آتش به جان جهان

 محمدامین خرمی- روزنامه‌نگار

کشورهای واقع در نیم‌کره‌شمالی زمین طی یک‌ماه گذشته، گرمای بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده‌اند که نتیجه آن برای نخستین بار تعداد بالای مرگ‌و‌میر ناگهانی بوده است. تلفات بالای انسانی در اثر گرمای هوا دور از انتظار بود اما موج تازه گرمایی که به جان جهان افتاده، آنقدرها دور از انتظار نبود و حاصل تغییرات اقلیمی به‌دست انسان است.
طی یک هفته گذشته در استان بریتیش کلمبیا در غرب کانادا، همزمان با افزایش دمای هوا به 50درجه سانتی‌گراد، 486مرگ در اثر گرمازدگی به ثبت رسیده است. چنین دمایی در کانادا هرگز سابقه نداشته است. در آمریکا، باعث ترک خوردن سطح بزرگراه‌ها و ذوب شدن کابل‌های خطوط انتقال برق شده است. تشکیل یک «گنبد حرارتی» بر فراز مناطقی از زمین، دلیل اصلی موج گرمای اخیر عنوان شده است. در این شرایط، فشار بالای هوا گرما را اطراف یک منطقه از زمین حبس می‌کند. سه‌شنبه هفته گذشته شهر کوچک لایتون، در 200کیلومتری ونکوور، گرمای 49.6درجه را به ثبت رساند تا رکورد گرمای ثبت شده در کانادا را شکسته باشد. گرمای بی‌سابقه باعث تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و تمامی مراکز واکسیناسیون شده است. در آن سوی مرز، در خاک آمریکا، شهر پرتلند در ایالت اورگن گرمای بی‌سابقه 46.6درجه را به ثبت رساند. بیشترین دمایی که پیش از این در اورگن آمریکا به ثبت رسیده بود، دمای 41.6درجه مربوط به سال 1965است.

کویت، گرم‌ترین نقطه زمین
2 هفته قبل، در روز اول تیرماه، شهر النویصیب در کویت بالاترین دما در جهان در سال‌جاری میلادی را به ثبت رساند؛ 53.2درجه. 10روز بعد در عراق، دمای هوا به 51.6درجه رسید. در همان روز، شهر امیدیه در خوزستان دمای 51درجه را به ثبت رساند. این 3شهر، طی این مدت مثلث گرم‌ترین نقطه زمین را شکل داده‌اند. چندین شهر دیگر در منطقه خلیج‌فارس ازجمله در کشورهای امارات، عمان و عربستان طی روزهای اخیر دمای بالای 50درجه را به ثبت رسانده‌اند. خلیج‌فارس به هوای گرم و شرجی‌اش معروف است و شهرهای حاشیه آن معمولا در فصل تابستان دمای بالای 40درجه را تجربه می‌کنند اما دمای بالای 50درجه در یک بازه زمانی طولانی اتفاقی نادر است.

جهان، گرم‌تر از همیشه
گزارش تازه‌ای از اداره کل ملی هوانوردی و فضای آمریکا (ناسا) نشان می‌دهد که زمین طی سال‌های2016و2020، بیشترین دما را تجربه کرده است. شبکه تلویزیونی الجزیره در گزارشی خبر داد که 23کشور در جهان دمای بی‌سابقه 50درجه یا بالاتر را ثبت کرده‌اند. رکورد گرما در زمین مربوط به دره مرگ در ایالت کالیفرنیا در غرب آمریکاست. در سال1913 دمای 56.7درجه در این منطقه به ثبت رسیده است. رکورد گرمای هوا در آفریقا به نام شهر «قبلی» در کشور تونس به ثبت رسیده است. دمای 55درجه این شهر در سال1931 به ثبت رسید. ایران گرم‌ترین نقطه در قاره آسیا به شمار می‌رود. 4سال قبل، دمای 54درجه در شهر اهواز به ثبت رسید.
گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که همزمان با افزایش دمای زمین، دمای هوا در قاره قطب جنوب نیز 3درجه گرم‌تر شده است. در گزارش اخیر ناسا تأکید شده که زمین در 7سال گذشته گرم‌ترین سال‌های خود را تجربه کرده و این به یک «روند» تبدیل شده است. این گزارش هشدار داده که ادامه تغییرات اقلیمی به‌معنای ادامه روند کنونی گرمایش زمین و شدت‌ گرفتن دمای هوا و در نتیجه بالاتر رفتن تلفات انسانی طی سال‌های پیش رو خواهد بود.