73درصد صادرات ایران تنها به 5کشور دنیا

گمرک ایران از کارنامه تجارت خارجی ایران در بهار1400 رونمایی کرد. تازه‌ترین آمارهای رسمی نشان می‌دهد 73درصد ارزش کالاهای تجاری ایران در بهار امسال تنها به 5کشور دنیا صورت گرفته است. چین، عراق، امارات، ترکیه و افغانستان به تنهایی 73درصد ارزش دلاری و 74درصد ارزش وزنی صادرات ایران را به‌خود اختصاص داده‌اند.
به گزارش همشهری، محدود شدن تجارت ایران به چند کشور خاص، در یک دهه اخیر، نتیجه تحریم‌ها و همچنین محصور شدن نظام بانکی و مالی ایران است. این وضع نامطلوب تجارت خارجی در شرایطی رخ داده که در خرداد سال گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی هشدار داده بود: 4الگوی صادرات ایران از نظر شرکای تجاری الگوی نامتقارنی است؛ به این معنا که تعداد کمی از کشورها سهم بالایی در تجارت ما دارند و تعداد زیادی از آنها سهمی بسیار اندک.

گزارش مرکز پژوهش‌ها
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد در سال1380 از میان 163کشور دارای رابطه تجاری با ایران، تعداد 8کشور (یعنی 9.4درصد از کشورهای طرف معامله ما) بیش از نیمی از ارز حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی را عاید ایران ساخته‌اند و کمتر از نیم دیگر این درآمد ارزی از 155کشور باقیمانده حاصل شده است. بازوی تحقیقاتی مجلس می‌گوید: ارزش دلاری صادرات غیرنفتی طی سال‌های1380 تا 1397 از 4.2میلیارد دلار به 44.7میلیارد دلار رسیده و در 17سال، ارزش دلاری صادرات غیرنفتی با نرخ رشد متوسط سالانه 16درصد 10.6برابر شده اما در سال1387 بیشترین بازار صادراتی از نظر تعداد با 170کشور بوده و کمترین آن هم مربوط به سال1393 با 140کشور است. با این حال، روند کلی نشانگر کاهش تعداد کشورها یا بازارهای هدف در این سال‌هاست. بر این اساس سهم 4کشور امارات متحده عربی، چین، عراق و کره‌جنوبی در مجموع بیش از ارزش صادرات به 145کشور دیگر به‎عنوان مقصد کالاهای صادراتی ایران در سال1397 بوده که این تمرکز نسبتا شدید در بازارهای هدف صادراتی می‌تواند برای کشور یک تهدید تلقی شود. به‌ویژه اینکه روند تجارت خارجی ایران در طول زمان در جهت توسعه صادرات در بخش کالاهای غیرنفتی، به تمرکز بر برخی کشورها انجامیده و رابطه تجاری کشور با کشورهای مختلف به‌طور یکسان رشد نکرده است.

گزارش رسمی گمرک
سیدمهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک ایران می‌گوید: حجم صادرات غیرنفتی ایران در بهار امسال نسبت به بهار پارسال 69درصد رشد کرده و حجم تجارت خارجی ایران در بهار امسال، 38میلیون ‌و400هزار تن کالا به ارزش 20میلیارد و900میلیون دلار بوده که از نظر وزنی 7میلیون‌ و700هزار تن و از حیث ارزش 7میلیارد دلار نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته رشد نشان می‌دهد.
به‌گزارش همشهری، رشد تجارت خارجی ایران در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته هرچند به‌گفته رئیس‌کل گمرک ایران از بهبود نسبی و افزایش حجم بازرگانی خارجی کشور حکایت دارد اما نباید فراموش کرد که در بهار سال گذشته به‌دلیل محدودیت‌های کرونایی و بسته شدن مرزهای تجاری، حجم زیادی از تجارت خارجی به سبب قرنطینه کشورهای مقصد صادرات و واردات ایران افت کرده بود. میراشرفی می‌گوید: در بهار امسال تراز تجاری ایران به میزان 476میلیون دلار مثبت بوده است. به‌گفته این مقام مسئول، مقایسه آمار تجارت خارجی کشورمان در 3ماهه بهار سال1400 با مدت مشابه سال قبل، حاکی از افزایش 25درصدی در وزن و 50درصدی در ارزش کالا‌های تجاری مبادله شده بین ایران و کشور‌های خارجی است.

