جشنواره‌ای در شکم نهنگ

 یاور یگانه - روزنامه‌نگار

از همان نخستین روز برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران نوشتیم که «ایران مال» (بازار بزرگ ایران) مکان مناسبی برای برگزاری جشنواره فیلم نیست. نوشتیم که «جشنواره به فضایی گرم و خودمانی نیاز دارد تا شوری برانگیزد و فضای سرد ایران مال و معماری نامتجانس آن با این صمیمیت تناسبی ندارد.» در طول روزهای برگزاری جشنواره، رسانه‌های دیگری هم بودند که به محل برگزاری جشنواره معترض بودند و دوری این مجتمع بزرگ تجاری از مرکز شهر را دلیل فضای سرد حاکم بر جشنواره می‌دانستند. هرچند شاید مسئولان جشنواره فیلم کوتاه، علت انتخاب مجتمع ایران مال برای برگزاری جشنواره را فضای وسیع و شرایط مناسب آن برای رعایت پروتکل‌ها عنوان کنند، اما بعید به‌نظر می‌رسد که صرفا کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، دلیل انتخاب ایران مال باشد. ایران مال، بنایی غول‌آساست که حرف و حدیث پشت آن نهفته است. بالاخره اعتراض‌ها به ایران مال، در مراسم اختتامیه سی و هشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران به کلام رئیس سازمان سینمایی نیز راه یافت و محمد خزاعی با لحنی صریح از سیدصادق موسوی، دبیر جشنواره فیلم کوتاه، در پر و بال دادن بیش از حد به ایران مال، در پشت تریبون انتقاد کرد. اما ماجرا از چه قرار بود؟

انتقاد رئیس از دبیر
صحبت‌های انتقادی محمد خزاعی در میزانسنی منحصر به فرد رقم خورد.مهمان ویژه مراسم، برای اهدای جوایز اصلی روی صحنه حاضر شده بود که محمد خزاعی به‌صورت ناگهانی، پشت تریبون رفت و گفت: «من از آقای صادق موسوی خواهش می‌کنم که برای برگزاری جشنواره فیلم کوتاه، یک مجوز برای ایران مال بگیرند. حرمت، سادگی، صمیمیت جشنواره فیلم کوتاه تهران را حفظ کنند. من امشب احساس کردم که با وجود همه زحماتی که دوستان در ایران مال کشیدند، جشنواره فیلم کوتاه ایران مال، خیلی بد دارد برگزار می‌شود. آقای موسوی عزیز! بچه‌های فیلمساز ما باید ساده زیستی را یاد بگیرند؛ صداقت و دوستی را یاد بگیرند و با صمیمیت درکنار هم باشند. امشب همه تبلیغات شما برای ایران مال بود. یک مجوز مجدد بگیرید برای فیلم کوتاه ایران مال. ممنونم.» البته نارضایتی خزاعی از جشنواره را می‌شد از جای نشستن او در سالن برگزاری مراسم هم تشخیص داد. روابط عمومی جشنواره سی و هشتم که به‌صورت لحظه به لحظه اخبار این مراسم را در کانال واتساپ اهالی رسانه منتشر می‌کرد، در همان ابتدای مراسم اعلام کرد که خزاعی، برخلاف رسم معمول، به جای ردیف اول در ردیف‌های میانی نشسته است. با این حال، در شب اختتامیه چه گذشت که باعث شد خزاعی کارد به استخوانش برسد و این سخنان را به زبان بیاورد؟

سخنرانی مدیرعامل و مالک «ایران مال»
در همان ابتدای مراسم، اتفاق عجیبی افتاد که احتمالا در نارضایتی خزاعی از نحوه برگزاری مراسم اختتامیه بی‌تأثیر نبوده است. ‌مدیرعامل ایران مال، به روی صحنه رفت و به سخنرانی پرداخت. تصور کنید که مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر در سالن برج میلاد در حال برگزاری است و مدیرعامل برج میلاد برای سخنرانی به روی صحنه برود.
صحبت‌های مدیرعامل به تیزر تبلیغاتی ایران مال بی‌شباهت نبود: «مجموعه ایران مال، پیوند ادب و فرهنگ و تاریخ را به راحتی با برگزاری یک جشنواره بین‌المللی به رخ جهانیان می‌کشد و این سازه تمدنی، به‌عنوان بزرگ‌ترین بنای ایران به‌خود می‌بالد. به آقای خزاعی، رئیس محترم سازمان سینمایی، هم خیر مقدم عرض می‌کنم. خوشحالم در سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران با مجموعه ای بسیار فاخر، در خدمت شما فیلمسازان، هنرمندان و عزیزان بودیم.»  آنطور که روابط عمومی جشنواره گزارش داد، قبل از اینکه خزاعی لب به انتقاد از مدیریت سیدصادق موسوی بگشاید،  مالک ایران مال نیز به صحبت در مراسم اختتامیه پرداخت.
وی گفت: «به‌نظرم فیلم کوتاه، نمایشی از ترس‌ها، امیدها و آرزوهاست؛ هرآنچه را که به اختصار به آن پرداخته می‌شود، نتایج خوبی خواهد داشت، فیلم کوتاه هم، چنین است. با هزینه کم و در فرصت کوتاه ساخته می‌شود اما نتایج خوبی دارد. امیدوارم این کار هنرمندانه روزبه‌روز پیشرفت کند. از کارگردانان می‌خواهم از ایران‌مال و آنچه در اینجا اتفاق افتاده، فیلم کوتاهی بسازند تا مردم بدانند این سازه تمدنی، توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده است.» صحبت‌های مدیرعامل و مالک ایران مال به جای تبلیغِ این مجموعه، به ضد ‌تبلیغ تبدیل شد. طبیعتا مدیران ایران مال به‌دنبال این بودند که از فرصت جشنواره، برای تبلیغ هرچه بیشتر مجموعه خود استفاده کنند، اما اگر مشاوران و کارشناسانی مجرب و آشنا به فن تبلیغات را در کنار خود داشتند، حتما از صحبت در مراسم اختتامیه صرف‌نظر می‌کردند و تبلیغی نامحسوس‌، اما اثرگذارتر را برمی‌گزیدند.