آیا رئیس سازمان سینمایی، دریافت پروانه ساخت را ملغی می‌کند؟
پروانه‌ای در مشت
ندا زندی - روزنامه‌نگار
چندی پیش محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، در برنامه تلویزیونی «شهر فرهنگ» دست روی نکته مهمی گذاشت و گفت: «بسیاری از قوانین ما مربوط به دهه60 است؛ مثل پروانه نمایش‌ها و پروانه ساخت‌ها؛ به همین دلیل تجدید نظر در قانون پروانه ساخت و نمایش را در دستور کار قرار دادیم و اگر قرار باشد از طریق هیات وزیران مجوز آنها را بگیریم شاید پروسه 2ساله داشته باشد اما شورای‌عالی سینما کمک خواهد کرد تا ما سریع‌تر این مرحله را طی کنیم.» خزاعی در آن برنامه این موضوع را بیشتر نشکافت که آیا صدور پروانه نمایش یا پروانه ساخت تسهیل می‌شود یا بازنگری در این قوانین با محدودیت‌های بیشتری همراه است. آنچه مسلم است این است که روند کنونی صدور پروانه ساخت یا نمایش، سال‌هاست که مورد اعتراض سینماگران است و همواره یکی از خواست‌های اصلی آنها از مسئولان تغییر و تصحیح این قوانین بوده است. حالا سیدضیاء هاشمی، رئیس جامعه صنفی تهیه‌کنندگان و تهیه‌کننده آثاری همچون «شوکران»(بهروز افخمی، 1377) و «اعتراض»(مسعود کیمیایی، 1378)، اعلام کرده که در جلسه اتحادیه تهیه‌کنندگان با محمد خزاعی درخواست حذف پروانه ساخت مطرح شده است.
حضور سرزده
معمولا مدیران و مسئولان در روزهای آغازین کارشان به بازدیدهای سرزده علاقه‌مندند. سیدضیاء هاشمی در گفت‌وگو با مهر درباره حضور چند روز پیش محمد خزاعی در جلسه اتحادیه تهیه‌کنندگان گفت: «این حرکت محمد خزاعی و حضورش در اتحادیه بدون هماهنگی با اعضای جلسه بسیار پسندیده و قابل تقدیر بود و لازم است که مدیران یاد بگیرند فعالیت‌های هنری و فرهنگی با پشت میز نشستن و دستوری پیش نمی‌رود. حضور در عرصه هنر کاملا دلی و عاطفی است؛ کار در این عرصه بیشتر هنری است و اداری پیش نمی‌رود. زمانی که آقای خزاعی به‌صورت سرزده آمد، زمان صحبت من فرارسیده بود و درباره پروانه ساخت صحبت می‌کردم که در حضور وی جلسه ادامه پیدا کرد، ما قصد داشتیم به آقای خزاعی مسائل سینما و پروانه ساخت را انتقال دهیم که خوشبختانه خودشان در جلسه حاضر شدند. یکی از اشکالات در عرصه مدیریتی در حوزه سینما، برگزاری جلسه پروانه ساخت است و تا مادامی که افراد فکر کنند یک گروه چندنفره(۵، ۷ یا ۹ نفره) می‌توانند برای ساخت یک فیلم و سینمای ایران تصمیم بگیرند، اشتباه محض است.»
مضرات تصمیم‌گیری شوراها برای سینما
کسانی همچون سیدضیاء هاشمی که موافق شورای پروانه ساخت نیستند، چه استدلالی دارند؟ خود هاشمی در این‌باره چنین استدلال کرده است: «اظهارنظر این شوراها نمی‌تواند نتیجه مطلوبی برای سینما داشته باشد. هر مقام مسئول و غیرمسئول درباره پروانه ساخت اظهارنظر کند غیرکارشناسی است. ۴۲سال پروانه ساخت صادر شد و نتیجه و آورده‌ای برای سینمای ایران نداشت زیرا هیچ‌گاه آن تعداد افراد نمی‌توانند نمایندگی کل جامعه را برعهده داشته باشند.» البته هاشمی مخالفتی با پروانه نمایش ندارد و آن را حق طبیعی دولت‌ها می‌داند. او در این‌باره گفت: «چرا باید سینماگری که ۴۰سال در سینمای انقلاب فعالیت کرده از یک شورای چندنفره مجوز دریافت کند؟ این انصاف نیست. اما پروانه نمایش حق طبیعی و حاکمیتی است که در اختیار همه دولت‌ها در دنیاست که ما هم با احترام به این مهم، آن را رعایت می‌کنیم. ولی در مورد سینماگران باسابقه که سال‌ها فعالیت می‌کنند باید خودشان مسئولیت کارشان را بپذیرند و دیگر به‌عهده دولت نسپارند. تنها فیلمسازان اول و دوم باید مجوز پروانه ساخت از ارشاد دریافت کنند.» به اعتقاد هاشمی به‌جز تهیه‌کنندگان اول و دوم، سایر تهیه‌کنندگان باید خودشان مسئولیت فیلمی که تولید کرده‌اند را برعهده بگیرند: «دولت نباید مسئولیت تولید یک اثر را عهده‌دار باشد. یک متن حقوقی با کمک صنف و ارشاد تهیه شود و تهیه‌کنندگان(به‌جز تهیه‌کنندگان اول و دوم) متعهد شوند که مسئولیت فیلم را عهده‌دار باشند و تمام قوانین باید در فیلم رعایت شود؛ ازجمله مفسده، حجاب، سیگار کشیدن یا... که باید براساس قانون فیلم ساخته و پروانه نمایش دریافت کنند؛ براساس سلیقه نمی‌توان فردی را از کاری منع کرد.» باید دید در نهایت محمد خزاعی می‌تواند کاری در زمینه پروانه ساخت انجام دهد و بعد از سال‌ها تغییری در این زمینه به‌وجود آورد یا خیر. در هفته‌های آتی، با تعیین دبیر جشنواره فیلم فجر و مدیران سایر مراکز زیرمجموعه سازمان سینمایی مشخص می‌شود که سینمای ایران در سال‌های پیش‌رو در چه مسیری حرکت خواهد کرد و چه تغییراتی را از سر خواهد گذراند. لغو پروانه ساخت، در صورتی که با محدودیت‌های مستقیم و غیرمستقیم دیگری همراه نشود، چه‌بسا برای سینمای پرمعضل ایران مهم باشد.