رشد صادرات با مهار کرونا
رئیس‌کل گمرک ایران می‌گوید: در بهار امسال 30میلیون تن کالا به ارزش 10میلیارد و700میلیون دلار از گمرکات کشور به نقاط مختلف جهان صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزن 38درصد و از لحاظ ارزش 69درصد رشد داشت. او همچنین توضیح می‌دهد: در این مدت 8میلیون ‌و400هزار تن کالا به ارزش 10میلیارد و200میلیون دلار وارد کشور شد که نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزن 6درصد کاهش و از حیث ارزش 34درصد رشد داشت.

افزایش درآمد ترانزیت کالاها
رئیس‌کل گمرک ایران خبر داده؛ حجم ترانزیت کالای خارجی از قلمرو ایران در بهار1400 به میزان 2میلیون‌ و742هزار تن بود که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 121درصد افزایش نشان می‌دهد و همچنان که پیش‌تر هم اعلام شد، این امر می‌تواند نشانه بهبود نسبی وضع ترانزیت و احتمالا افزایش میزان آن در ماه‌های آینده باشد. میراشرفی با اشاره به آمار کشفیات کالای قاچاق در گمرک گفت: در بهار سال‌جاری کارکنان گمرک به‌ویژه در گمرکات مرزی موفق به کشف 530میلیارد تومان انواع کالای قاچاق شدند و 580فقره پرونده در این خصوص در گمرک تشکیل شد.

پشت پرده تجارت خارجی
آیا مثبت شدن تراز تجاری ایران خبر خوبی است؟ محمد لاهوتی، رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران هفته گذشته از ایجاد محدودیت برای واردات در مقابل صادرات خبر داد و گفت؛ کسانی که خواهان استفاده از ارز صادراتی هستند، صرفا باید در حوزه تخصصی خود اقدام به واردات کرده یا برای واگذاری ارز به غیرباید موافقت سازمان صمت استان را اخذ کنند. او با اشاره به برخی اخبار مبنی بر افزایش فهرست اقلام واردات در مقابل صادرات از یک هزار قلم به ۳۰۱۷قلم گفت: افزایش این اقلام به شرطی می‌تواند به نفع تولید و تجارت تمام شود که مشکل واردات در مقابل صادرات طبق ابلاغیه177 برطرف شود و هر تولیدکننده یا واردکننده‌ای قادر باشد از ارز حاصل از صادرات استفاده کند.
او گفت: تا قبل از ابلاغیه۱۷۷ ، وزارت صمت همه مشکلات را ناشی از تصمیمات بانک مرکزی می‌دانست و حال این سؤال مطرح می‌شود که با توجه به تفویض کل اختیارات به وزارت صمت از آبان‌ماه سال قبل تاکنون، چه توجیهی برای به‌وجود آمدن این مشکلات وجود دارد؟ او افزود: طبق تجربیات گذشته، معمولا وقتی عرضه ارز در سامانه نیما کاهش پیدا می‌کند، روش واردات در مقابل صادرات دچار اختلال شده و به‌نظر می‌رسد از این ابزار برای عرضه بیشتر ارز در سامانه نیما استفاده می‌شود. بدیهی است که ابلاغیه۱۷۷ برای حل مشکلات رفع تعهد ارزی ابلاغ شد، به این دلیل که روش‌های 3سال گذشته برای حل این مشکلات پاسخگو نبود؛ بنابراین تغییرات مجدد می‌تواند رفع تعهدات ارزی را بار دیگر با مشکل مواجه کند.

   بلندپروازی تجاری در دولت 13

سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب ایران قول داده تا حجم تجارت خارجی ایران را ظرف 4سال آینده از 35میلیارد دلار به بیش از 70میلیارد دلار برساند، این رشد 100درصدی یک هدف بلندپروازانه است که تحقق آن از نظر کارشناسان و فعالان اقتصادی با وجود تحریم‌ها و تنگنای روابط مالی و بانکی ایران سخت خواهد بود. به‌ویژه اینکه او می‌گوید تلاش خواهد کرد تا صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای همسایه را دو برابر افزایش دهد و از 20میلیارد دلار به بالای 40میلیارد دلار برساند. برای این هدف‌گذاری بزرگ او 4سال وقت خواست و باید دید که تیم اقتصادی دولت آینده روی کار بیاید و برنامه خود برای تحقق اهداف از پیش اعلام شده رئیسی را منتشر کند.