کابوس شوری دوباره آب در قم
مسئولان آبفا عدم توزیع یکسان آب شیرین سرشاخه‌های دز را از دلایل شوری آب در برخی مناطق قم عنوان می‌کنند
روح‌الله کریمی-خبرنگار
10 سال است که کام مردم قم از آب گوارای سرشاخه‌های «دز» شیرین است و دیگر از آبرسانی با تانکر و صف ایستادن در مقابل دستگاه‌های کارتی و به‌همراه کشیدن دبه‌های آب در کوچه پس‌کوچه‌های شهر خبری نیست. این روزها اما با افزایش مصرف آب، دوباره آب قم لب‌شور شده‌است؛ وقتی مصرف آب افزایش می‌یابد، تزریق آب شور چاه‌ها به شبکه هم بیشتر می‌شود؛ اینجاست که صدای اعتراض مردم بلند می‌شود.
یکی از ساکنان خیابان امام‌خمینی(ره) قم دراین باره به خبرنگار همشهری می‌گوید: حدود دو سه هفته است که آب آشامیدنی مشترکان این خیابان شور و بی‌کیفیت شده‌است. این موضوع برای اهالی نگران‌کننده است و خواستار پاسخگویی مسئولان دراین زمینه هستند.
نصرالله رمضانی می‌افزاید: از همکارانم که در مناطق دیگر سکونت دارند، درباره کیفیت آب پرس‌وجو کرده‌ام؛ آب برخی مناطق شهری قم شور نیست، درحالیکه تعدادی دیگر از مشترکان مجبورند از آب بی‌کیفیت استفاده کنند.
دردسرهای آبی شیخ‌آباد
تعدادی از ساکنان منطقه شیخ‌آباد هم از افت کیفیت و کاهش فشار آب آشامیدنی خبر می‌دهند. علی رستمی از اهالی این منطقه به خبرنگار همشهری می‌گوید: شورشدن آب شیخ‌آباد کم بود، حالا در بعضی ساعت‌های شبانه‌روز با افت شدید فشار آب مواجهیم که در شرایط کنونی، بیش‌ازپیش کلافه‌کننده‌است. وی ادامه می‌دهد: بعد از سال‌ها دوباره با دبه‌های 10لیتری، حدود یک کیلومتر راه را پیاده می‌رویم تا از دستگاه‌های آبسار (کارتی) آب برداشت کنیم. مسئولان مربوط صدای ما را بشنوند و اقدام موثری انجام دهند.
یکی از ساکنان کوچه52 بلوار شهید صدوقی قم نیز دراین زمینه اظهار می‌کند: ما در طبقه اول ساختمان زندگی می‌کنیم. فشار آب در برخی ساعت‌های اوج مصرف، بسیار کاهش می‌یابد، به‌طوری‌که پکیج و آبگرم‌کن از کار می‌افتد. درمجموع این روزها بیش‌از پیش زندگی‌مان سخت شده‌است. ساکنان خیابان‌های نظامی گنجوی، بلوار 17شهریور، شهید حقانی و جمکران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری، گلایه‌های مشابهی را مطرح کردند؛ آنان از مسئولان شرکت آب و فاضلاب قم می‌خواهند هرچه سریع‌تر به این مشکل رسیدگی و تدابیر موثری دراین زمینه اندیشیده شود.
توزیع آب شیرین عادلانه نیست
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری با تأیید مشکلاتی که در زمینه شورشدن و افت فشار آب در برخی مناطق شهری وجود دارد، اظهار می‌کند: کیفیت آب آشامیدنی از نظر شوری و شیرینی، ارتباط مستقیمی با میزان مصرف آب دارد. در پیک مصرف آب در فصل تابستان، شوری آن هم افزایش پیدا می‌کند، چراکه با توجه به توزیع آب شیرین سرشاخه‌های دز در مناطق مختلف شهر قم، کیفیت آب متفاوت است.
«علی‌جان صادق‌پور» درباره شوری بیشتر آب در برخی مناطق شهری عنوان می‌کند: رینگ‌های شمالی و شرقی آبرسانی به شهر هنوز کامل نیست و این موضوع سبب می‌شود آب سرشاخه‌های دز به‌صورت یکسان در مناطق توزیع نشود. بنابراین آب باکیفیت سرشاخه‌های دز عادلانه توزیع نمی‌شود و کیفیت آب آشامیدنی برخی مناطق، پایین‌تر از مناطق دیگر است. به‌عنوان مثال، مقدار شوری آب آشامیدنی در منطقه 7 شهری از 1800 تا 5هزار EC تغییر می‌کند.
وی می‌افزاید: آب آشامیدنی منطقه پردیسان، شهرک قدس و شهرک مهدیه زیر400 EC و صددرصد شیرین است که کاملا از آب سرشاخه‌های دز تأمین می‌شود و از آب آشامیدنی تهران هم باکیفیت‌تر است.
