یک واکسن در مقابل همه خانواده ویروس‌ کرونا

تولید یک واکسن جهان‌شمول برای مبارزه با شیوع انواع ویروس‌های کرونا که مولد بیماری‌هایی نظیر آنفلوآنزا، سرماخوردگی، سارس، مرس، کووید-19و... است، مدت‌هاست بزرگ‌ترین هدف محققان است؛ چرا‌که با گذشت نزدیک به 2سال از شیوع کووید-19 و نزدیک به یک سال از تأیید و تزریق نخستین واکسن کرونا، اثبات شده است که برخی ‌واکسن‌ها اثربخشی کافی به‌ویژه روی گونه‌های جدید و در حال ظهور ویروس Sars-CoV-2 ندارند.

عملکرد مؤثر واکسن
استراتژی محققان در ژاپن می‌تواند به‌طور بالقوه برای تامین محافظت حتی در برابر پاندمی‌های جدید که از سوی کروناویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود، امیدبخش باشد. این استراتژی که در مقاله‌ای جدید در مجله پزشکی تجربی منتشر شده‌، با عنوان مهندسی ژنتیک پروتئین‌های Sars-CoV-2 نامگذاری شده است.
تمرکز این مطالعه روی پروتئین سنبله ویروس، شامل حوزه اتصال-گیرنده است که به گیرنده سلول‌های انسانی به نام ACE2 متصل می‌شود. پس از اتصال پروتئین سنبله به ACE2، ویروس وارد سلول شده و تکثیر می‌شود. بخشی از حوزه اتصال-گیرنده، که به‌عنوان منطقه سر شناخته می‌شود، در هر کروناویروس اختصاصی است اما بخش دیگر که ناحیه اصلی است، در چندین ویروس کرونا مشابه است.
ایمنی ایجاد‌شده با تولید آنتی‌بادی توسط واکسن‌های موجود در واقع با کار روی منطقه اختصاصی سر پروتئین سنبله ایجاد می‌شود که به این ترتیب واکسن فقط در مواجهه با یک نوع خاص از ویروس می‌تواند تولید ایمنی کند‌؛ به زبان ساده‌تر ایمنی ناشی از واکسیناسیون به‌طور معمول شامل تولید آنتی‌بادی علیه ناحیه سر اختصاصی است و آن را تنها منحصر به یک نوع از کروناویروس‌ها می‌کند.
برای حل این مشکل، محققان دانشگاه اوزاکای ژاپن، حوزه اتصال-گیرنده پروتئین سنبله را با اتصال مولکول‌های قند به ناحیه سر از نظر ژنتیک مهندسی کردند. موشی که در معرض این پروتئین‌های مهندسی‌شده قرار گرفت، میزان بیشتری آنتی‌بادی در برابر منطقه مرکزی، برخلاف آنچه به‌طور معمول باید برای منطقه سر اتفاق می‌افتاد، ایجاد کرد.
آنتی‌بادی‌هایی که ساخته شده بود از نوعی بودند که دانشمندان به‌طور گسترده به آن آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده می‌گویند و در آزمایش‌ها هم توانستند نه‌تنها ویروس Sars-CoV-2 که حتی Sars-CoV-1 را که در سال‌2002 موجب شیوع بیماری سارس شده بود‌ نیز خنثی کند.
علاوه بر این، این آنتی‌بادی‌ها در برابر 3 مدل دیگر از کروناویروس‌های مشابه در پانگولین و خفاش نیز محافظت ایجاد کرد که این مورد با توجه به اینکه کروناویروس‌ها بیشتر در حیوانات یافته و باعث شیوع می‌شود، یک یافته بسیار مهم به‌حساب می‌آید.
پروفسور توموهیرو کوروساکی از مرکز تحقیقاتی ایمونولوژی دانشگاه اوزاکا که یکی از محققان این مطالعه نیز هست، می‌گوید: با توجه به اینکه همه‌گیری‌های قبلی کروناویروس مانند مرس و سارس، به‌دلیل عبور این ویروس از گونه‌های حیوانی به انسان بود، احتمال ظهور ویروس‌های مشابه در آینده یک تهدید قابل توجه برای جهان است. سلامت عمومی، حتی در مواجهه با واکسن‌های مؤثر برای ویروس‌های فعلی نیز‌ در خطر است.

ایجاد ایمنی قوی‌تر از واکسن‌های فعلی
کم‌اثر‌بودن برخی‌ واکسن‌های فعلی کووید-19در برابر گونه‌های در حال بروز این ویروس مانند دلتا، ‌اثبات می‌کند که ایمنی واکسن جدیدی که ژاپن در حال توسعه آن است، بسیار بهتر است.
واکسن‌های به‌روز شده که می‌تواند با گونه‌های وسیع‌تر و متفاوت‌تر سازگار باشند، در حال توسعه هستند اما تولید آنها زمان می‌برد و دوباره مردم باید برای بار سوم واکسینه شوند، بنابراین یک واکسن کرونا‌ویروس جهانی، می‌تواند این معضل را حل کند.

رویکرد جدید محققان آمریکایی
درحالی‌که محققان در ژاپن روی آنتی‌ژنی متمرکز شده‌اند که در کرونا‌ویروس‌های مختلف، مشترک است، ‌محققان در آمریکا نیز بیکار نبوده و با رویکرد متفاوتی در حال آزمایش روی موش هستند.در مطالعه‌ای که ‌ماه فوریه منتشر شد، آنها توضیح دادند که چرا موش توانسته‌ در برابر طیف‌های مختلفی از ویروس کرونا با واکسنی ساخته شده از چندین آنتی‌ژن که اصطلاحا آن را واکسن موزاییکی نامیدند، ایمنی ایجاد کند.به‌دلیل چالش‌هایی مانند اطمینان از ایمنی و پایداری کافی برای مقابله با بیماری‌های در حال ظهور، دانشمندان پیش‌بینی کرده‌اند که ممکن است چندین سال طول بکشد تا واکسن جهانی کروناویروس تولید شود. دکتر اندرو فریدام، متخصص بیماری‌‌های عفونی در دانشگاه کاردیف انگلیس، درحالی‌که هنوز آخرین مطالعه روی موش را تجزیه و تحلیل نکرده است، می‌گوید که این نتیجه برای امید‌داشتن به ورود یک واکسن جهانی، واقع‌بینانه است. با این حال، او هشدار داد که با انجام آخرین مطالعه روی موش‌ها همچنان راه طولانی در پیش است تا بتوان چنین حفاظت گسترده‌ای را در انسان ایجاد کرد.