نمی‌خواستند این سریال ساخته شود
گفت‌وگو با جواد شمقدری، کارگردان «روزهای ابدی»؛ سریالی که نگاهی به چگونگی تسخیر لانه جاسوسی داشت
فهیمه پناه‌آذر - روزنامه‌نگار
یکی از سریال‌هایی که طی این سال‌ها به تسخیر لانه جاسوسی اشاره داشته، «روزهای ابدی» جواد شمقدری است؛ موضوعی که در سینما و سریال‌سازی خیلی کم به آن توجه شده و یک کار ماندگار ساخته نشده است. روزگاری شمقدری معاونت امور سینمایی دولت دهم را عهده‌دار بود و بعد از چند سال که از سمت‌های مدیریتی‌اش تقریبا جدا شد، سریال «روزهای ابدی» را ساخت. این مجموعه تلاش کرد تا با روایت ۹ماه از روزهای ابتدایی انقلاب، تاریخ معاصر کشور را به تصویر بکشد و نزدیک به 6قسمت پایانی آن هم به تسخیر لانه جاسوسی اشاره داشت. سال 99بود که محسن علی‌اکبری، تهیه‌کننده سریال عنوان کرده بود ساخت سریال‌هایی که به تاریخ معاصر می‌پردازند، بسیار سخت‌تر از ساخت سریال‌های تاریخی است. جواد شمقدری، کارگردان این سریال هم عنوان می‌کند: «روزهای ابدی با سختی زیاد به مرحله تولید رسید و خیلی‌ها تلاش داشتند این سریال پخش نشود و حالا به‌عنوان یک‌سریال که به تاریخ معاصر و برهه حساس پرداخته است، در بایگانی مانده و بازپخش نمی‌شود.»
در سال‌های گذشته، سریال‌هایی ساخته شدند که به تاریخ معاصر می‌پرداختند، اما هیچ سریال به زمان تسخیر لانه جاسوسی نپرداخت. چطور شد که «روزهای ابدی» را ساختید؟
راستش خیلی‌ها نمی‌خواستند که این سریال ساخته شود. به شخصه برای تولید سریال سماجت زیادی کردم و اگر نه این کار در مرحله تولید و حتی پخش متوقف می‌شد. تلاشم این بود که بتوانم برهه‌ای از تاریخ معاصر کشور را ثبت کنم و این ثبت همراه با اسناد و مستندات دقیق همراه بود.
دلیل‌شان برای ساخته نشدن «روزهای ابدی» چه بود؟
از زمان نگارش سریال تا تولید و پخش مجموعه 3مدیریت سازمان را سپری کردیم. صحبت این کار از آخرین روزهای عزت‌الله ضرغامی شکل گرفت. هنوز یک سال از دوره ریاست وی در رسانه ملی مانده بود و متأسفانه در دوره ایشان کار توسط برخی از مدیران وقت آن زمان در سازمان متوقف شد. باید بگویم مقصر او نبود، بلکه برخی از مدیران و افراد بودند که جلوی کار را گرفتند. با آمدن محمد سرافراز به سازمان کار بار دیگر احیا شد و متأسفانه عده‌ای سنگ‌اندازی می‌کردند و در نهایت کار به زمان علی‌عسگری رسید و بعد روی آنتن رفت. در برخی از برهه‌ها، در بخش‌های مدیریتی نگاهی وجود دارد که این نگاه با جریان انقلابی ما در تضاد است. خیلی‌ها می‌گفتند ساخت این سریال یک اشتباه استراتژی است، اما ما مصمم به ساخت «روزهای ابدی» بودیم. عده‌ای خیال می‌کردند باید به آغوش آمریکا بازگردیم، اما این فکر کاملا اشتباه است. برخی از کارشناسان سازمان حتی با عدم‌تخصیص بودجه کافی اجازه ساخت سریال را ندادند. همین‌ها بودند که با گذشت 40سال از تسخیر لانه جاسوسی کار فرهنگی برایش نکردند و اجازه دادند که دشمن به جای ما تاریخ‌سازی کند.
البته با تغییر مدیران، شما می‌توانید برای بازپخش سریال صحبت‌هایی داشته باشید؟
بله، درست است. فعلا مدیران جدید سرکار آمده‌اند و بعد از مستقر شدن مدیران حتما برای پخش مجدد سریال و توجه به آن پیگیری‌های لازم انجام می‌شود.
در زمان پخش این سریال، به مستند بودن وقایع به تصویر کشیده خیلی اصرار می‌شد. کار پژوهشی و نگارش فیلمنامه چقدر طول کشید؟
کار تحقیقی سریال 2سال و نیم به طول انجامید و متأسفانه همانطور که گفتم یک سال هم برخی مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌ها باعث شد که کار متوقف شود؛ به همین دلیل 3سال‌‌ونیم پروسه تحقیق و نگارش «روزهای ابدی» به طول انجامید. متأسفانه خیلی‌ها هستند که به‌خاطر منافع خودشان ترجیح می‌دهند بعضی از کارها ساخته نشود، اما باید آثار سینمایی و سریالی تولید و در تاریخ ثبت و ضبط شود. این کار از روی روایت‌های دقیق و قطعی و سندهایی که وجود داشت، نوشته شد. آن زمان یک شورای فیلمنامه‌نویسی نیز تشکیل شده بود که در معاونت برون‌مرزی برگزار می‌شد و این تیم برای محتوا و قصه‌نویسی به ما کمک زیادی کردند. البته این شورا بعدها در سیمافیلم تشکیل شد.
تولید این مجموعه (تصویربرداری) چقدر به طول انجامید؟
این مجموعه 460روز تصویربرداری‌اش طول کشید. نهادهایی مثل ارتش و سپاه با ما همکاری داشتند، اما نه به این صورت که اسپانسر ما باشند. در این سریال از بازیگران خارجی هم دعوت به همکاری کردیم.
اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم، دهه هفتاد و هشتادی‌ها هستند که اطلاعات زیادی از تاریخ معاصر ندارند، افرادی که شاید این نوع سریال‌ها را تماشا نکنند. به‌نظرتان سریال‌هایی با این موضوع چطور باید ساخته شوند که بتوانند جذابیت لازم را برای مخاطب داشته باشند و اعتماد بینندگان را هم جلب کنند؟
معتقدم که اگر این سریال‌ها صادقانه و بی‌غل و غش ساخته شوند و روایت وقایع، یک‌دست باشد، حتما تماشاگر جذب سریال‌هایی از این دست خواهد شد. سریال‌های تاریخی که درباره تاریخ معاصر ساخته می‌شوند باید بتوانند تمام گرایش‌ها را تصویر بکشانند و درباره اهداف، آنچه اتفاق افتاده را بدون غرض‌ورزی به شکل داستان بیان کنند. به‌طور حتم نسل امروز که سؤالات زیادی دارند می‌توانند با تماشای سریال‌ها به جواب خود برسند و خواهان پخش سریال هم می‌شوند. در «روزهای ابدی» تمام تلاشمان این بود که با اسنادی که داشتیم بگوییم چرا تسخیر لانه جاسوسی کار درستی بوده است و فکر می‌کنیم در این کار موفق بوده‌ایم.
