گردشگری درمانی و لزوم نظارت

علی‌اصغر توکلی- کارشناس گردشگری

گردشگری درمانی در ایران به لحاظ جایگاه علمی متخصصان، وجود تجهیزات و خدمات مناسب و در عین حال هزینه بسیار پایین این خدمات نسبت به کشورهای دیگر به‌خصوص کشورهای منطقه، پتانسیل بسیار بالایی برای جذب گردشگران درمانی است. اما مقررات دست و پا گیر و بعضا دلسرد کننده، بیماران را به‌شدت دلزده می‌کند. به‌طوری‌که ویزای درمانی ایران صرفا تبدیل به ابزاری برای ورود گردشگرانی شده است که تا دوران پیش از کرونا، بدون هیچ محدودیتی برای گردش و زیارت به ایران سفر می‌کردند. اما محدودیت‌های کرونایی آنها را مجبور به اخذ ویزا کرده و در نتیجه، مسافران بدون استفاده از سیستم درمانی و حتی بدون مراجعه به مرکز پذیرش شده، قصد سفر به ایران دارند. گردشگران درمانی پیوند کلیه ایران از کشور هندوستان بعد از 2 سری پرونده به‌رغم برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای تسهیل مقررات به قدری با پیچیدگی و هجمه ملزومات مواجه شدند که بعد از جراحی پیوند دوم، کلا از ارجاع پرونده سوم منصرف شدند و کارگزار هندی به صراحت گفته است تمایلی به‌کار کردن با ایران ندارد و ترجیح می‌دهد کشور پاکستان را جایگزین گردشگری درمانی ایران کند که همه امور در آن به راحتی با ارسال پرونده بیمار انجام می‌شود. متأسفانه در بخش گردشگری تندرستی نظیر لجن درمانی و طبیعت درمانی و... نیز تدابیر تخصصی اتخاذ نشده و نقاط هدف این شاخه از گردشگری از استانداردهای گردشگری برخوردار نیستند. هیچ نظارتی بر فعالیت و عملکرد دلال‌ها در گردشگری درمانی ایران وجود ندارد و آنها با پرداخت درصد کمی از درآمد دلاری خود به دیگر ارکان گردشگری هیچ منع و محدودیتی برای فعالیت سیاه در این بخش از گردشگری ندارند. دلال‌ها هستند که دربخش گردشگری درمانی تمامی چرخه درمان گردشگر ورودی را از تامین هتل تا ترانسفر و بیمارستان در کنترل خود دارند. به همین دلیل نیاز است تا قانونی تدوین شود که تمامی مراکز گردشگری و درمانی را ملزم کند برای ارائه خدمات کد گردشگری داشته باشند و این کد صرفا از طریق دفاتر گردشگری صادر شود.
ضعف دیگری که در گردشگری درمانی ایران وجود دارد چند لایه بودن سیستم‌های نظارتی و چندگانگی در تصمیمات تعهدآور است که باعث سردرگمی دفاتر گردشگری و گردشگران درمانی ایران می‌شود. گردشگران درمانی به صراحت اذعان می‌کنند که نمی‌توانند قوانین ورودی به ایران را در سایت معتبری بیابند تا برای ورود به ایران اعتماد کنند. نمونه آن، مسافری از اتباع لیبی بود که به قصد پیوند کبد قصد سفر به ایران داشت. او در سایت‌های رسمی مشاهده کرده بود که سفارت ایران در لیبی بسته نشده و فعال است. اما پس از استعلام وزارت خارجه که امکان صدور ویزا برای او وجود دارد، درخواست ویزایش رد شد و پس از مراجعه به سفارت ایران در لیبی تازه متوجه شده بود که سفارت ایران در لیبی از ماه‌ها پیش غیرفعال است.