سیف‌الاسلام قذافی، فرزند دیکتاتور سابق لیبی سرهنگ معمر قذافی، پس از سال‌ها دوری از فضای سیاسی، از آمادگی خود برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری و بازگشت به قدرت خبر داده است؛ هرچند اعلام نامزدی او چندان دور از ذهن نبود.
سیف‌الاسلام زمانی چهره اصلاح‌طلب رژیم دیکتاتوری قذافی به شمار می‌رفت اما بعد‌ها به معاون پدرش در سرکوب اعتراضات لیبی تبدیل شد. او در اردیبهشت سال جاری در گفت‌وگویی به نیویورک‌تایمز گفته بود که مشتاق ریاست‌جمهوری است. حضور دوباره او در صحنه سیاسی، تلنگری جدی به تلاش‌های شکننده‌ای وارد کرده که برای برگزاری انتخابات لیبی درحال انجام است؛ انتخاباتی که حامیان بین‌المللی مانند سازمان ملل امیدوارند به گام بزرگ بعدی در مسیر‌گذار لیبی از سال‌ها جنگ داخلی و هرج و مرج به‌سوی صلح و ثبات باشد. با این همه مقامات لیبی و جناح‌های سیاسی در این کشور هنوز نتوانسته‌اند بر سر قوانین و زمانبندی انتخابات به توافق برسند و همین موضوع، روند برگزاری انتخابات را بسیار شکننده ساخته است.
سیف‌الاسلام در این انتخابات که کمتر از 6هفته به برگزاری آن باقی مانده، باید با افرادی مانند «عبدالحمید الدبیبه» نخست‌وزیر کنونی لیبی، «خلیفه حفتر» فرمانده بخشی از نیروهای ارتش موسوم به ارتش ملی لیبی و «عقیله صالح» رئیس مجلس لیبی رقابت کند. او قصد دارد تحت پوشش حزب«جبهه مردمی آزادی لیبی» در انتخابات حضور یابد. قذافی برای تمامی نامزدهای ریاست‌جمهوری رقیبی قدرتمند است، یا دست‌کم چهره‌ای جنجالی‌تر نسبت به دیگر نامزدهای انتخاباتی لیبی به شمار می‌رود. اما تحلیلگران به دلایلی مختلف احتمال پیشتازی او در انتخابات را ضعیف می‌دانند. نامشخص بودن رویکرد او نسبت به بحران‌های فعلی لیبی، سابقه مشارکت در سرکوب معترضان و همچنین کناره‌گیری طولانی‌مدتش از قدرت ازجمله این دلایل است. با این حال، سیف‌الاسلام هنوز در میان طرفداران دولت سابق لیبی و جناح‌های مطرح این کشور طرفداران زیادی دارد. پس از اعلام خبر حضور قذافی در انتخابات ریاست‌جمهوری، حامیان او در شهر زادگاهش یعنی «سِرت» و شهر«بنی ولید» به خیابان‌ها آمدند تا شادی کنند. حزب «جبهه مردمی آزادی لیبی» اعلام کرده که هدف قذافی تمرکز بر برنامه تحول و بازسازی لیبی است و او به‌زودی مستقیما با مردم سخن خواهد گفت.
تصاویر سیف‌الاسلام با محاسن بلند و خاکستری‌اش روز یکشنبه در دفتر کمیسیون عالی انتخابات ملی لیبی در شهر سِبها درحالی‌که عبا و دستار قهوه‌ای رنگ سنتی لیبیایی به تن داشت و مشغول پرکردن برگه‌های اعلام نامزدی بود منتشر شده است. پس از سال‌ها، این نخستین حضور سیف‌الاسلام در انظار عمومی است. او تقریبا یک دهه است که زندگی در سایه را در پیش گرفته و در انظار عمومی دیده نشده است. شاید از معدود تصاویری که از زمان دستگیری در سال2011 تا به امروز از او منتشر شده، به جز تصاویر مصاحبه اخیر او با روزنامه نیویورک‌تایمز، تصاویر دادگاهی در طرابلس باشد که در سال2014 او را به اتهام جنایات جنگی به مرگ محکوم کرد. سیف‌الاسلام به‌صورت ویدئویی از شهر «الزنتان» در این دادگاه حضور داشت. با وجود حکم دادگاه، مبارزان شهر الزنتان که سیف‌الاسلام را در مسیر فرار به نیجر دستگیر کرده بودند، از تحویل دادن او خودداری کردند و به این ترتیب سیف‌الاسلام هرگز این منطقه کوهستانی را ترک نکرد. حکم اعدام او در سال2017 و پس از تصویب قانونی جدید لغو و فرزند قذافی از زندان آزاد شد. با این‌همه سیف‌الاسلام توسط دیوان کیفری بین‌المللی به اتهام جنایت جنگی همچنان تحت تعقیب است.
