2 انتظار اصلی ایران از اروپا در احیای برجام

ابوالفضل عمویی‌؛ عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس

مذاکراتی که قرار است هشتم آذر‌ماه در وین از سر گرفته شود در واقع چارچوبی است برای تعیین چگونگی بازگشت آمریکا به برجام. ایران و گروه 1+4هر دو عضو برجام هستند و این آمریکایی‌ها هستند که به‌صورت غیرقانونی از این توافق خارج شدند و قطعنامه2231 شورای امنیت سازمان ملل را زیر پا گذاشتند و با تغییر تیم دولت از ترامپ به بایدن آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که سیاست فشار حداکثری به نتیجه نرسیده است و برای بازگشت به تعهداتشان در برجام اعلام تمایل کردند.
خواسته اساسی ما چه در 6دوره قبلی مذاکرات و چه در دوره فعلی برای شکل‌گیری یک توافق قابل‌قبول رفع همه تحریم‌هاست به‌نحوی که ایران از رفع تحریم‌ها منتفع شود و این انتفاع اقتصادی ایران باید مبتنی بر یک راستی‌آزمایی باشد. در این چارچوب اروپایی‌ها نقش مهمی دارند.
تیم جدید مذاکره‌کننده بعد از ساماندهی دولت جدید رویکردی را شکل داده است؛ ازجمله مذاکرات دوجانبه با اعضای 1+4که نخستین آنها با سفر آقای علی باقری، معاون وزیر امورخارجه به بروکسل و ملاقات با هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در مقر اتحادیه اروپا از طرف 1+4یعنی انریکه مورا بود.
بعد از‌ آن سفر به روسیه برای مذاکرات دوجانبه با طرف روس بود که همکاری‌های خوبی با ما در دوران قبل از مذاکرات و اجرای برجام داشتند. همچنین تماس تلفنی‌ای هم با طرف چینی صورت دادند.
سفر دور جدید آقای باقری به پایتخت‌های اروپایی در جهت همین مذاکرات دوجانبه پیش از آغاز مذاکرات ایران با 1+4است.
این امر اهمیت بسیاری دارد که ما در این مذاکرات دوجانبه، مواضع کشورمان را تبیین کنیم. مواضع اصولی ما روشن است؛ ایران بدون رفع کامل تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آنها حاضر نیست که اجازه دهد مجددا آمریکا عضو جدیدی از گروه توافق برجام باشد و به جای خود برگردد. باید همه تحریم‌ها که بعد از اجرای برجام وضع شده‌اند لغو شود؛ ازجمله آنها تحریم‌های تسلیحاتی و تحریم‌های مرتبط با مجموعه‌های حاکمیتی کشور است.
ایران همچنین حاضر نیست که تعهدی نسبت به مذاکرات آتی در قالب‌های مختلف ازجمله قالب‌های منطقه‌ای را بپذیرد. در واقع اگر طرف غربی می‌خواهد که مذاکرات آتی در وین به نتیجه برسد باید تلاش کند که مواضع اصولی ایران را بپذیرد و مواضع سابق خود را تغییر دهد. بدون تغییر در مواضع طرف آمریکایی نباید انتظار داشت که مذاکرات به نتیجه برسد و آمریکایی‌ها بتوانند مجددا عضو 1+5شوند.
 در همین چارچوب نقش اروپایی‌ها پر رنگ است. هم به جهت همکاری آنها در اجرای برجام، هم به جهت تلاش آنها و وظیفه‌ای که در قبال اقناع طرف آمریکایی دارند.
اروپایی‌ها غیر از ضرورتی که در قانع‌کردن آمریکایی‌ها برای رفع تحریم‌ها دارند خودشان هم عملکرد سؤال‌برانگیزی در اجرای برجام داشته‌اند. آنها بعد از خروج آمریکا از برجام 11تعهد به جمهوری اسلامی ایران دادند که این تعهدها هیچ‌کدام محقق نشد و نتوانستند تعهداتشان را در جهت عادی‌سازی‌ تجارت خارجی ایران محقق کنند. شرکت‌های اروپایی در دوره اجرای برجام عملکرد منفی برجای گذاشتند و با نخستین تحریم‌های یکجانبه آمریکا، ایران را ترک کردند و این سابقه‌ای منفی در کار تجاری با اروپاست.
از این جهت انتظار می‌رود اروپایی‌ها اگر تمایل دارند برجام به موقعیت سابق خود برگردد حتما باید تلاش کنند که هم طرف آمریکایی مواضعش را تعدیل کند و هم خودشان در اجرای برجام گام‌های اساسی بردارند و با شیوه قبلی عملکرد خودشان نباید انتظار داشته باشند که ایران بتواند مجددا شرایط سابق را  احیا کند.