صادق‌پور ادامه می‌دهد: بسیاری از شهروندان این مناطق از کیفیت مطلوب آب آشامیدنی خود خبر ندارند و با وجود اینکه استفاده از دستگاه آب شیرین‌کن موجب هدررفت زیاد آب می‌شود، از این دستگاه‌ها برای تصفیه آب آشامیدنی استفاده می‌کنند. البته بخش‌های دیگر شهر حدود 7ماه از سال و در فصل‌های پاییز، زمستان و اوایل بهار نیاز به استفاده از دستگاه آب‌شیرین‌کن ندارند، اما در طول سال از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند.
چالش‌های تأمین آب
افزایش قابل‌توجه دمای هوا، کاهش چشمگیر میزان بارندگی‌ها در کشور و استان، کاهش ورودی آب به سدهای استان و افزایش 12درصدی سرانه مصرف آب در قم نسبت سال‌گذشته، زنگ بحران آب دراین استان را به‌صدا درآورده است؛ موضوعی که شهروندان قمی را نگران کرده‌است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم این هشدار را تأیید می‌کند و می‌گوید: چاه‌های آب به‌صورت سالانه دچار افت کیفیت می‌شوند. بسیاری از چشمه‌ها و قنات‌ها خشک شده‌اند و با کاهش شدید دبی آب مواجهیم. در بخش‌های خلجستان، جعفرآباد و کهک شاهد کاهش آب‌های زیرزمینی هستیم.
صادق‌پور می‌افزاید: ازسوی دیگر، از همه تخصیص‌های آب از سرشاخه‌های دز بهره‌برداری می‌کنیم. بنابراین با وجود کاهش منابع آبی استان قم در سال‌جاری، میزان برداشت آب از سرشاخه‌های دز، چاه‌های روستایی، چشمه‌ها و قنات‌ها افزایش پیدا کرده است.وی درباره افزایش مصرف آب هشدار می‌دهد و می‌گوید: در 3ماهه نخست سال‌گذشته حدود 35میلیون و 400هزار مترمکعب آب در قم مصرف شد، درحالیکه این میزان در مدت مشابه سال‌جاری به 37میلیون‌و 760هزار مترمکعب افزایش پیدا کرده‌است.
این مسئول ادامه می‌دهد: در سال‌گذشته حدود 79درصد آب آشامیدنی قم از سرشاخه‌های دز، یک درصد از چاه‌های روستایی و 17درصد از چشمه‌ها و قنات‌ها تأمین می‌شد. امسال برداشت آب از سرشاخه‌های دز 9/5درصد، از چاه‌ها 8/12درصد و از قنات‌ها و چشمه‌ها 25درصد افزایش یافته و برای بالابردن کیفیت آب، برداشت آب از سد 15خرداد، 6درصد کاهش یافته است.
جیره‌بندی آب دور از انتظار نیست
وی با اشاره به بهره‌برداری از 157حلقه چاه، 19رشته چشمه و 20رشته قنات برای تأمین آب آشامیدنی قم، تصریح می‌کند: حجم برداشت آب از سرشاخه‌های دز 6هزارلیتر برثانیه و سد 15خرداد 2هزارلیتر بر ثانیه است.
صادق‌پور می‌افزاید: با توجه به افزایش قابل‌توجه دمای هوا، پیش‌بینی کردیم تولید آب استان از منابع زیرزمینی و سطحی 90میلیون و 800هزارمترمکعب باشد.
وی ادامه می‌دهد: در پیک مصرف سال‌گذشته 5هزارو 800 لیتر برثانیه آب مصرف شد که امسال این مقدار به 5هزارو 900لیتر برثانیه میرسد. ظرفیت تصفیه‌خانه دودهک 4هزارو 200لیتر برثانیه است و اگر مصرف آب آشامیدنی در قم به زیر 3هزار و 800لیتر برثانیه برسد، به‌صورت مداوم می‌توانیم آب شیرین را به شبکه آبرسانی تزریق کنیم، اما بقیه این مقدار باید از آب شور تأمین شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان همچنین هشدار می‌دهد که اگر مصرف آب آشامیدنی در قم از 6هزارلیتر برثانیه بالاتر برود، توزیع آب باید جیره‌بندی شود.
صادق‌پور به گلایه‌های مردم در مورد افت فشار آب در برخی مناطق هم اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی مصرف آب آشامیدنی افزایش می‌یابد، مجبوریم فشار آب را کاهش دهیم که هم مصرف آب کم شود و هم از شکستگی شبکه‌ها و هدررفت آب جلوگیری به‌عمل آید.
راه ناگزیر
کم‌آبی و خشکسالی بحث امروز و دیروز نیست؛ چند دهه است که کارشناسان، موضوع آب را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی بشریت می‌دانند. درست است که مسئولان باید در ترسالی برای گذر از خشکسالی برنامه‌ریزی کنند، اما بخش قابل‌توجهی از مدیریت مصرف آب برعهده شهروندان است. اگر هر شهروند ایرانی، روزانه به اندازه یک لیوان از هدررفت و اسراف آب جلوگیری کند، حجم قابل‌توجهی از آب آشامیدنی موردنیاز مردم صرفه‌جویی می‌شود؛ موضوعی که رعایت آن شاید راه گریزی باشد از بحران کم‌آبی در کشور.