بسیاری از لیبیایی‌ها هنوز دوران 42ساله حکومت قذافی را به‌عنوان یکی از خشن‌ترین حکومت‌های دیکتاتوری جهان به یاد دارند. با وجود گذشت یک دهه از زمان براندازی حکومت معمر قذافی، هنوز بسیاری از لیبیایی‌ها سیف‌الاسلام را تکه‌ای از نظام استبدادی پدرش می‌دانند. سیف‌الاسلام، پسر دوم معمر قذافی است و 49سال دارد. او مدرک دکتری خود را در سال2008 از مدرسه اقتصاد لندن اخذ کرده است. او تسلط کاملی بر زبان انگلیسی دارد. زمانی دولت‌های غربی او را به‌عنوان چهره قابل‌قبول و غرب‌دوست لیبی و جانشین غیررسمی و محتمل سرهنگ قذافی می‌شناختند. اما وقتی بهار عربی با حمایت نیروهای ناتو علیه رژیم معمر قذافی در لیبی آغاز شد، سیف‌الاسلام خانواده و وفاداری قومی را به روابط دوستانه‌اش با غربی‌ها ترجیح داد و در گفت‌وگو با رویترز گفت: «ما اینجا در لیبی می‌جنگیم و می‌میریم.» او در طول اعتراضات سال2011 و تا پیش از کشته شدن پدرش به‌دست معترضان، به سخنگوی خاندان قذافی تبدیل شده بود و بارها در سخنرانی‌های تلویزیونی هشدار داد که در صورت پیروزی اعتراضات، کشور تکه‌تکه خواهد شد. همین همراهی برای سیف‌الاسلام علاوه بر دستگیری و محکومیت هزینه‌های دیگری هم داشت. برای نمونه در سال2011 او به سرقت ادبی بخشی از تز دکترایش متهم شد و مدرسه اقتصاد لندن برای لغو مدرک دکتری او تحت فشار قرار گرفت. اما در نهایت و پس از بررسی‌های فراوان او از این اتهام مبرا شد.
میراث‌دار حکومت فروپاشیده خاندان قذافی در شرایطی به صحنه سیاست بازگشته که کشورش پس از سال‌ها درگیری و جنگ داخلی، در آستانه برگزاری انتخاباتی دمکراتیک است. گروه‌های درگیر در لیبی در بهار سال‌جاری با پادرمیانی سازمان ملل بر سر تشکیل دولتی انتقالی که بتواند زمینه برگزاری انتخابات آزاد را فراهم کند به توافق رسیدند. لیبی هم‌اکنون از سوی این دولت موقت اداره می‌شود اما از نظر سیاسی بسیار بی‌ثبات است. اگرچه سیف‌الاسلام از پیش از سقوط خاندانش تا به امروز معمولا به‌عنوان گزینه‌ای مدعی برای رهبری لیبی درنظر گرفته می‌شد، اما اکنون به‌گفته تحلیلگران حضور او در انتخابات باعث ایجاد دودستگی در لیبی شده است و ممکن است بر روند پرتنش برگزاری انتخابات تأثیری منفی داشته باشد. با این حال، بسیاری از کارشناسان ازجمله «ابراهیم فریهات» استادیار حل مناقشات در «مؤسسه دوحه»گفته است پیروزی او در این انتخابات احتمالی دور از ذهن است. فریهات می‌گوید: «سیف‌الاسلام خود را پیروز میدان نمی‌داند. او تنها می‌خواهد این پیام را برساند که به صحنه سیاست بازگشته است، بخشی از بازی است و می‌تواند با نادیده گرفتن درخواست استرداد دیوان کیفری، در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند.»
بازگشت سیف‌الاسلام
در همینه زمینه :
