد و گفت:«هنوز شواهدی از ورود سویه جدید به کشور گزارش نشده است. نمونه‌گیری برای توالی‌یابی ویروس از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی و توالی‌یابی در دانشگاه علوم پزشکی تهران، انستیتو پاستور و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی انجام می‌شود.»