آبیاری مناسب راه نجات درختان

بهلول علیجانی- اقلیم‌شناس و استاد دانشگاه خوارزمی

تغییر شرایط اقلیمی یعنی گرم شدن هوا و نبود رطوبت مناسب در خاک به‌دلیل از بین رفتن سفره‌های زیرزمینی 2عامل اصلی در خشک شدن درختان و گیاهان و وقوع پدیده برگ‌ریزان در فصل گرم تابستان هستند. درخت موجود زنده‌ای‌است که نیاز به تغذیه مناسب دارد و درصورت بی‌توجهی به این موضوع نابود می‌شود. درختان چنار از گونه گیاهان بسیار حساس‌ هستند که اگر میزان رطوبتی که از ریشه دریافت می‌کنند با مقدار آبی که از طریق برگ‌هایشان تبخیر می‌شود، تناسب و تعادلی نداشته باشد، قطعاً آسیب می‌بینند و برگ‌هایشان زرد و خشک می‌شوند و در نهایت پدیده خزان تابستانی رخ می‌دهد که البته مختص تهران نیست و در سایر کلانشهرها ازجمله اصفهان هم قابل مشاهده است.
خواسته یا ناخواسته تغییرات اقلیمی در کره زمین رخ داده است و نمی‌توان این شرایط را تغییر داد، اما می‌توان از طریق آبیاری رطوبت موردنیاز درختان و گیاهان را تأمین کرد؛ بنابراین وقتی گرمای هوا افزایش دارد و تبخیر هم زیاد است اگر رطوبت به اندازه کافی در ریشه ذخیره شود، تعادل بین تبخیر و دریافت رطوبت به‌وجود می‌آید و خزان زودهنگام رخ نمی‌دهد. آبیاری گیاهان در ساعات اولیه؛ بهترین انتخاب است؛ چراکه خنکی هوا کمک می‌کند گیاه بر اثر تبخیر آب زیادی را از دست ندهد و از سوی دیگر فرصت خوبی است تا گیاه رطوبت زیادی در ریشه ذخیره‌سازی‌ کند. نکته مهم در شرایط کنونی توجه به افزایش دفعات آبیاری است؛ به‌طور مثال اگر گیاهی 14روز آبیاری می‌شد به‌دلیل شرایط اقلیمی باید آبیاری آن 7روزه انجام شود.
از این طریق حجم زیادی از رطوبت در فواصل معین به گیاه می‌رسد و از خشک شدن آن جلوگیری می‌کند. البته در این مورد درختان چنار خیابان ولیعصر استثنا هستند. حفاظت از درختانی که بخشی از هویت تهران هستند، اهمیت دارد، اما مناسب‌سازی‌ نهر این خیابان آسیب‌های جدی به چنارها وارد کرده است. استفاده از سیمان، میزان نفوذپذیری آب به لایه‌های زیرین را کاهش داد و رطوبت مورد نیاز درختان تأمین نشد و در سال‌های اخیر نتیجه این سهل‌انگاری با خشک شدن و سقوط برخی از درختان مشهود است. مورد دیگر شیب نهر است که سبب می‌شود آب ایستایی نداشته باشد و رها کردن آب در نهر قطعاً با شیب تندی که وجود دارد، نمی‌تواند تأثیر زیادی در تأمین رطوبت ریشه چنارها داشته باشد. چنار درخت بومی تهران محسوب می‌شود که امیدواریم با رفع برخی از نواقص در خیابان ولیعصر شاهد سرسبزی و شادابی دوباره‌شان باشیم.