یادداشت
واکسیناسیون مانع مرگ می‌شود
مصطفی قانعی-رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا
اگر فرض را بر این بگیریم که سویه غالب در کشور از نوع دلتا یا همان هندی است، باید گفت که اتصال این ویروس به گیرنده‌های انسانی بسیار قوی‌تر از سویه‌های قبلی است و ایجاد بیماری شدت بیشتری نسبت به گذشته دارد. هنوز هیچ آمار رسمی مبنی بر اینکه گردش ویروس در کشور ناشی از شیوع ویروس دلتا باشد، منتشر نشده، اما آنچه برای ما اهمیت دارد، روند مرگ‌هاست که در مواجهه با ویروس جهش‌یافته، با شیب تند افزایشی مواجه نشده است. مهم‌ترین عامل برای افزایش نیافتن میزان مرگ بیماران کرونایی در پیک پنجم، واکسیناسیون سالمندانی است که در گذشته جان‌شان بیشتر در معرض خطر قرار داشت.
به‌طور واضح تحقیقات نشان داده که در پیک اخیر، افراد مبتلا که واکسن زده‌اند، اصلا ضایعه ریه پیدا نکرده و تنها با تب و لرز مواجه شده‌اند. این بدان معناست که جان افراد سالمند با وجود بهره‌مندی از واکسن دیگر در خطر نیست. البته کاهش مرگ‌ومیر علاوه بر واکسیناسیون چندین علت دیگر هم دارد. در همه‌گیری‌های قبلی بخش قابل‌توجهی از مردم مبتلا شدند و با تشکیل آنتی‌بادی در بدن فرد بهبودیافته می‌توان اینطور تعبیر کرد که یک نوبت واکسیناسیون صورت گرفته است؛ بنابراین افراد مبتلا می‌شوند، اما شدت بیماری طوری نیست که منجر به بستری و مرگ آنها شود. نکته دیگر هم ورزیدگی کادر درمان است. آنها اکنون این تجربه را دارند که نسبت به گذشته بیماران و بیماری را بهتر مدیریت کنند. انتقال امکانات به شهرستان‌های اطراف هم عامل دیگر کاهش مرگ‌ومیرهاست. در اغلب شهرستان‌های کشور تخت آی‌سی‌یو، بخش مراقبت‌های ویژه و اکسیژن‌های بیمارستانی وجود دارد و بیماران دیگر بر اثر کمبود امکانات با مشکل مواجه نمی‌شوند. سطح آگاهی مردم در مقابله با بیماری را هم باید در نظر گرفت. اما نکته مهم اینجاست که واکسیناسیون رده‌های سنی بالای 70سال انجام شده و جمعیت سالمندی که در ابتدا بیشتر با مرگ مواجه بودند، حالا از ایمنی نسبی به‌دلیل تزریق واکسن کرونا برخوردار شده‌اند و در مجموع این انتظار را داریم که در پیک جدید نسبت به دوره‌های قبلی مرگ بیشتری را تجربه نکنیم. اما اینکه انتظار داشته باشیم واکسن در همان دوران ابتدایی یا حداقل یک‌سال اول بهترین سد مقابله با بیماری به شمار رود، هم اشتباه است. سیاستگذاری کشورها برای واکسیناسیون در سال اول یک چیز است: «مردم نمیرند؛ نه اینکه بیماری را نگیرند.» بنابراین واکسن مانع از ابتلا نیست و تنها مانع مرگ می‌شود. در انگلیس، بحرین، آمریکا و... واکسیناسیون وسیع انجام شده و آمار مرگ به‌شدت پایین آمده، اما هنوز موارد ابتلا وجود دارد؛ بنابراین اگر کسی تصور کند واکسن زده و مبتلا نمی‌شود، اشتباه است و احتمال انتقال ویروس از فرد بیمار به فرد واکسینه شده وجود دارد و بالعکس افرادی که واکسن زده‌اند هم می‌توانند ناقل بیماری شوند. استناد آن هم به کشورهای اروپایی است که پس از واکسیناسیون گسترده در مسابقات اخیر فوتبال، الزام استفاده از ماسک را حذف کردند و الان با گسترش بیماری مواجه شده‌اند. مدیریت کرونا تنها با برنامه‌ریزی سالانه به‌دست می‌آید؛ سال اول بدون مرگ، سال دوم کاهش میزان ابتلا و سال سوم یافتن موارد خاص. حالا درباره کشور خودمان و اینکه چه کنیم تا پیک‌های بعدی با وجود واکسیناسیون گسترده در کشور رخ ندهد، هم تابع همین قوانین است. در ماه‌های پیش‌رو نباید حذف فاصله‌گذاری و ماسک به سرعت رخ دهد، بلکه باید این اقدام با احتیاط صورت گیرد تا پیک بعدی رخ ندهد. حتی کسانی که واکسن تزریق کرده‌اند هم باید مانند گذشته پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند، ماسک بزنند و در دورهمی‌ها شرکت نکنند. سایر افراد هم باید به این نکته توجه کنند که روند واکسیناسیون بسیار کند است و باید به‌طور جدی، نکات بهداشتی رعایت شود.
نکته اینجاست که رنگ‌بندی شهرها و اعلام پیک در کشورمان براساس معیار بستری‌ها صورت می‌گیرد و اگر صبر کنیم تا روند واکسیناسیون تکمیل و میزان بستری‌ها کمتر شود، آن‌وقت پیک جدیدی را تجربه نخواهیم کرد. باید واکسیناسیون انجام شود تا بستری و مرگ نداشته باشیم و به‌تدریج و طی سال‌های آینده پیک‌های کلی در شهرها و استان‌ها صورت نخواهد گرفت و تنها شاهد همه‌گیری خانوادگی خواهیم بود که آن هم با واکسیناسیون همگانی و ایمن کردن 70درصد جمعیت، به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین مردم اگر یک تاب‌آوری 5، 6ماهه تا تکمیل چرخه واکسیناسیون در کشور داشته باشند، می‌توانند مطمئن شوند که شانس زنده‌ماندنشان بیشتر خواهد شد. به‌خوبی می‌دانیم که آنها خسته شده‌اند و کسب‌وکارها با مشکلات زیادی مواجه شده، این نکته مهمی است، اما شاید یک فرصت کوتاه رعایت پروتکل‌ها بتواند ما را از بحران نجات دهد. نقطه عطف واکسیناسیون همگانی کاهش انواع موتاسیون‌ها و جهش‌هاست. اما نکته مهم‌تر این است که حتی با تکمیل احتمالی واکسیناسیون در ایران تا بهمن امسال و کشورهای دیگر، کشورهای محروم و فقیری خواهند بود که دسترسی به واکسن ندارند و به‌دلیل قطع نشدن زنجیره انتقال جهش‌های جدید ویروس را خواهند داشت. این مسئله می‌تواند تهدیدی جدی برای کشورهایی باشد که واکسیناسیون خود را تکمیل کرده‌اند؛ بنابراین مدیریت شیوع، نیازمند دسترسی تمام مردم دنیا به واکسن و عدالت در توزیع آن است.
در همینه زمینه :
