گزارش
3 طرح جهادی برای مبارزه با موش‌های نروژی
تعداد موش‌های عظیم‌الجثه در شهر تهران رو به افزایش است و کاهش جمعیت آنها هم به اقداماتی از سوی شهرداری و رعایت نکات بهداشتی از سوی شهروندان بستگی دارد
محمود مولایی- خبر‌نگار
موش‌های عظیم‌الجثه شهر تهران، همان موش‌های موسوم به موش‌های نروژی هستند که تهدید جدی برای پایتخت محسوب می‌شوند. موش راتوس نروژیکوس یا نروژی زمانی از طریق بنادر و لابه‌لای کالاهای وارداتی به شهرهای کشور منتقل و با زادولد در ایران ماندگار شده‌اند. این در حالی است که طی ماه‌های اخیر جمعیت این گونه موش‌های بزرگ در شهر رو به افزایش گذاشته است. این موش با جثه‌ای بزرگ نسبت به موش‌های انبار، ورامین، سیاه و مغان و با سرعت بالا در تکثیر و زاد و ولد معضل بزرگ شهر تهران است.
موشها در تمامی فصول زاد و ولد می‌کنند، ولی تولید مثل موشها در پاییز و زمستان خطر مرگ را برای نوزادان به همراه دارد. با این وجود، هر جفت موش سالانه به طور متوسط می‌تواند 40 موش به شهر تهران اضافه کند و تعداد مرگ موش‌های تازه متولد شده، کم است و در نتیجه سرمای پایتخت سبب کاهش موشها نمی‌شود. همین موضوع باعث شده تا آمار دقیقی از تعداد موش‌های موجود در پایتخت وجود نداشته باشد، اما آنچه اهمیت دارد آن است که باید هرچه سریع‌تر اقدامات مناسبی برای جلوگیری از افزایش انواع موشها به‌ویژه موش‌های نروژی اجرا شود. رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در این رابطه به همشهری گفت: «بحث مبارزه با موشها یک بحث کارشناسی است؛ یعنی موضوعی است که ما با دوستان و همکاران خودمان در شهرداری تهران جلساتی را برگزار کردیم، صحبت دوستان را شنیدیم و در مورد مبارزه با موشها آنها را نقد کردیم. به این ترتیب که توقع ما در شورای شهر این است که نسبت به مبارزه با موشها اقدام جدی‌تری صورت بگیرد. تعداد موش‌های شهر تهران قطعا باید کاهش یابد؛ چراکه این موضوع مطلوب شورای شهر نیست.»
مهدی پیرهادی درباره سم‌های مورد استفاده برای موشها عنوان کرد: «برای مبارزه با موشها از 2، 3داروی خاص استفاده می‌شود. یکی از این داروها سم دارد و ممکن است فضای آلوده‌ای در بستر جوی‌ها و رودخانه‌ها ایجاد کند؛ به همین‌خاطر سعی می‌شود از این سم استفاده نکنند. درواقع نیروهای خدمات شهری سعی می‌کنند از سمومی استفاده کنند که میزان آلایندگی آن برای فضای شهری، مردم و کودکان کمتر باشد.»
آمار 5میلیونی و اما و اگرهای مبارزه
آمار دقیقی در مورد تعداد موش‌های شهر تهران وجود ندارد، ولی برخی آمارهای غیررسمی در گذشته حکایت از وجود 5میلیون موش در پایتخت دارد؛ موش‌هایی که هر سمی آنها را از بین نمی‌برد و به‌گفته مدیرعامل شرکت صنایع و ساماندهی شهر تهران، دوز سم‌ها برای نابودی موشها پایین است. سیدعلی مفاخریان به همشهری گفت: «سم‌های استفاده شده برای مبارزه با موشها باید تأییدیه سازمان حفظ نباتات را داشته و از نظر محیط‌زیستی مخرب نبوده و برای شهروندان نیز مضر نباشد. دوز سم‌ها اما به‌قدری نیست که سبب از بین رفتن موشها شود و سم‌های با دوز بالا می‌تواند به انسان و محیط‌زیست آسیب برساند. همچنین موشها هوش بسیار بالایی دارند و اگر نوعی سم، موشی را بکشد، موش‌های دیگر سمت و سراغ آن سم نمی‌روند؛ به همین دلیل برای از بین بردن موشها نیاز است که تغییر فرمولاسیون دهیم و با یک فرمول تغییری در کاهش موش‌های شهر تهران ایجاد نمی‌شود.»
