چهره تهران از آسیب اجتماعی پاک می‌شود‌

با وجود تمام طرح‌های اجتماعی و عمرانی که در پایتخت اجرا شده، حضور معتادان متجاهر همچنان تصویر آزار‌دهنده‌ای در شهر است. محور اصلی نخستین جلسه قرارگاه خدمات اجتماعی که به میزبانی استانداری تهران و با حضور مسئولان شهری و انتظامی برگزار شد نیز برنامه‌ریزی برای اصلاح این تصویر بود که مرحله اول آن در 6‌ماه اجرا می‌شود.
به گزارش همشهری، یکی از نکات مطرح شده در این جلسه آمار‌هایی بود که مسئولان از تعداد معتادان متجاهر تهران ارائه کردند و با یکدیگر اندکی اختلاف داشتند، اما همگی نشان می‌داد که در پایتخت و حاشیه‌های آن بیش از 20هزار معتاد وجود دارد. در این جلسه همچنین شهردار تهران پیشنهاد لغو ممنوعیت تردد شبانه خودرو‌ها را مطرح کرد و از موافقت دستگاه‌های دیگر با آن گفت.
شهردار تهران در این نشست گفت: امروزه شهر تهران از یک آسیب بسیار جدی در حوزه مسائل اجتماعی رنج می‌برد که روح و روان شهروندان را جریحه‌دار و چهره شهر را زشت و غیرقابل تحمل کرده است. ریشه این آسیب‌ها فراتر از شهر تهران است، اما براساس اجماع نظر مسئولان مرتبط با مسائل و معضلات اجتماعی مقرر شد تصمیمی قاطع و جدی در حوزه رفع آسیب‌های اجتماعی در تهران اتخاذ شود. علیرضا زاکانی ادامه داد: در زمان تصدی پست شهرداری بیان کردم که باید توأمان دنبال تحول در روح و جسم شهر به‌صورت نرم افزاری و سخت‌افزاری باشیم. کلانشهر تهران در مسیر ساختن یک الگو، نیازمند عبور از این آسیب‌ها و گره‌گشایی از این مشکلات بزرگ در شهر و زندگی شهروندان است. باید با فکر و اراده صحیح دستگاه‌ها و بر محور مردم، دست به‌دست هم دهیم؛ چراکه ستون فقرات کار شهروندان هستند.
شهردار تهران با بیان اینکه یکی از موضوعات مورد دغدغه مدیریت شهری، آسیب‌های اجتماعی است، افزود: بنا شد که با یک هم‌افزایی بین‌دستگاهی، بتوان در شهر تهران یک برنامه 4ساله‌ را دنبال کرد و در یک مقطع 3تا 6ماهه، چهره شهر از آسیب‌ها منزه شود.
او با تأکید براینکه باید در این مسیر به التیام ریشه‌های آسیب‌زا دقت کرد، گفت: نباید شاهد این باشیم که مدیریت شهری یک شرایط مقدماتی را فراهم کرده تا دوباره این گروه از افراد به همان صورت پیشین و بدتر به جامعه بازگردند.
شهردار تهران درباره لغو ممنوعیت تردد شبانه، گفت: باتوجه به شرایطی که امروز در حوزه کرونا وجود دارد، تمامی اعضای حاضر در جلسه گذشته شورای‌عالی ترافیک قائل به لغو این ممنوعیت بودند. یکی از بندهای مصوبه جلسه شورای‌عالی ترافیک این بود که شهرداری پیشنهاد لغو ممنوعیت تردد شبانه در دوران کرونا را ارائه دهد تا از این طریق هم در ستاد ملی کرونا پیگیری شود.

