آغاز سفرهای روزانه و گره کورتر ترافیک
بخشی از ترافیک با شروع سفر کاری و تحصیلی کارمندان و دانش‌آموزان در صبح، و بخشی در ساعات اولیه بعدازظهر و عصرها با بازگشت تمام گروه‌ها به منزل ایجاد می‌شود
خدیجه نوروزی - روزنامه‌نگار
شلوغی تردد یا به‌اصطلاح عام ترافیک، مسئله‌ای است که با توسعه شهرها و خودروها و به همان نسبت افزایش استفاده از وسایل نقلیه به‌ویژه خودروهای شخصی، تبدیل به یک معضل اجتماعی در شهرها شده و برنامه‌ریزان ترافیک و مدیران شهری باید نسبت به کاهش اثرات آن بر سفرهای کاربران و همچنین میزان آلودگی هوا اقدام کنند. قرنطینه، دورکاری، تعطیلی مدارس و کسادی بازارها در دوره کرونا موجب شد تا شهر کمی خلوت شود و در ساعت‌های شلوغ، ترافیک روان‌تر از روزهای معمول قبل از کرونا باشد اما در این روزهای پاییزی و سرد که اجرای طرح واکسیناسیون دانش‌آموزان در دست اقدام است و بسیاری از سازمان و مراکز دولتی و شهرداری همچنین مراکز خصوصی با 70تا 100درصد نیروهای خود مشغول به‌کارند و کسب‌وکارها کمی رونق گرفته‌اند شهر دوباره به دوران شلوغی بازگشته و ساعت‌های کلافه‌کننده پشت ترافیک و هدر رفتن وقت شهروندان از راه رسیده است.
پاییز و زمستان؛ تقاضای بالا برای تردد
هومن ذاکری، کارشناس حمل‌ونقل شهری در گفت‌وگو با همشهری درخصوص زمان ترافیک در خیابان‌ها می‌گوید:«معمولا در ساعاتی از شبانه‌روز به‌دلیل آغاز یا پایان سفرهای شهروندان، میزان ترددها افزایش یافته که با فزونی تردد یا تعداد وسایل نقلیه از ظرفیت معابر کم می‌شود و در نتیجه افزایش تراکم و راهبندان رخ خواهد داد. این معضل با رفتارهای غلط ترافیکی درصدی از رانندگان ازجمله تغییر متوالی خطوط، رعایت نکردن حق تقدم، توقف‌های بی‌مورد در سطح معابر (که منجر به کاهش ظرفیت معابر می‌شود) در ساعات اوج باعث تشدید تراکم و تأخیرهای ناشی از آن می‌شود.»
براساس الگوهای متداول در سفر شهروندان و بررسی علل سفر، در سه مرتبه از روزهای کاری هفته شاهد شلوغی یا تراکم یا ساعت اوج ترافیک هستیم. این الگو در روزهای پایانی هفته و روزهای تعطیل متفاوت است. ذاکری ادامه می‌دهد:«در روزهای عادی یا کاری هفته، سفرهای روزانه مردم شامل سفرهای کاری، تحصیلی، خرید و درصد اندکی نیز تفریحی است. براساس الگوی زندگی شهری، در فصول یا ایام باز بودن مدارس و دانشگاه‌ها، آغاز فعالیت روزانه مردم با رفتن به محل کار، رفتن به مدارس و دانشگاه شروع شده و این تقاضای بالا برای تردد، تراکم و ترافیک را در سطح معابر در پی خواهد داشت. در این بخش از سفرها، تفاوتی در آغاز به‌کار ادارات و مشاغل آزاد وجود دارد. به‌نحوی که شروع ترافیک با سفر کارمندان ادارات (دولتی و خصوصی) و دانش‌آموزان شروع شده و با ترافیک مشاغل آزاد ادامه خواهد یافت. بخش دوم ترافیک و شلوغی‌ها در ساعات اولیه بعدازظهر رخ خواهد داد. این شلوغی ناشی از بازگشت بخشی از کارمندان و دانش‌آموزان است. اما بیشترین ترافیک و شلوغی مربوط به ترافیک عصرهاست که شاهد بازگشت بخش زیادی از هر سه دسته کارمندان، مشاغل آزاد و دانش‌آموزان به منزل هستیم.»
