کارت قرمز ریاض برای دولت‌ لبنان

دولت تازه‌کار لبنان در کمال ناباوری رسانه‌ها و مردم این کشور بار دیگر با بحرانی سرنوشت‌ساز روبه‌رو شده است؛ آن هم درحالی‌که هنوز 2‌ماه از توافق احزاب برای تشکیل دولت نمی‌گذرد. پیش از این جلسات هیأت دولت لبنان به ریاست نجیب میقاتی، در پی اعتراض احزاب شیعه به روند دادرسی قاضی پرونده انفجار بندر بیروت و همچنین حمله مسلحانه شبه‌نظامیان مسیحی به شیعیان در مقابل کاخ دادگستری، به حالت تعلیق درآمده بود.
حالا در شرایطی که هنوز بحران قبلی تمام نشده و وزرا جلسات هیأت دولت را از سر نگرفته‌اند، نشانه‌های بحرانی دیگری نمایان شده است. ماجرای بحران جدید با انتشار یکی از مصاحبه‌های جورج قرداحی، وزیر اطلاع‌رسانی لبنان آغاز شد. قرداحی که مورد حمایت یکی از احزاب مسیحی متحد حزب‌الله است در این مصاحبه با تأکید بر بی‌نتیجه بودن جنگ یمن، انتقادات محدود و حساب شده‌ای را نسبت به عملکرد عربستان و امارات در کشتار مردم یمن مطرح کرد. او در بخشی از این مصاحبه می‌گوید: «من از حملات موشکی و پهپادی انصارالله به خاک عربستان هرگز دفاع نمی‌کنم اما مگر نمی‌دانیم که در طرف دیگر این جنگ چه رخ داده است؟ صدها حمله به مناطق مسکونی، کشتار مردم غیرنظامی، محاصره اقتصادی که قحطی و بیماری را به‌دنبال داشته و... ادامه این جنگ بی‌مورد است و همه ما خواهان پایان دادن به این فاجعه هستیم.»
 انتشار این مصاحبه موج گسترده‌ای از انتقادات را در میان رسانه‌های دولتی عربستان سعودی برانگیخت؛ موجی که به‌تدریج ابعادی سیاسی پیدا کرده و به یک بحران تمام‌عیار تبدیل شد. طی 48ساعت گذشته، تمامی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به استثنای قطر و عمان، سفرای خود از لبنان را فراخوانده و خواستار استعفای وزیر اطلاع‌رسانی در دولت میقاتی شده‌اند. ولید البخاری، سفیر مشهور سعودی در لبنان نیز اگرچه واکنش رسمی نسبت به این اظهارات نداشته، اما روز جمعه لبنان را به مقصد ریاض ترک کرده است. تمام اینها در حالی است که مصاحبه جورج قرداحی، مربوط به یک‌ماه قبل از انتخاب او به‌عنوان وزیر اطلاع‌رسانی در دولت میقاتی است. میشل عون روز گذشته در تلاش برای مهار بحران با اشاره به این موضوع گفت: مصاحبه ‌صورت‌گرفته مربوط به دوران وزارت قرداحی نیست و مسئولیتی را متوجه دولت نمی‌کند. رئیس‌جمهور همچنین با تأکید بر روابط تاریخی لبنان و عربستان از این کشور خواست در تصمیم خود مبنی بر خروج سفرای کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس از لبنان تجدید نظر کند.
شبکه المیادین در این‌باره گزارش می‌دهد: بازنشر یک مصاحبه دیده نشده، مربوط به یک‌ماه قبل از تشکیل دولت میقاتی نشان می‌دهد عربستان و حامیانش، برنامه‌ای از پیش تعیین شده برای ایجاد بحران و احتمالا جلوگیری از فعالیت دولت لبنان در دستور کار خود دارند.‌