حل مسائل با همدلی بین دستگاه‌ها
استاندار تهران نیز در این نشست گفت: باید تلاش کنیم مشکلات آسیب‌های اجتماعی و مشکلات تهران که هر روز بیشتر می‌شود را با توان، ظرفیت و همدلی بین دستگاه‌ها و با فائق آمدن به آنها حل کنیم.
محسن منصوری افزود: اصلی‌ترین مسائل در این جلسه آسیب‌های اجتماعی است و باید وحدت نظر و همدلی بین دستگاه‌ها ایجاد شود. اولویت این جلسه ارتقا و بهبود شاخص‌ها و کیفیت زندگی در تهران و اطراف آن است و از سوی دیگر استقرار ظرفیت‌های فرهنگی، علما، ارتقای شاخص‌های حوزه فرهنگ، عدالت و معنویت و مباحث اجتماعی ‌نیز مطرح است.
او با اشاره به تأکید رئیس‌جمهور مبنی بر به‌کارگیری همه دستگاه‌ها برای حل معضل اجتماعی افزود: تهران در ابعاد مختلف نیازمند توجه است و از نظر سرانه جزو محروم‌ترین نقاط است. حل برخی از مشکلات مانند مهاجرت در آن مسئله ملی است و این درصورتی است که سالانه ۲۵۰ هزار نفر به جمعیت تهران اضافه می‌شود. اگر به این موضوع توجه لازم را نداشته باشیم، نمی‌توانیم پاسخگو باشیم.
منصوری اضافه کرد: از قبل زحمت‌های زیادی کشیده شده و در این دوره کار باید جدی‌تر و منسجم‌تر از قبل پیش برود تا تلاش‌های ما منجر به خدمت نهایی شود. فرصت طلایی در استان تهران برای هم‌افزایی و اتفاق متعالی پیش آمده است. شهرداری در بعضی از موارد ذاتا مسئولیتی ندارد و داوطلبانه و فعالانه اعلام حضور کرده است. البته در گذشته به‌دلیل اینکه ارتباط دستگاه‌های حاکمیتی و شهرداری وثیق و هماهنگ نبوده، نتایج مطلوب و دلخواه به‌دست نیامده است.
او با بیان اینکه نیروی انتظامی آمادگی خود را برای جمع‌آوری معتادان در 2هفته اعلام کرده است، گفت: درباره حل مشکل ۲۱هزار معتاد متجاهر توان لازم وجود دارد و باید در یک زمان منطقی این مشکل حل شود و آنها را به چرخه اجتماع برگردانیم. سنت در نظام جمهوری اسلامی این است که قدردان زحمات افراد قبلی باشیم و کاستی‌ها را رفع کنیم. وقتی صحبت از تهران الگو می‌کنیم این شهر الگو شاخص‌ها، مولفه‌ها و زیرشاخه‌هایی دارد که باید تبیین شود. استاندار توضیح داد: فرمانداری‌های شهرستان‌های اطراف تهران نیز باید در اجرای این طرح حضور داشته باشند. گاهی اوقات مرز تهران و شهرستان‌ها یک کانال و خیابان است و مسائل مختلف به هم گره خورده است. باید یک هماهنگی بالادستی اتفاق بیفتد و تقسیم کار انجام شود و برای بخشی از آن دبیرخانه‌ها و کارگاه‌های عملیاتی شکل بگیرد. اجرای این طرح کار بسیار وسیعی است که باید با اولویت‌بندی شروع کنیم.
منصوری ادامه داد: پاشنه آشیل طرح‌های گذشته مربوط به اراده و استمرار آن بود و با تغییر مدیریت طرح‌ها ادامه پیدا نمی‌کرد و ما در این دوره بابت استمرار و هزینه‌های آن فکر کردیم. همچنین در بحث تعامل و حسن همکاری بین دستگاه‌ها و شهرداری، ضعف داشتیم.
او عنوان کرد: آسیب‌های اجتماعی امروز یکی از مسائل مهم و توجه به حاشیه شهر نیز یکی از اولویت‌هاست. البته آسیب‌های اجتماعی گاهی اوقات در متن شهر بیشتر است؛ مثلا موضوع طلاق در مناطق برخوردار بیشتر است. منصوری افزود: همچنین باید دبیرخانه‌ای ذیل معاونت سیاسی اجتماعی استانداری شکل بگیرد و اقدامات عملیاتی شود. دبیرخانه دیگری در معاونت امنیتی و علاوه بر این یک دبیرخانه در شهرداری ناظر به نقاط بحرانی شکل بگیرد. پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی به‌ویژه شهرداری از این موضوع بسیار اهمیت دارد؛ به‌طوری‌که محور کاری میدانی در سطح شهر تهران برعهده شهرداری باشد. زحمت اصلی در شهر تهران بر عهده شهرداری است و ما باید کمک کنیم که در این دبیرخانه‌ها و کارگروه‌ها جلسات هفتگی و مستمر شکل بگیرد. این جلسات باید هر 3ماه یک‌بار برگزار شود. همه این اقدامات باید به موازات و به‌صورت همزمان، عینا در سطح شهرستان‌های اطراف تهران نیز اتفاق بیفتد. همچنین اقدامات ما نباید وجهه امنیتی پیدا کند و باید یک کار اجتماعی باشد. استاندار تهران گفت: عزم همه دوستان این است که در مرحله اول با اولویت شهر تهران، ظرف مدت ۶‌ماه معضلاتی نظیر کودکان کار و خیابانی، متکدیان و معتادان متجاهری که منجر به آزردگی‌خاطر شهروندان تهرانی و حومه شده‌اند را برطرف کنیم. کمترین کار در این حوزه جمع‌آوری است و در برنامه ۶ماهه تا یک‌ساله شامل نگهداشت، بازاجتماعی کردن، بازتوانی و ایجاد اشتغال است تا این افراد مجدد به دامان آسیب اجتماعی برنگردند؛ مثلا ۱۰هزار تخت یا محل درمان کم داریم، اما با کمک همه دستگاه‌ها این مشکل حل خواهد شد. جمع‌آوری و نگهداشت حداقل تدبیر است. منتهی بعد از آن باید چه کرد؛ امروز گفتیم که باید این افراد حفظ شوند و سپس در چرخه اشتغال مشغول به فعالیت شوند. بلافاصله پس از رهایی و پاک شدن این عزیزان باید یک شغل مناسب برای آنها ایجاد شود؛ در غیر این صورت دوباره به چرخه آسیب اجتماعی بازمی‌گردند. او گفت: باید به موازات اجرای این طرح فرهنگسازی‌ نیز شکل بگیرد تا علاوه بر بخش سلبی، در بخش ایجابی، فرهنگسازی‌ انجام شود.