تفاوت در شلوغی سه‌گانه مذکور، ناشی از الگوی سفر مردم است که به‌دلیل تفاوت در زمان آغاز به‌کار مشاغل گوناگون، در ساعات اولیه صبح ترافیک ناشی از سفرهای کاری کارمندان و تحصیلی و در ساعات پایانی روز، ناشی از بازگشت به منزل همه مشاغل و دانش‌آموزان است. به همین دلیل در عصرها میزان ترافیک و تأخیرهای ناشی از آن بیشتر از دو ساعت بیش از شلوغی‌های دیگر است.
کارشناس حمل‌ونقل شهری با اشاره به فصول مختلف این موضوع را توضیح می‌دهد:«این تفاوت در فصل تابستان به دو دلیل تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و همچنین طولانی بودن ساعات روشنایی روز، تفاوتی عمده با فصل پاییز و زمستان دارد. اول اینکه میزان شلوغی در تابستان به نسبت کمتر از دو فصل پاییز و زمستان است، به‌دلیل آنکه تقاضای سفر کمتر است. از طرفی در تابستان به‌دلیل طولانی بودن روز، سفرهای عصرگاهی یا سفرهای بازگشت به منازل در ساعات بیشتری از عصر انجام می‌شود و به همین دلیل با توزیع سفر در ساعات بیشتری در عصرها، سبب کاهش ملموسی در میزان شلوغی در مقایسه با ساعات شلوغی عصر پاییز و زمستان می‌شود. در تابستان شدت شلوغی در صبح به نسبت بیشتر از ساعات عصر در مقایسه با دو فصل دیگر است.» در روزهای پایانی هفته و ایام تعطیل، علت شلوغی و ساعات شلوغی تفاوتی عمده با روزهای کاری هفته دارد. در این روزها، سفرها تفریحی و در ساعاتی جز صبح و عصر رخ می‌دهد. به همین دلیل شاهد ساعات خلوت در معابر در صبح و عصر و در مقابل شاهد افزایش سفرها در ساعات ابتدایی شب و ساعات پایانی شب هستیم. همچنین در مناطقی خاص از شهر که جاذب سفرهای تفریحی است، شلوغی و ترافیک بیشتر رخ می‌دهد. وی درخصوص مدیریت ترافیک در فصول سرد که تقاضای تردد بیشتر است، می‌گوید:«با توجه به الگوی سفرهای شهروندان و میزان شلوغی در معابر، استفاده از سیستم‌های هوشمند برای کنترل معابر و تقاطع‌ها و شناور شدن ساعات کاری به‌ویژه ادارات دولتی و خصوصی، می‌توان با جابه‌جایی سفرها، سبب توزیع تردد در ساعات شلوغی و در نتیجه کاهش تراکم شد. همچنین توسعه خدمات مجازی و دورکاری مشاغل، تجربه موفقی را در کاهش ترددها و شلوغی به‌ویژه در ایام کرونا در پی داشته است که می‌تواند الگوی مناسبی برای مدیریت شهری در کاهش شلوغی و ترافیک معابر باشد. ترافیک و شلوغی معضل زندگی ماشینی و مبتلابه در همه شهرهاست. برنامه‌ریزی برای کاهش میزان شلوغی امری ضروری و از وظایف اصلی و مستمر مدیران شهری است که علاوه برای روانی تردد، رفاه و آسایش شهروندان را در پی داشته و همچنین می‌تواند در کاهش آلودگی هوا و کیفیت زندگی مردم و میزان رضایتمندی آنها مؤثر واقع شود.»
در همینه زمینه :
داده‌نما