‌چرا عربستان در مسیر دولت‌های لبنان سنگ‌اندازی می‌کند؟
مخالفت عربستان با تشکیل دولت لبنان به ریاست سعد حریری برای بسیاری از رسانه‌ها و تحلیل‌گران لبنان غافلگیر‌کننده بود. پیش از این خاندان حریری و حزب مستقبل (بزرگ‌ترین حزب اهل سنت لبنانی)، مهم‌ترین متحدان سعودی در لبنان به شمار می‌آمدند؛ اما این معادله با گذشت زمان و مخصوصا پس از روی کار آمدن محمد بن‌سلمان در عربستان تغییر کرده است. روزنامه الاخبار در این‌باره می‌نویسد: سعودی‌ها از عملکرد حریری مقابل حزب‌الله ناراضی هستند و او را مهره‌ای ناکارآمد می‌دانند. این مسئله در کنار حجم بالای فساد اقتصادی حریری و نزدیکانش در شرکت‌های تجاری وابسته به عربستان، عملا حمایت‌های ریاض از او را متوقف کرده است. به این ترتیب، 9‌ماه تلاش‌های داخلی و خارجی سعد حریری برای تشکیل دولت پس از حادثه انفجار بندر بیروت به‌دلیل مخالفت قاطع ریاض با نخست‌وزیری او به
بن‌بست‌رسید. پس از او قرعه به نام نجیب میقاتی افتاد؛ سیاستمدار کهنه‌کار اهل سنت و یکی دیگر از متحدان قدیمی عربستان در لبنان. میقاتی برخلاف حریری با مشکلات پیچیده‌ای در مسیر تشکیل دولت روبه‌رو نشد و ظرف مدت کوتاهی توانست نخستین دولت لبنانی پس از انفجار بندر بیروت در سال 2020 را سازماندهی کند. بسیاری گمان می‌کردند با کنار رفتن حریری از صحنه، سنگ‌اندازی‌های سعودی‌ها در مسیر دولت لبنان متوقف می‌شود. میقاتی بر همین اساس در نخستین مصاحبه تلویزیونی خود پس از انتخابش به‌عنوان نخست‌وزیر گفت: مهم‌ترین ماموریت من در سیاست خارجی، ترمیم روابط آسیب‌دیده لبنان با کشورهای جهان عرب و مشخصا عربستان سعودی است.
او همچنین قرار بود در نخستین سفر خارجی خود عازم ریاض شود. اما این خوش‌بینی‌ها به‌تدریج رنگ باخت چرا که تماس‌های میقاتی برای سفر به عربستان بی‌پاسخ ماند. میقاتی حتی پس از پایان سفر به فرانسه به‌عنوان نخستین مقصد خارجی خود با توقفی چندروزه در لندن، تلاش داشت پیش از بازگشت به لبنان، مقدمات ملاقاتی چندساعته با ولیعهد سعودی را در ریاض ترتیب دهد، اما تمام این تلاش‌ها همانند درخواست او برای دریافت کمک مالی از عربستان
بی‌نتیجه بود. علت اصلی موضع منفی سعودی‌ها در قبال تمام دولت‌های لبنانی، به دشمنی این کشور با حزب‌الله برمی‌گردد. الاخبار در این‌باره می‌نویسد: سعودی‌ها پس از شکست کامل حریری مقابل حزب‌الله از سال 2017 به تمام متحدان خود در لبنان اعلام کرده‌اند دیگر از هیچ دولتی که حزب‌الله در آن حضور داشته باشد حمایت نخواهند کرد. ریاض، خروج حزب‌الله از دولت و خلع سلاح این حزب را شرط اصلی خود برای هرگونه تعامل با دولت‌های لبنانی قرار داده است. چرخش بنیادین در سیاست‌های عربستان نسبت به لبنان با تقویت بی‌سابقه روابط این کشور با حزب مسیحی قوات لبنان به ریاست سمیر جعجع همزمان شده است؛ حزبی که عامل آغاز جنگ داخلی لبنان بوده و طی هفته‌های اخیر نیز بار دیگر با قدرت نمایی خیابانی، 7تن از شهروندان شیعه لبنانی را به قتل رسانده است.

عقب‌نشینی اهل سنت و انفعال میقاتی
رفتار توهین‌آمیز عربستان سعودی نسبت به دولت لبنان، واکنش منفی بسیاری از رسانه‌ها و شهروندان لبنانی را به‌دنبال داشته است. از سوی دیگر، برخی احزاب لبنانی همچون حزب‌الله نیز طی روزهای گذشته حمایت خود از جورج قرداحی، وزیر اطلاع‌رسانی دولت میقاتی را اعلام کرده‌اند. اما برخی احزاب اهل سنت به‌تدریج از مواضع پیشین خود در حمایت از حاکمیت ملی و استقلال لبنان عقب نشسته و به شکلی عجیب، خواستار استعفای وزیر اطلاع‌رسانی کشور خود در حمایت از عربستان سعودی شده‌اند. همچنین شبکه الجدید مدعی شده وزرای اهل سنت تهدید کرده‌اند درصورت ادامه کار قرداحی به‌عنوان وزیر اطلاع‌رسانی با استعفای خود، اجازه ادامه کار دولت را نخواهند داد. از سوی دیگر، نجیب میقاتی نیز که انتظار می‌رفت دست‌کم از وزیر دولت خود حمایت کند در پیامی معنادار از جورج قرداحی خواسته تصمیمات لازم برای حفظ منافع لبنان را اتخاذ کند! سلیمان فرنجیه، رئیس حزب مسیحی «مرده»  که حامی جورج قرداحی است روز گذشته ضمن ابراز تأسف نسبت به این تحولات گفت: اگر جورج قرداحی استعفا کند، دیگر کسی را به‌عنوان جایگزین او در دولت معرفی نخواهیم کرد. او تأکید کرد: تحولات اخیر نشان داد حاکمیت ملی و استقلال لبنان هیچ ارزشی برای برخی از جریانات سیاسی ندارد.