آفت موش نروژی
سازمان حفظ نباتات، سم‌هایی برای مقابله با موش سیاه، موش ورامین، موش مغان و موش انبار درنظر گرفته است، اما در فهرستی که روی سایت حفظ نباتات قرار دارد، سمی برای موش نروژی درنظر گرفته نشده است. سازمان حفظ نباتات وابسته به وزارت کشاورزی آفت‌کش‌های مجاز کشور را از سال1386 تا خردادماه1400 روی وب سایت خود قرار داده است. مدیرعامل شرکت صنایع و ساماندهی مشاغل شهر تهران درباره اینکه چگونه باید به مبارزه با موشها پرداخت، گفت: «مبارزه ترکیبی برای از بین بردن موشها مناسب است. این مبارزه از سال‌های پیش وجود داشته و اکنون نیز در 3دوره طرح‌های جهادی مبارزه با موشها در مناطق مختلف شهر اجرا می‌شود. از بین بردن موشها با روش شیمیایی، سموم (ضد‌انعقاد خون) و روش فیزیکی، مسدود کردن لانه‌ها و منافذ رفت‌وآمد موشها صورت گرفته است. این روش‌ها برای کم کردن میزان آسیب موشها به جامعه و شهر به‌کار گرفته می‌شود.»
گروهی در دانشگاه شهیدبهشتی مدتی روی روش‌های جدید برای مبارزه با موشها تحقیقاتی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که با استفاده از برق می‌توان به مبارزه با موشها پرداخت. مفاخریان در این خصوص گفت: «یکی از ایده‌های خوب شرکت‌های دانش‌بنیان برای کشتن موشها، استفاده از برق است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این طرح هم اشکالاتی دارد؛ چون جریان برق هنگام تردد شهروندان در سطح شهر و عبور از معابر خطر‌ساز خواهد بود؛ چراکه از برق 220ولت برای از بین بردن موشها باید استفاده کرد.»
مکث
چرا اثر موش‌کش خنثی می‌شود؟
اگر موش‌کش‌ها تأثیرگذار باشند، دورریختنی‌های موادغذایی، میوه‌ها و سبزی‌ها تأثیرشان را از بین خواهد برد. پس علاوه بر شهرداری تهران، برخی از ارگان‌ها و شهروندان نیز در کاهش جمعیت موش‌های شهر تهران نقش دارند. مهدی پیرهادی گفت: «سمی است که اگر موشها استفاده کنند و بعد غذای مناسبی داشته باشند، اثر سم از بین می‌رود؛ برای همین2گروه در مورد این مسئله تأثیرگذار هستند؛ گروه نخست شهروندان که نباید در بستر رودخانه‌ها و جوی‌ها مواد غذایی بریزند و گروه دوم کسبه و صنایع که متأسفانه این اتفاق در مورد برخی از کسبه‌ها رخ می‌دهد. گاهی مشاهده می‌شود که مواد مازاد و بی‌استفاده توسط میوه‌فروشی‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها در بیرون از مغازه‌ها قرار می‌گیرد که متأسفانه خنثی شدن سم‌ها را درپی دارد.» رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران اضافه کرد: «اگر بهداشت و نظافت توسط شهروندان و برخی از کسبه‌ها رعایت شود، قطعا تأثیر مناسبی در روند مبارزه با موشها به‌وجود خواهد آمد. البته همکاران ما در شهرداری تهران همچنان در مورد مبارزه با موشها کار کارشناسی انجام می‌دهند و ما هم از آنها خواسته‌ایم که این موارد را هم درنظر بگیرند. فکر می‌کنم طی ماه‌های آینده طرح دیگری اجرا شود و ما اثرات آن را در سطح شهر تهران مشاهد کنیم.» جدی گرفتن کاهش پسماند و قرار دادن زباله‌ها در مخازن مکانیزه طی یک‌نوبت در هر شبانه‌روز هم اهمیت ویژه‌ای در کاهش تعداد موش‌های شهری و فاضلابی دارد. مدیرعامل شرکت صنایع و ساماندهی مشاغل شهر تهران در این راستا گفت: «سم به‌تنهایی در مبارزه با موش‌های شهر کمک نمی‌کند و باید حوزه‌‌های اجتماعی، شهروندان و کسبه‌ها (اغذیه‌فروشی‌ها و میوه‌فروشی‌ها) نقش خود را در مبارزه با موشها ایفا کنند. قرار دادن مواد غذایی در معابر، بستر روددره‌ها و جوی‌ها سبب خنثی شدن سم در موشها می‌شود. فعالیت‌هایی که در مورد بازیافت از داخل مخازن زباله می‌شود، نباید بستر مناسبی برای تهیه غذا برای موشها شود. برای همین، جمع‌آوری زباله باید پروتکل داشته باشد.» مفاخریان افزود: «تا زمانی که برخی از مشکلات در مورد مبارزه با موشها برطرف نشود، اقدامات شهرداری تهران به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. برای مقابله با موشها باید کار جهادی صورت بگیرد و البته هر اقدامی هم صورت بگیرد، موشها از شهر تهران حذف نخواهند شد و به‌طور کلی از بین نخواهند رفت.»
