رضا ابری/رئیس خانه‌موزه بازار
تاملی بر طرح نذر کتاب
«کتاب و کتابخوانی یکی از ضرورت‌های زندگی آحاد مردم به‌ویژه جوانان است و نقش کتاب، یک نقش بی‌بدیل محسوب می‌شود.»
«مقام معظم رهبری»
پیش از پرداختن به مقوله نذر فرهنگی، به‌ویژه نذر کتاب، بهتر است مفهوم نذر را مرور کنیم.
نذر کمک کردن به نیازمند است. اهالی خرد و فهم بر این باورند که یکی از بهترین نذرها، نذر کتاب است یعنی سیراب کردن تشنگان دانایی و نیازمندان دانش. بر اساس احکام فقهی، چنانچه صیغه نذر جاری شود و کسی با خدای خویش عهد و پیمانی ببندد، انجام آن بر فرد واجب می‌شود. البته نذرها معمولاً مشروط است و در صورت روا شدن حاجتی، قابلیت و امکان تحقق پیدا می‌کند.
از انواع نذر می‌توان به نذر طعام، نذر نخل، نذر حنا، نذر شمع، نذر خون (اهدای خون)، نذر ترک گناه، نذر آموزش قرآن، نذر پیشواز (ویژه غبا‌رزدایی از مساجد و حسینیه‌ها)، نذر طبیعت و نذر ارائه خدمات تخصصی نیکوکاران با صرف اوقاتی در زمان‌های محدود و مشخص، اشاره کرد.
در واقع، تنوع در نذر و نیازها، هم بیان‌کننده خرده فرهنگ‌ها، عقاید و باورهای نذرکنندگان است و هم نشانه‌ای از تنوع فرهنگی‌ـ اقلیمی هر سرزمین. بنا بر این، از گذشته تا امروز، در هر شهر و روستا، نوع خاصی از نذر متداول شده است که سبک و شیوه‌های خاص خود را دارد.
نذر فرهنگی اصطلاحی است که در سال‌های اخیر رواج یافته و به معنای نوعی نذر است که در آن صرف وقت و قوای فکری افراد مورد توجه است. در نذر فرهنگی، فرد نذر‌کننده‌کاری فکری، خلاقانه، فرهنگی یا تخصصی را برای دیگران انجام می‌دهد. بر خلاف نذرهای عمومی که مورد نذری عمدتاً مادی و شامل مواردی مانند اطعام دیگران است، نذر فرهنگی شامل انجام یک کار فرهنگی و فکری برای فرد یا افراد می‌شود و در قالب نذر وقت و مهارت تعریف می‌شود.
و اما نذر کتاب، به مثابه نذر دانایی، یکی از اقداماتی است که شاید بتوان به‌عنوان راهی برای کتابخوان کردن مردم به آن پرداخت و یا حداقل با انجام آن، کتابخوان‌های فعلی را حفظ کرد. طرح نذر کتاب به‌عنوان جهاد فرهنگی، اقدامی مثبت در امتداد ترویج کتابخوانی است و این قبیل اقدامات برای رشد فرهنگی کشور از طریق انس با کتاب، به‌ویژه در مدارس و مساجد، مؤثر است.
راه‌اندازی پویش‌های نذر کتاب، به یقین کمک مؤثری در مسیر دانش‌افزایی و ارتقای سرانه مطالعه کتاب است.
بی‌شک، گسترش کتابخوانی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است و تنها زمانی به فرهنگ عمومی تبدیل می‌شود که جامعه آن را نیازی پایان‌ناپذیر و وسیله‌ای برای رشد و پویایی شخصیت خود بداند و مطالعه در کنار سایر کارهای روزانه در زندگی مردم وارد شود. همچنین باید با فراهم کردن امکانات لازم، فرهنگ کتابخوانی را در کشور گسترش داد و زمینه پدید‌آوری و عرضه کتاب را تسهیل کرد.
