اهمیت حیاتی دوز سوم
خیلی‌ها هنوز به تزریق دوز سوم اهمیتی نمی‌دهند اما برای گروه‌های پرخطر این دوز می‌تواند بسیار مهم و نجات‌دهنده باشد
زهرا خلجی- خبر‌نگار
کاهش ایمنی در برخی از افراد سالمند واکسینه شده که منجر به فوت و یا بستری آنها به واسطه ابتلا به کووید-19شده بود، باعث شد تا مقامات بهداشتی بسیاری از کشورهای دنیا به فکر تزریق دوز تقویتی واکسن بیفتند. روند تزریق دوز سوم و تقویتی در بسیاری از کشورها با اولویت سالمندان بالای 60سال و بیماران زمینه‌ای از مدت‌ها پیش آغاز شده است. در ایران نیز با اعلام وزارت بهداشت فراخوان سالمندان 60سال به بالا برای دریافت دوز سوم واکسن کرونا به‌طور رسمی در تمامی استان‌های کشور کلید خورده و به این ترتیب این افراد می‌توانند با مراجعه به مراکز واکسیناسیون و ارائه کارت واکسن قبلی خود، دوز سوم واکسن کرونا را دریافت کنند. با این حال، بسیاری از سالمندان و اطرافیانشان همچنان سؤالاتی درباره جزئیات این دوز مطرح می‌کنند. یکی از پرتکرارترین سؤال‌ها این است که آیا تزریق دوز سوم واکسن مهم است؟
فعلا سالمندان در اولویت هستند
دانشمندان می‌گویند که دوز سوم برای همه افراد جامعه لازم نیست و در اولویت اول فقط بیماران خاص، سالمندان و بیماران دارای نقص سیستم ایمنی باید نسبت به تزریق دوز سوم اقدام کنند. آلبرت شاو، متخصص بیماری‌های عفونی در مرکز پزشکی ییل در این‌باره می‌گوید: مهم‌ترین سؤال این است که محافظت ایمنی در برابر ویروس کرونا تا چه حد باقی می‌ماند؟ باید بگوییم که پاسخ قطعی به این سؤال کار سختی است. دکتر شاو تأکید دارد که اکنون مهم‌ترین چیز این است که همه واکسن بزنیم. مسئله دوز تقویت‌کننده هنوز هم در دست بررسی است. وقتی دستورالعمل‌های مقابله با کووید-19تغییر می‌کند، مردم گیج می‌شوند - یا فکر می‌کنند چیزی اشتباه است، اما ما باید به یاد داشته باشیم که ویروس مولد بیماری کووید-19یک ویروس تازه وارد است و ما همچنان در حال یادگیری در مورد آن هستیم.
عملکرد سلول‌های حافظه
واکسیناسیون موجی اولیه در تعداد سلول‌های ایمنی ایجاد می‌کند که آنتی بادی‌ها و سایر مولکول‌ها را تولید می‌کنند، این سلول‌ها سپس به آرامی کاهش می‌یابد. اما یک حوضچه کوچک از سلول‌های B و T حافظه طولانی مدت باقی می‌گذارد که بدن را برای عفونت‌های بعدی توسط آن پاتوژن، محافظت می‌کند. علی البدی، ایمونولوژیست سلول B در دانشگاه واشنگتن، می‌گوید: یک دوز واکسن تقویت‌کننده چندین کار را روی این سلول‌ها انجام می‌دهد. اول باعث می‌شود سلول‌های B سازنده آنتی بادی تکثیر شوند و سطح آنتی بادی‌ها علیه پاتوژن یک‌بار دیگر افزایش یابد. با گذشت زمان، تعداد آنها دوباره کاهش می‌یابد، اما مخزن سلول‌های B حافظه باقی مانده از قبل بزرگ‌تر خواهد شد که همین منجر به واکنش سریع‌تر و قوی‌تر در مواجهه‌های بعدی با پاتوژن می‌شود. تقویت کننده‌ها همچنین فرایندی به نام بلوغ میل ترکیبی را ترویج می‌کنند که در آن سلول‌های B درگیر - آنهایی که توسط واکسن تحریک شده اند- به غدد لنفاوی می‌روند. در اینجا، آنها جهش پیدا می‌کنند و باعث می‌شوند آنتی‌بادی‌هایی که تولید می‌کنند به پاتوژن‌ها قوی‌تر متصل شوند و به‌طور بالقوه قدرت آنها را افزایش دهند.
چرا به دوز تقویتی نیاز است؟
مسئله تزریق دوز تقویت‌کننده واکسن کووید-19ایده جدیدی نیست. از سال گذشته که واکسیناسیون آغاز شد، دانشمندان نسبت به دوز تقویت‌کننده احساس نیاز می‌کردند. دکتر شاو می‌گوید: تا جایی که مشاهده کرده‌ایم واکسن‌های فعلی کووید همچنان در برابر سویه‌های مختلف مؤثر است به‌ویژه در برابر بیماری‌های وخیم منجر به بستری و مرگ. اما ویروس ممکن است بیشتر تکامل پیدا کند و گونه‌های بدتر و جدیدتری بروزکند، آن وقت نیاز است تا آنتی بادی‌ها در بدن تقویت شود. کاهش آنتی بادی‌های ایجاد شده توسط واکسن در بدن در طول زمان، طبیعی است. زیرنظر داشتن سطح آنتی بادی در خون یکی از راه‌های اندازه‌گیری اثربخشی واکسن است و تحقیقات به این نتیجه رسیده است که ایمنی اکثر واکسن‌های موجود 6ماه در سطح بالا باقی می‌ماند.
به‌گفته شاو، حتی اگر در آزمایش خون اثری از آنتی بادی نباشد لزوما به این معنی نیست که ظرفیت بدن برای پاسخگویی به بیماری از بین رفته است. یکی از جالب‌ترین بخش‌های سیستم ایمنی حافظه ایمنی‌زایی از واکسن‌ها یا ابتلاهای پیشین است. اگر شما مجددا در معرض ویروس قرار بگیرید، پاسخ حافظه حتی از آنتی بادی‌های اصلی هم ممکن است قوی‌تر باشد. این پاسخ ایمنی نه‌تنها شامل پاسخ آنتی بادی می‌شود بلکه شامل یک بازوی اضافی سیستم ایمنی کنترل شده از سوی گروه‌های مختلف سلول‌های سفید خون به نام سلول T و یا لمفوسیت‌های T می‌شود.
