بررسی پدیده‌ای که این روزها در اطراف شهر ری موجب حادثه آفرینی و دلهره روستانشینان شده است
در محاصره سگ‌های ولگرد
رابعه تیموری
سال گذشته وقتی خبر دریده شدن «نصرت»، کودک7ساله گلفروش شهر ری، توسط سگ‌های بدون صاحب اطراف روستای «گلحصار» منتشر شد، همه از وقوع چنین اتفاقی در شوک و ناراحتی فرو رفتند و باورشان نمی‌شد کودکان جنوب شهر تهران در معرض چنین خطری قرار دارند، اما در شهر ری نخستین بار نبود که این اتفاق رخ می‌داد و بارها شهروندان کوچک و بزرگ ری مورد حمله و آسیب سگ‌های بدون صاحب و رهاشده در معابر و روستاها قرار گرفته‌اند. این شهر که به جنوب نقشه پایتخت سنجاق شده است، به دلیل فراوانی زمین‌های کشاورزی و محصور بودن در میان روستاهای مختلف و ده‌ها دلیل‌ریز و درشت دیگر با مشکل فراوانی تعداد این حیوانات دست و پنجه نرم می‌کند. در گزارش زیر به این موضوع پرداخته و در گفت‌وگو با اهالی، مدیران شهری و دهیاران شهرستان ری راه‌حل‌ها و موانع رفع مشکل بررسی شده است.
این روزها که هوا رو به سردی می‌رود سر و کله سگ‌های بی‌صاحب در محله‌ها و معابر مختلف ری پیدا می‌شود و کمتر می‌توان محل خلوتی را یافت که این حیوانات سرگردان اطراف آن پرسه نزنند. اما تعداد این حیوانات در اطراف زندان بزرگ «فشافویه» بی‌شمار است و خانواده‌هایی که به دیدن عزیزان زندانی خود می‌روند، اگر در طول مسیرشان از حمله سگ‌ها در امان بمانند، اقبال یارشان بوده است. نکته مهم ماجرا اینجا است که نذر و نیازهای خاص این خانواده‌ها باعث تجمع سگ‌ها در این محدوده شده است. «مرتضی صحرایی» می‌گوید: «بسیاری از خانواده زندانیان به نیت آزادی زندانیان خود نذر می‌کنند تا برای این سگ‌ها غذا بیاورند.» او دهیار «کنارگرد» است و در مسیر رفت و آمدش بارها شاهد حمله سگ‌ها به این خانواده‌ها و به‌ویژه کودکان بوده است. محل‌های پرسه سگ‌های بدون صاحب به روستاهای ری خلاصه نمی‌شود و در محله‌های مختلف شهر ری، این حیوانات به آسودگی جولان می‌دهند.
«مهناز عباسی» از اهالی و شورایاران محله «نفرآباد» است. او می‌گوید: «توقف ساخت‌وساز محله باعث شده بومیان محله را ترک کنند و اینجا پاتوق معتادان و اتباع مهاجر شده است. بسیاری از معتادان باقیمانده غذای خود را برای سگ‌ها می‌ریزند و در خانه‌های قدیمی و مخروبه محله این حیوانات را نگهداری می‌کنند.» عباسی به بیماری‌های واگیری که از حیوان به انسان منتقل می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیماری‌های زیادی مانند «هاری» و امراض عفونی از سگ‌ها به انسان منتقل می‌شود که بهداشت و سلامت مردم محله را به خطر می‌اندازد.» یکی از مهم‌ترین خطرات پرسه سگ‌ها در محله‌های شهر ری، همبازی شدن کودکان با این حیوانات است که در دوران شیوع کرونا تهدیدی جدی برای سلامتی آنها به شمار می‌آید. «حمید سرلک» از اهالی محله «جوانمرد قصاب» است. او می‌گوید: «بسیاری از کودکان و نوجوانان در پارک‌ها به بازی با سگ‌ها می‌پردازند که گاهی این سگ‌ها به آنها حمله می‌کنند و آسیب می‌بینند.»
سگ‌های بی‌صاحب از روستاهای اطراف می‌آیند
سرلک زیاد شدن سگ‌ها در روزهای سرد سال را باعث احساس ترس کودکان و خانواده‌ها می‌داند و می‌گوید: «گاهی سگ‌های رهاشده هنگام روز هم در کوچه‌های محله دیده می‌شوند، ولی نزدیک غروب تعداد آنها بیشتر است و بچه‌ها از دیدن این حیوانات وحشت می‌کنند.» بسیاری از محله‌های شهر ری هنوز از بافت روستایی قدیمی خود کاملاً فاصله نگرفته‌اند، اما آنچه رفت‌وآمد سگ‌ها به محیط شهری را آسان‌تر می‌کند، وجود روستاهای کوچک و بزرگ محدوده شهرستان ری است که بافت شهری منطقه20 را احاطه کرده‌اند. سرلک می‌گوید: «بسیاری از سگ‌های بی‌صاحب شهر ری از روستاهای اطراف به اینجا می‌آیند و به دلیل وجود ته مانده‌های غذا در سطل‌های زباله به زندگی در اینجا زود خو می‌گیرند.» روستاهای «عمادآور»، «نسوز» و «هفت دستگاه» از روستاهای شهرستان ری هستند. «انسیه اسماعیلی» دهیار این روستاها است و می‌گوید: «طرح جمع‌آوری سگ‌های بی‌صاحب که در روستاهای عمادآور، نسوز و هفت دستگاه به‌صورت منظم اجرا می‌شود، طرح هزینه‌بری است و جمع‌آوری هر قلاده سگ200هزار تومان هزینه دارد. این سگ‌ها در «هشتگرد» کرج عقیم می‌شوند که کاهش تعداد این حیوانات در محدوده روستا را به دنبال داشته است.»
