یادداشت/ هوشمندسازی پلیس لازمه امنیت پایدار

 سرهنگ سیامک محمدی- رئیس مطالعات اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ

هنـگـامـی کـه صـحـبـت از سرمایه‌اجتماعی و اقتدار پلیس می‌شود هم باید روابط اجتماعی افراد جامعه وهم به ویژگی‌های فردی و هم به ویژگی‌ها‌ و خصوصیات سازمانی پلیس توجه شود. از سوی دیگر با توجه به گسترش مسئولیت‌های پلیس و تخصصی شدن امور و تغییر و تحول و رشد جمعیت شهری و مهاجرت‌ها و... مقولاتی مانند تعارض فرهنگ‌ها، رشد فناوری، افزایش جرایم و... محیط را با پیچیدگی روبه‌رو کرده است، لذا پلیس باید از هر حیث، چه فردی و چه سازمانی، دارای هوشمندی و اقتدار باشد تا بتوانند با روحیه و قدرت هر چه بیشتر در انجام امور محوله ماموریت‌های خود را دنبال کند.
رویکردهای پلیس در دوره‌های مختلف انعکاسی از قدرت سخت و نرم است که در هر رویکرد، نمایان‌گر بوده‌ است، به‌نحوی که قدرت سخت که معمولا با رفتار دستوری هم‌پیوند می‌شود در رویکرد سنتی و مقتدرانه پلیس نمود داشته و قدرت نرم که در ارتباط با متقاعد کردن رفتار بوده تحت عنوان رویکرد جامعه محوری نمایانگر شده است. امنیت پایدار یکی از پیش‌نیازهای جامعه پایدار است که خود مستلزم مشارکت پایدار بین واحدهای متشکل جامعه همچون عناصر دولتی، کنشگران محلی، نخبگان، سازمان‌های مردم‌نهاد و... است. باید گفت در نظام مدیریت مردمی، هدف آن است که همه عاملان حضور داشته باشند و همه عناصری که در مدیریت شهری مؤثرند، بتوانند سهم خود را ایفا کنند. تنها از طریق وجود یک سازوکار مؤثر و هم‌افزایی مشترک است که تداوم حضور همه طرف‌ها میسر می‌شود. درصورتی که در زنجیره روابط همکاری عاملان مختلف کوچکترین اختلالی ایجاد شود، کل فرایند مشارکت تحت‌تأثیر قرار گرفته و ساختار از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود.
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بخشی از جامعه، مسئول حفظ امنیت و آسایش و رفاه عمومی مردم و سازمانی خدمتگزار است. باگستردگی دامنه مسئولیت و چالش‌های فراوان پیش روی پلیس از یک‌طرف و وظیفه سنگین برقراری امنیت اجتماعی از طرف دیگر، ضرورت پلیس هوشمند و مقتدر و در عین حال مردمی بیش از پیش نمایان می‌شود.
پلیس با حرکت به سمت هوشمند‌سازی‌ می‌خواهد همزمان با تغییرات مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و به‌خصوص تکنولوژیکی در سطح جامعه، خودش را با جامعه هم‌راستا کند و به بهترین نحو به نیازهای جامعه پاسخ دهد. در یک دسته‌بندی دیگر نیز سازمان‌ها به دودسته باز و بسته تقسیم می‌شوند و امروزه اکثر سازمان‌های دولتی سازمان‌های باز به شمار می‌آیند که در تعامل متقابل با محیط و شهروندان قرار دارند.
نکته نهفته در این شعار اینجاست که «مقوله پلیس هوشمند و امنیت پایدار دو مقوله‌ای‌اند که مکمل یکدیگرند» پلیس هوشمند باهدف قطع وابستگی سازمان به انسان‌ها و هوشمند‌سازی‌ حرکت می‌کند یعنی ناجا که اکنون یک سازمان انسان‌محور است در یک فرایند هوشمندسازی به یک سازمان دانش‌محور یا تکنولوژی محور تبدیل می‌شود؛ البته با توجه به اینکه انسان‌ها باید این تجهیزات هوشمند‌سازی‌ را اداره کنند پلیس همچنان ولی کمتر از گذشته به انسان‌ها نیاز دارد.
ازاین‌رو ایجاد و تحقق امنیت پایدار در دنیای امروزی و با نگاه به آینده مستلزم ورود پلیس به مقوله هوشمند‌سازی‌ است. هوشمند‌سازی‌ پلیس دریچه‌ای است که در آن امنیت اجتماعی، پایدار خواهد شد؛ یعنی اگر پلیس امروز به نیازهای جامعه کنونی برای رسیدن به آرامش و امنیت اجتماعی از مسیر هوشمند‌سازی‌ پاسخ بگوید در همین حال توانایی آیندگان را نیز برای رسیدن به نیازهای امنیتی خود از بین نبرده است.
برای تحقق شعار «پلیس هوشمند، امنیت پایدار» باید در ناجا تولید علم، تکنولوژی و مهارت کرد و با هوشمند کردن سازمان در ابعاد: فرایندها، کارکنان، تعاملات، فناوری و مدیریت؛ سازمانی دانش‌محور و تکنولوژی محور ایجاد کرد به‌نحوی‌که این سازمان دانش‌محور رسالت اصلی خود را در جامعه کنونی به بهترین نحو و در کمترین زمان ممکن با صرف کمترین انرژی انجام دهد و امنیت پایدار را برای شهروندان به ارمغان بیاورد.
برای رسیدن به پلیس در تراز جمهوری اسلامی ایران در گام دوم انقلاب اسلامی به مولفه‌هایی نیازمندیم که یکی از آنها هوشمند‌سازی‌ است. هوشمند‌سازی‌، تامین امنیت، تحکیم نظم و اجرای قانون و عدالت، از مهم‌ترین مولفه‌های ثبات و سلامت نظام اجتماعی و سیاسی است.
یکی از مؤلفه‌ها و اولویت‌های مهم ناجا در برقراری نظم و امنیت، رضایت مندی شهروندان از خدمات پلیس است که با توسعه و ارتقای تجهیزات الکترونیکی و برداشتن گام‌های عملی در جهت هوشمند‌سازی‌ پلیس می‌توان در پرتو ایمان، تخصص و جوان‌گرایی، هوشمندی و مدیریت، تقویت روحیه
 پژوهش محوری و استفاده از ایده‌های آن‌که از شاخصه‌های پلیس کشور است، به این مهم دست یافت.