جمع‌آوری معتادان متجاهر غیرضربتی باشد
محمدامین توکلی‌زاده، معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران:‌ در سال ۱۳۹۷ جمعیت معتادان متجاهر ۱۰ هزار نفر بود که این آمار امروز به ۲۱ هزار نفر رسیده و این‌ مسئله نشان می‌دهد یک جای کار ما ایراد دارد. در جمع‌آوری معتادان باید دقت شود؛ چراکه خیلی از این افراد از جمع‌آوری لطمه خوردند و لازمه این اقدام ورود غیرضربتی است. مناطق بحرانی در بحث آسیب‌های اجتماعی مشخص است و باید به ۵ تا ۸ منطقه حساس به موضوع معتادان متجاهر به‌صورت ویژه نگاه شود. ممکن است ۹۶ درصد از معتادان یک سوله بازگشت به اعتیاد داشته‌باشند، اما اگر اصلاحات و اقدامات را در مورد خانواده آنها نیز انجام دهیم، شاهد کمترین بازگشت به اعتیاد خواهیم بود.

۵۵ درصد معتادان متجاهر کشور از استان تهران خدمات می‌گیرند‌
سیدعباس جواهری، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران:  ۲۱ هزار معتاد متجاهر داریم و حدود ۵۵ درصد معتادان متجاهر کل کشور از استان تهران خدمات دریافت می‌کنند. همچنین ۴ هزار و 500 نفر از معتادان را به سبب موانع قانونی نمی‌توان در مراکز پذیرش کرد که با استفاده از ظرفیت‌های قانونی مجلس باید این موارد را حل کنیم. هم‌اکنون ۱۲هزار نفر معتاد متجاهر در مراکز گوناگون حضور دارند. در این بین، ۲ هزار تخت خالی است و با توجه به تعداد معتادان کمبود ظرفیت ما بین ۶هزار تا ۷هزار تخت است که باید برنامه‌ریزی شود و ظرفیت‌سازی‌ صورت گیرد.

مکث
استاندار تهران:
‌‌    تهران از نظر سرانه جزو محروم‌ترین نقاط است و سالانه ۲۵۰ هزار نفر به جمعیتش  اضافه می‌شود.
‌    عزم همه این است که در مدت زمان ۶‌ماه معضلاتی نظیر کودکان کار و خیابانی، متکدیان و معتادان متجاهری که منجر به آزردگی خاطر شهروندان تهرانی و حومه شده‌اند را پاک کنیم.