نقاط بی‌دفاع، محل زاد و ولد سگ‌ها
اسماعیلی فراوانی شمار کشتارگاه‌ها، مرغداری‌ها و کارخانه‌های مواد غذایی در محدوده روستا را از دلایل پرسه سگ‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: «این مراکز دورریزهای مواد غذایی را در سطل‌های روباز و معابر می‌ریزند و سگ‌ها با استشمام این مواد جذب می‌شوند.» دهیار عمادآور به وجود کشتارگاه‌ها و سوله‌های مواد غذایی در روستاهای «گلحصار»، «دوتویه» و «محمودآباد» اشاره می‌کند و می‌گوید: «نقاط بی‌دفاع و مکان‌های متروک، محل تجمع و زاد و ولد سگ‌های بی‌صاحب هستند.» تعدادی از خانه‌های متروک روستاهای نسوز و هفت‌دستگاه، کلونی سگ‌های بی‌صاحب بودند که دهیاری با طی مراحل قانونی برای پاکسازی این مکان‌ها اقدام کرده است. اسماعیلی می‌گوید: «دهیاری به دلیل مطالبات اهالی، این مکان‌ها را پاکسازی و سگ‌ها را جمع‌آوری کرد، اما عده‌ای از سر ترحم به این اقدام دهیاری اعتراض داشتند و با اجرای طرح موافق نبودند.» تجربه «مرتضی صحرایی» دهیار روستای «کنارگرد» ری نشان می‌دهد ریختن مواد غذایی در معابر و خیابان‌های روستا توسط شهروندان، سبب زیاد شدن سگ‌های آزاد (بی‌صاحب یا ولگرد) شده است.
سگ‌ها و تصادفات جاده‌ای
دهیار روستای کنار گود می‌گوید: «در گذشته فردی در روستا زندگی می‌کرد که به سگ‌ها علاقه و توجه زیادی داشت و آشغال گوشت و جگر و قلوه گاو و گوسفند را برای سگ‌ها می‌خرید و در همه نقاط روستا پخش می‌کرد تا این زبان‌بسته‌ها گرسنه نمانند. به همین دلیل روستا پر از سگ شده بود. این فرد مدتی پیش از دنیا رفت و پس از آن تعداد سگ‌ها خیلی کمتر شد. البته زنده‌گیری سگ‌ها که در2مرحله در روستا انجام شد، بی‌تأثیر نبود و در این زنده‌گیری‌ها70 تا 80 قلاده سگ بدون صاحب برای عقیم‌سازی جمع‌آوری شدند.» مرتضی صحرایی غذا دادن مردم در حاشیه خیابان‌ها را خطرآفرین عنوان می‌کند و می‌افزاید: «بسیاری از مواقع در جاده حسن‌آباد‌ـ شهر ری خانم‌ها و آقایانی را می‌بینم که مشغول غذا دادن به سگ‌ها هستند و وجود این غذاها سگ‌های زیادی را در اطراف جاده جمع می‌کند. سگ‌ها هنگام عبور از جاده با خودروها تصادف می‌کنند و از بین می‌روند. این جاده محل رفت‌وآمد خودروهای سنگین است و رفت‌وآمد سگ‌ها موجب تصادفات زیادی می‌شود.» صحرایی ایجاد مرکز عقیم‌سازی سگ‌ها در مرکز دفن پسماند آرادکوه را هم از مهم‌ترین عوامل تجمع و رها شدن این حیوانات در محدوده شهری و روستاهای شهرستان ری می‌داند. دهیار کنارگرد معتقد است باید همه سگ‌ها در محل مشخصی خارج از معابر، حریم شهر و روستا جمع‌آوری شوند و غذا دادن آنها هم در همین محل انجام شود تا از پرسه سگ‌ها در معابر جلوگیری شود.
466 پیام مردمی گزارش پرسه سگ‌ها در سامانه‌های137 و1888 ثبت شده است. تعداد این پیام‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
1763 پیام مردمی در سال 1398و 1357پیام در سال1399 برای درخواست جمع‌آوری سگ‌های بی‌صاحب در سامانه‌های 137و1888ثبت شده است.
782قلاده سگ بی‌صاحب در سال1398و1091قلاده در سال1399و517قلاده در6ماهه اول سال1400از محله‌ها و معابر منطقه20 جمع‌آوری شدند که افزایش آمار جمع‌آوری این حیوانات را نشان می‌دهد.