شهردار تهران:
‌    باید توأمان دنبال تحول در روح و جسم شهر به‌صورت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری باشیم.
‌   ستون فقرات گره‌گشایی از مشکلات بزرگ تهران، شهروندان هستند.‌

پیوستگی مشکلات شهر و استان‌ تهران
مدیران دستگاه‌های مختلف در نخستین جلسه قرارگاه خدمات اجتماعی نظراتشان را درباره چگونگی رسیدگی به مشکلات بیان کردند که به طور خلاصه در ادامه می‌خوانید.

‌  مهدی چمران،‌رئیس شورای شهر تهران:‌طبق تجربیات گذشته، موضوعات استان تهران و شهر تهران درهم تنیده است و جداشدنی نیست و حتی به استان البرز هم مرتبط می‌شود. اگر فقط به پایتخت بسنده و استان‌های دیگر را فراموش کنیم، این کار سبب انتقال موج جمعیت به تهران می‌شود؛ از این‌رو ارتباطات بین‌شهری بسیار مهم است. فراتر از این، حرکت‌هایی که در استان انجام می‌شود، ممکن است جاذب جمعیت باشد. مسائل اقتصادی ریشه بسیاری از مشکلات است و اگر مسائل اقتصادی حل نشود، تلاش‌ها به نتیجه قطعی نمی‌رسد.

‌   عیسی فرهادی،  فرماندار تهران: بین ۱۷ تا ۲۰ هزار معتاد و ۲ تا ۳ هزار متکدی در شهر تهران داریم که باید آنها را به 2دسته داخلی و خارجی و 2طیف کودکان و بزرگسالان تقسیم‌بندی کنیم. اگر فضا برای آنها ناامن شود، تعداد آنها به ۲۰۰ نفر رسوب می‌کند. طرح قرارگاه خدمات اجتماعی در سال ۹۳ توسط شهرداری پیشنهاد شد و بعد از اصلاحات مختلف نهایی و مجتمع فوریت‌های اجتماعی در تهران با مشارکت ۱۷دستگاه ایجاد شد و در این طرح لازم است دانشگاه علوم‌پزشکی، پزشکان، مددکاران بهزیستی، نیروی انتظامی، قاضی‌ و معاونان دستگاه‌های مربوطه نیز حضور داشته‌ باشند.

‌   سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ : حدود ۲۳هزار معتاد در استان تهران داریم. عمده مشکل ما در زمینه مشکل موادمخدر 2موضوع است که تا حل نشود، اقدامات ما اثربخشی لازم را نخواهد داشت؛ یک مورد برطرف کردن و حذف بستر‌های آسیب‌های اجتماعی موجود در تهران است که بخش زیادی از معتادان بنا به دلایل مختلف از شهرستان‌ها به تهران مهاجرت می‌کنند و موضوع دوم اصلاح فرایند است. در گذشته کارهای فراوانی برای حل مشکل آسیب‌های اجتماعی انجام گرفته، اما مشکل این است که این افراد بعد از مراکز بازپروری دوباره به اعتیاد برمی‌گردند. در زمینه معتادان و کودکان خیابانی، دستگیری و جمع‌آوری در حوزه وظایف پلیس است، اما آزادسازی بر عهده پلیس نیست.

‌   احمد نادری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی: مسئله آسیب‌های اجتماعی پیچیدگی خاص خود را دارد. چند تجربه شکست‌خورده را در تهران در بحث جمع‌آوری و ساماندهی معتادان در هرندی داشتیم. باید به‌صورت فوری فکری به حال فقر کرده و چرخه آن را برای کنترل آسیب‌های اجتماعی کنترل کنیم. همچنین مردمی‌سازی‌ و پای کار آوردن ظرفیت‌های مردمی نیز بسیار مهم است. با اضافه کردن سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه‌ها در کنار رویکرد هدایتگر بخش دولتی، در حل این مشکل موفق‌تر خواهیم بود. باید حداقل‌های زندگی انسانی را برای این افراد فراهم کنیم تا از این چرخه نجات پیدا کنند.‌‌